Data powstania

1756

1794

21 marzec 1804

Wejście w życie

-

1 czerwiec 1794

-

Kodeks

Kodeks Cywilny Bawarski
(Codex Maximillianeus Bavaricus Civilis)

Landrecht pruski

(Allgemeines Landrecht fur die preussichen Staaten - Powszechne prawo krajowe dla państw pruskich)

Kodeks Napoleona

Code Civili des Francais

Projekty

- pierwszy kraj europejski, który jeszcze w połowie XVIIIw. zapoczątkował kodyfikację prawa cywilnego 
- reformy elektora Maksymiliana Józefa II
- inspirator i wykonawca – wicekanclerz W.X.A. Kreittmayr

I etap kodyfikacji – 1713-1740 – Fryderyk Wilhelm I

II etap kodyfikacji – 1740-1780 – Fryderyk II
- 1764r. – formułuje materialne i formalne wymogi kodyfikacji à prace powierzono Samuelowi Cocceji à Cozpus Iuris Fridericiani – jego pierwsza cześć (1749) zawierała prawo osobowe, druga (1751) prawo rzeczowe – zbiór jednak nie uzyskał mocy prawnej

III etap kodyfikacji – 1780
- kanclerz F. Carmer
- prace nad kodeksem powierzono dwóm prawnikom: G. Svarezowi, Ernestowi F. Kleinowi
I projekt – 1784-88
Fryderyk Wilhelm II nakazuje Svarezowi przerobieni kodeksu (1789-91)
II projekt – miał wejść w życie w 1792r.

X.1790r. – Konstytuanta zaleca przygotowanie stosownego projektu. Zapowiedź tę potwierdza konstytucja z 1791r. Zamysły te urzeczywistnił dopiero Konwent, powołując w czerwcu 1793r., powołując trzyosobową komisję pod przewodnictwem J.J. Cambaceresa: - I projekt (700 artykułów)
                       - II projekt (297 artykułów)
- III projekt (1790r.)
- IV projekt (1799r.)

1800r. Napoleon powołał czteroosobową komisję (Tronchet, Portalis, Preamenau i Maleville)
- V projekt – ugrzązł w Trybunacie

Lata 1803-04 – 36 odrębnych ustaw, które ogłoszono łącznie jako Kodeks Napoleona.

Systematyka

-

Systematykę kodeksu oparto na prawnonaturalnych koncepcjach S. Pufendorfa, rozwiniętych przez Thomasiusa i Ch. Wolfa

Całość podzielono na 2 części: prawa indywidualne oraz prawa społeczne

Kodeks składał się z 2281 artykułów. Oparty był na systematyce justyniańskiej. Całość podzielona na 3 księgi: o osobach (I), o majątkach i różnych rodzajach własności (II) oraz o różnych sposobach nabycia własności (III).

Przedmiot

Cztery części:
I – określenie prawa, jego źródeł, pojęcie stanów, przepisy z dziedziny prawa osobowego, rodzinnego i małżeńskiego
II – prawo rzeczowe
III – prawo spadkowe
IV – zobowiązania i prawo lenne

- kodyfikacja całego pruskiego prawa materialnego
- 19 187 paragrafów
- prawo prywatne (ok. 15 tys. paragrafów)
- prawo administracyjne
- prawo państwowe
- prawo karne
- prawo budowlane itp.

Księga pierwsza (prawo osobowe, małżeńskie osobowe, adopcja, opieka i kuratela).
Księga druga (własność, użytkowanie, służebność).
Księga trzecia (prawo spadkowe, małżeńskie majątkowe i zobowiązaniowe).

Zasady

Całość napisana była prostym i jasnym językiem; odejście od kazuistyki.

- metoda kazuistyczna
- język nieprawny, zawiły; liczne dygresje, pouczenia i przykłady życiowe

Opierał się na zasadach liberalizmu i indywidualizmu.

Uzupełnienia

-

-

-

Obowiązywanie

-

-

-

Inne

Charakter posiłkowy w stosunku do dotychczas obowiązujących w Bawarii źródeł prawa

Formalnie był prawem subsydiarnym w stosunku do praw prowincjonalnych, których kodyfikacje zapowiedziano. Z kolei prawem posiłkowym dla Landrechtu było prawo rzymskie.

