T-10. Gospodarka zapasami - Odnawianie zapasów w systemie opartym na przegl±dzie okresowym.doc

T-10. Odnawianie zapasów w systemie opartym na przeglądzie okresowym

W tym temacie omówimy drugi klasyczny system odnawiania zapasu - system przeglądu okresowego. Przedstawione zostaną niezbędne dane konieczne do jego stosowania oraz najważniejsze zasady jego realizacji.

Z tego rozdziału dowiesz się między innymi:

-        jakie są podstawowe zasady realizacji systemu odnawiania zapasu opartego na przeglądzie okresowym,

-        jakie znaczenie dla realizacji tego systemu ma czas cyklu przeglądu,

-        od czego zależy drugi główny parametr tego systemu, czyli tzw. poziom maksymalny,

-        jak wyznaczać optymalny cykl przeglądu zapasu.

1. Główne założenia systemu

Najlepszą drogą do porównania systemu przeglądu okresowego z omówionym w poprzednim temacie systemem opartym na poziomie informacyjnym będzie rozpatrzenie go na przykładzie tego samego produktu - napoju „Orzeźwienie". Robimy to głównie dla celów dydaktycznych, bowiem w praktyce będzie obowiązywał dla danego produktu raczej jeden z systemów.

Zajmiemy się w związku z tym sezonem letnim, w którym popyt dzienny charakteryzuje się wartością średnią P = 56 puszek i odchyleniem standardowym σp = 13,9, rozkład częstości występowania popytu daje się opisać rozkładem normalnym. W poprzednim temacie rozpatrywaliśmy uzupełnianie zapasu napoju w systemie opartym na poziomie informacyjnym, z czasem cyklu uzupełnienia równym T = 3 dni. Pan Marek mógł w tym systemie składać zamówienie dowolnego dnia, a gdyby tylko chciał i mógł, praktycznie w dowolnym momencie.

System ten - jak wiemy - ma szereg zalet, ale w pewnych sytuacjach może być niedogodny, szczególnie dla dostawcy. Wyobraźmy sobie, że producent „Orzeźwienia" ma latem takie powodzenie, że dla uporządkowania swoich dostaw wyznacza poszczególnym odbiorcom terminy składania zamówień oraz terminy odbioru.

Przyjmijmy, że pan Marek składa zamówienia w każdy poniedziałek rano i odbiera zamówiony towar dwa dni później, w środę rano. Jest to, jak widać, zupełnie inna sytuacja niż w przypadku zamawiania w systemie opartym na poziomie informacyjnym. Składając zamówienia, pan Marek musi pamiętać, że następną taką możliwość będzie miał dopiero za tydzień. Jeśli zamówi zbyt mało, to może mu „Orzeźwienia" zabraknąć. Widać z tego, że zapewnienie wymaganego poziomu obsługi będzie zależało -- między innymi - od właściwego określenia wielkości zamówienia.

W powyższym krótkim opisie działania pana Marka określone zostały dwa podstawowe parametry realizacji systemu przeglądu okresowego:

-        cykl przeglądu, a dokładniej czas jego trwania T0,

-        zapas maksymalny (ZMAX), służący do wyliczania przy każdym przeglądzie wielkości zamówienia.

Parametrem, który nie steruje bezpośrednio realizacją zamówień, ale wpływa na wielkość zapasu maksymalnego, jest czas cyklu uzupełnienia zapasu T, czyli czas, który - podobnie jak w systemie opartym na poziomie informacyjnym - upływa od chwili złożenia zamówienia do chwili, w której możemy dysponować dostawą.

Jak zatem przebiega realizacja odnawiania zapasu w systemie przeglądu okresowego?:

1)              w określonych terminach wynikających z przyjętego cyklu przeglądu (na przykład: codziennie o godzinie 19.00, w każdy czwartek, ostatniego dnia każdego miesiąca, na koniec każdego kwartału) przeprowadzamy kontrolę stanu (przegląd) zapasu magazynowego ZM,

2)              obliczamy zapas dysponowany (wolny) ZW, bilansując dodatkowo wcześniej złożone zamówienia, dostawy w drodze, a także wszelkie rezerwacje; zasada jest tu identyczna, jak w przypadku systemu opartym na poziomie informacyjnym, czyli:

ZW = ZM + ZZ – ZR

gdzie:

ZM - zapas w magazynie,

ZZ - wcześniejsze zamówienia będące w trakcie realizacji,

ZR - zapas zarezerwowany, który ma już swoje przeznaczenie i  nie możemy nim swobodnie dysponować na pokrycie bieżącego popytu;

3)              wyliczamy wielkość zamówienia, odejmując od wcześniej ustalonej wielkości zapasu maksymalnego ZMAX obliczony w danym cyklu zapas dysponowany ZW:

WZ = ZMAX – ZW

4)              składamy zamówienie w obliczonej wielkości, nawet gdyby miało to być zamówienie niewielkie. Dlatego w tym systemie cykl przeglądu jest identyczny z cyklem zamówień (a więc okresem upływającym pomiędzy zamówieniami). Rysunek 1 ilustruje powyższe zasady.

