KONIECZNOŚĆ POSIADANIA ZASAD
Wstęp
Przysłuchując się rozmowom na temat zasad postępowania, często słyszy się hasło: „Zasady są po to, żeby je łamać”, albo podobne: „Mam zasadę, żeby nie mieć zasad”.
Þ Czy wolno kierować się zasadą: „Nie mieć zasad” lub „Łamać wszelkie zasady”?
(wypowiedzi młodzieży)
Ludzie bez zasad są niesłowni, więc nie można im zaufać. Z człowiekiem bez zasad niczego nie da się zaplanować, niczego się nie zbuduje.
Þ Jakim człowiekiem chcesz być?
Jeśli nie chcesz być krętaczem, ale chcesz być człowiekiem uczciwym, człowiekiem, któremu można zaufać i z którym można budować przyszłość, to musisz kierować się w swoim życiu zasadami, normami moralnymi, etycznymi.
Zasady, normy postępowania
Þ Po co są zasady, normy postępowania? (wypowiedzi młodzieży)
Zasady, normy postępowania ukierunkowują nas; ukazują nam drogę, którą należy iść ku wyznaczonemu celowi. Wprowadzają w nasze życie pewien ład i porządek.
Þ Zasady, normy postępowania – ograniczają czy pomagają? (wypowiedzi młodzieży)
Zasady, normy ograniczają nas, ale po to, żeby ułatwić nam osiągnięcie celu – czy to wspólnego, czy osobistego – związanego z kształtowaniem siebie, z odpowiedzialnością za innych.
Þ A skąd możemy wiedzieć, które zasady są dobre, a które są złe? (wypowiedzi młodzieży)
To, czy zasady są dobre czy złe, zależy od tego, czemu one służą, w jakim celu je stosujemy. Ten cel może być dobry albo zły. Warto też przyjrzeć się temu, czy nie kierujemy się w życiu opinią innych ludzi, swymi nieuporządkowanymi pragnieniami, głosem sumienia, zazdrością. Cele, które człowiek wyznacza sobie sam, nie zawsze są dobre. Ostatecznym celem człowieka jest życie wieczne, zbawienie, świętość. Ten cel wyznaczył nam Bóg, który jest Prawdą. On nas nie oszuka.
Źródło norm moralnych
Właściwym źródłem norm moralnych, zasad postępowania dla każdego człowieka jest Pan Bóg.
Þ Prawo naturalne
Bóg – jako Stwórca i Prawodawca – określił zasady moralne, które są odwieczne i uniwersalne, a jednocześnie dotyczą każdej istoty ludzkiej. Stwarzając człowieka, Bóg wpisał w jego serce prawo naturalne, którym człowiek winien się kierować.
Þ Prawo objawione – Dekalog
Człowiek może poznawać prawdę o Bogu i o samym sobie także dzięki Objawieniu. Otrzymał on Prawo Boże – Dekalog, który streszcza się w przykazaniu miłości Boga i bliźniego. Tak więc Dekalog wskazuje nam kierunek postępowania, tak, aby wszelkie zasady i normy moralne służyły naszemu rozwojowi i doskonaleniu oraz by pomagały nam osiągnąć dojrzałość na różnych płaszczyznach: religijnej, społecznej, gospodarczej czy politycznej.
Pomogą to zrozumieć poniższe cytaty.
Tam gdzie są wartości, są też zasady. Zasady są po to, by trzymać się ich nie tyle w sytuacjach łatwych, ile w sytuacjach trudnych. Wartości są celem, zasady puklerzem. Chronią to, co nazywa się niekiedy autentycznością czy rzetelnością moralną osoby ludzkiej, zgodność tego co z wierzchu, z tym co w środku. Ową rzetelność prof.. Dąmbska wiązała z jednym ze znaczeń słowa „prawda”, pisząc: „Tak pojęta prawda zakłada wolność od samozakłamania, od udawania przed sobą czy przed innymi, że wierzy się w coś, w co się nie wierzy; wolność od kompromisów grożących utratą godności osobistej i wierności swym przekonaniom”. Wartości, których broniła prof. Dąmbska są niezbędna dla życia społeczeństw i narodów. Bertrand Russel pisał: „Bez moralności obywatelskiej społeczeństwa giną, bez moralności osobistej nie są warte przetrwania”.
( „Znak” 374/1986,24)
Głównym elementem życia jest element moralnej próby. Próbę stanowią zarówno możliwości wyboru swojej drogi, jak i (może przede wszystkim) niespodziewane okoliczności na tej drodze. Ta druga wersja próby jest częstsza, a równocześnie cięższa, bo przychodzi, gdy nie jesteśmy na nią przygotowani, i ważniejsza, gdyż stanowi donioślejszy sprawdzian naszej bezpośredniej gotowości służby obranym ideałom. Istotnym sprawdzianem wartości wewnętrznej człowieka jest jego gotowość rezygnacji z różnych form własnej korzyści dla dobra, które go przewyższa, a więc coś, co można by określić mianem bezinteresowności.
(A. Grzegorczyk „Filozofia czasu próby”)
Zauważamy, że życie potrzebuje zasad. Zamieszanie i rewolucja, jakich jesteśmy świadkami, wypływają z braku właściwych, prawdziwych, solidnych i owocnych zasad. Owszem, istnieje wiele zasad: zasady-mity, zasady bez podstaw, zasady utopijne, sztuczne i dowolne oraz zasady przyjmowane okazyjnie dla wygody i konieczności działania. Jednak nie tkwią one korzeniami w rzeczywistości. Niestety, wiek nasz ulega sceptycyzmowi myślenia i moralności. Nie umiemy określić obiektywnej i stałej prawdy. Manewrujemy teoriami i opiniami i opiniami. Nie posiadając pewnej i wartościowej spuścizny idei, koniecznej do skoncentrowania naszego życia wokół jakiegoś ideału. Pasckal powiedział: „Starajmy się dobrze myśleć – oto zasada moralna”.
(Paweł VI „Trwajcie mocno w wierze”)
Podsumowanie
Bez zasad, norm moralnych panowałby chaos. Człowiek nie mógłby osiągnąć celu, jaki wyznaczył mu Stwórca, czyli zbawienia. Przestrzeganie zasad moralnych jest więc konieczne po to, aby ludzie mogli żyć we wspólnocie i dążyć do wspólnych celów, a nade wszystko po to, aby każdy człowiek mógł osiągnąć cel ostateczny swego życia – świętość.
2
szezlaczek