Zmiana nazw:
- 1807r. – Code Napoleon
- 1816r. – code civil
- II Cesarstwo – Kodeks Napoleona
- III Republika – kodeks cywilny

Data powstania

1811

1832

Wejście w życie

1.1.1812

1.1.1835

Kodeks

ABGB
Allgemeines Burgerliches Gesetzbuch

Swod Zakonów
Zbiór praw cesarstwa rosyjskiego

Projekty

Pracę nad kodyfikacją austriacką zapoczątkowała Maria Teresa, powołując w 1753r. komisję prawną złożoną z przedstawicieli poszczególnych krajów koronnych – przewodził J. Azzoni. W 1755r, powstała komisja rewizyjna, która przerabiały rezultaty poprzedniej. Z czasem obie połączono. – 1766r. – Codex Theresianus (8 tys. paragrafów)

- 1772r. – powołano drugą komisję – J. Horten ogłosił w 1787r. pierwszą część kodeksu, zawierającą prawo osobowe i małżeńskie –
                Kodeks józefiński

- kolejną komisję powołał Leopold II, przewodził jej Karol Martini – projekt zostaje w 1797r. wprowadzony patentem Franciszka I w Galicji Zachodniej jako Kodeks cywilny zachodniogalicyjski. Miał na tym obszarze obowiązywać na próbę. Następnie przewodniczącym komisji został Franciszek Zeiller, który w latach 1801-1810 opracował ostateczną wersję kodeksu. W 1811r. uzyskał akceptację Franciszka I pod potoczną nazwą ABGB

Prace kodyfikacyjne podjął w Rosji Piotr I; w 1700r. powołał komisję kodyfikacyjną, a w kolejnych latach następne. Ich praca nie przyniosła jednak rezultatów.
Do kwestii tych powróciła Katarzyna II, która w 1766r. powołała już ósmą komisję kodyfikacyjną. Jednak i to nie przyniosło skutków. Pracę nad kodyfikacją wznowił z 1797r. Paweł I, również bez sukcesów.

Aleksander I – powołuje w 1804r. komisję kodyfikacyjna pod przewodnictwem Michała Sperańskiego; opracował on projekt oparty
                        na kodeksie napoleońskim, jednak wskutek wojny rosyjsko-francuskiej został wygnany na Syberię. Wróciwszy z wygnania zajął się ponownie kodyfikacją, jednak do dawnych projektów nie powrócił, wyraźnie skłaniając się jedynie do unifikacji prawa.

Mikołaj I – popiera zamierzenia Sperańskiego – powołuje nową komisję kodyfikacyjna. Jej pierwotnym zadaniem było zebranie
                  całego materiału od wydania Sobornego ułożenija (1649) do śmierci Aleksandra I (1825), z uwzględnieniem orzecznictwa Senatu. Został on następnie ułożony chronologicznie w Pełny zbiór cesarstwa rosyjskiego, obejmujący 46 tomów. Wydano go w 1830r.
Zbiór stał się podstawą do opracowania nowego kodeksu, ułożonego już systematycznie. Wydano go w 1832r. pod nazwą (Swod Zakonow).

Systematyka

ABGB składał się z 1502 paragrafów, podzielony na wstęp i trzy części: o prawie osobowym (I), o prawie rzeczowym (II) oraz o przepisach wspólnych dla prawa osobowego i rzeczowego (III). Struktura ta nawiązywała do systematyzacji justyniańskiej, z pewnymi zmianami.

Ułożono je według zmodyfikowanej systematyki justyniańskiej.

Przedmiot

-

Kodeks składał się z 8 części, ujętych w 15 tomach. Całość, idąc drogą wyznaczoną przez Landrecht pruski, normowała prawie wszystkie dziedziny prawa. Prawo prywatne, stanowiące najbardziej rozbudowaną część Zbioru, zawarte było głównie w części 5, tomie X.

Zasady

Normy zostały ujęty w sposób ogólny i abstrakcyjny.

Opierał się na dominującej pozycji szlachty i utrzymujących się podziałach stanowych. Dominowała w nim kazuistyka, niejednolita terminologia, rozwlekły i niekiedy mało zrozumiany język. Całość uzupełniały wewnętrzne sprzeczności.

Uzupełnienia

- tzw. nowela częściowa z 1914r. – zmiany w prawie osobowym, rzeczowym i spadkowym
- tzw. nowela częściowa z 1915r. – normowała kwestie związane z odnowieniem i prostowaniem granic
- tzw. nowela częściowa z 1916r. – regulowała prawo zobowiązaniowe
Nowelizacja dotknęła treści ok. 250 paragrafów.

Obowiązywanie