Rysunek 1. Ilustracja odnawiania zapasu w systemie opartym na przeglądzie okresowym dla przypadku zmiennego popytu przy stałej wartości czasu cyklu uzupełnienia zapasu

Zasadnicza różnica między oboma podstawowymi systemami jest następująca

Pytania kontrolne

1.       Jakie są najważniejsze zasady realizacji odnawiania zapasu według modelu opartego na przeglądzie okresowym?

2.       Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy systemem odnawiania zapasu opartym na poziomie informacyjnym a systemem opartym na przeglądzie okresowym?

2. Związek pomiędzy zapasem maksymalnym a poziomem obsługi

Jak widać, bardzo ważnym parametrem sterującym realizacją odnawiania zapasu w modelu przeglądu okresowego jest tzw. zapas maksymalny ZMAX. Omówimy teraz jego wpływ na poziom obsługi w tym systemie. Rozważania oprzemy na przykładzie, w którym przyjrzyjmy się, jak system odnawiania zapasu napoju „Orzeźwienie", oparty na przeglądzie okresowym, będzie realizowany przez pana Marka.

Przykład  1

Zacznijmy od cyklu przeglądu i ustalenia czasu jego trwania. Jak wiemy, pan Marek może zamawiać „Orzeźwienie" w każdy poniedziałek rano. Jaka jest zatem długość cyklu przeglądu?

Od poniedziałku do poniedziałku mija 7 dni, ale pan Marek nie handluje w niedzielę. W niedzielę nie rejestruje ani popytu, ani sprzedaży. W takim przypadku tydzień (tydzień handlowy) trwa 6 dni:

Cykl uzupełnienia zapasu trwa od poniedziałku rano (przegląd zapasu i złożenie zamówienia) do środy rano (p. Marek otrzymuje dostawę). Są to zatem 2 dni.

Parametry czasowe odnawiania zapasu napoju „Orzeźwienie" w systemie przeglądu okresowego są zatem następujące:

•      czas cyklu przeglądu: T0 = 6 dni,

•      czas cyklu uzupełnienia: T = 2 dni.

Czy można te wielkości wyrazić w tygodniach jako jednostce czasu? Oczywiście, ale konsekwentnie musimy przyjąć, że chodzi o tydzień handlowy. Wtedy:

•      czas cyklu przeglądu: T0 = l tydzień,

•      czas cyklu uzupełnienia: T = 0,33 tygodnia.

Teraz zajmijmy się drugim kluczowym parametrem tego systemu - zapasem maksymalnym. Na początek załóżmy, podobnie jak to zrobiliśmy w przypadku systemu opartego na poziomie informacyjnym, że mamy do czynienia ze stałym popytem dziennym (P = 56 = const, σp = 0).

Przyjrzyjmy się rysunkowi 2. Przyjmijmy, że w poniedziałek rano (punkt A na rysunku) pan Marek ma w zapasie 200 puszek napoju. Do środy (punkt B), a więc do czasu dostawy sprzeda 112 puszek (po 56 w poniedziałek i wtorek), będzie więc miał jeszcze w zapasie 200 - 112 = 88 puszek. Do następnej środy (D) sprzeda jeszcze 6 • 56 = 336 puszek. Jeśli więc chciałby nie mieć zapasu w chwili nadejścia następnej dostawy (po co mu zapas, skoro popyt jest stały i przewidywalny), wystarczy jeśli teraz zamówi i otrzyma 336 - 88 = 248 puszek.

Jeśli tak postąpi, to w następny poniedziałek (punkt C) w zapasie zostanie 112 sztuk napoju, czyli dokładnie tyle, ile potrzeba na 2 dni. Jakiej wielkości zamówienie musi teraz złożyć pan Marek, aby dostawa pokryła potrzeby do kolejnej środy (F)? Powinien zamówić dokładnie tyle, ile wyniesie popyt od środy do środy (6 dni po 56 puszek, czyli 336 puszek).

...