Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego pierwsza pomoc.pdf
(
463 KB
)
Pobierz
urazy_kregoslupa_PR_10_07.indd
Bezpieczeństwo
Pierwsza pomoc
i rdzenia kręgowego
Urazy te nie należą do najczęściej występujących, ale stanowią specyficzną i ważną grupę
przede wszystkim dlatego, że bezpośrednio zagrażają życiu, pociągają za sobą poważne, często
nieodwracalne skutki zdrowotne.
Maja Grzanka
te dotykają głównie młodych mężczyzn w wieku
produkcyjnym, to są także źródłem wysokich kosz-
tów zarówno dla ochrony zdrowia, jak i systemu
ubezpieczeń społecznych.
w przypadku urazu na poziomie części piersiowej
najłatwiej uszkodzeniu ulega połączenie z pierw-
szym kręgiem lub kolejne kręgi lędźwiowe, z uwagi
na ich znaczną ruchomość i brak połączenia z inny-
mi częściami szkieletu; część piersiowa połączona
z żebrami jest stabilniejsza.
Urazy zgięciowe powodują najczęściej uszko-
dzenie aparatu więzadeł kręgosłupa, torebek sta-
wowych, krążków międzykręgowych, a ich następ-
stwem jest z reguły zagięcie osi kanału kręgowego
(redukcja światła jest największa w przypadku
zwichnięcia) i przemieszczenie trzonów kręgowych,
na które narażone są bardziej osoby starsze. Moż-
liwe jest także złamanie przedniej części trzonu
i jego sklinowacenie, częściej obserwowane u osób
młodych. Urazy zgięciowe dominują w naszym kraju
pod względem częstości głównie dlatego, że są to
najczęstsze urazy ofiar wypadków komunikacyj-
nych. Lekarze klinicyści dzielą te urazy na zwich-
nięcia i złamania o charakterze zgięciowym.
M
ECHANIZMY
USZKODZEŃ
KRĘGOSŁUPA
Uszkodzenia kręgosłupa dzieli się najprościej na
stabilne oraz niestabilne – zagrażające uszkodze-
niem rdzenia kręgowego.
Mechanizmy te związane są niejako z możliwymi
jego ruchami i dzielą się schematycznie na urazy zgię-
ciowe, wyprostne oraz kompresyjne (zgnieceniowe).
Zgięciowy (fleksyjny) mechanizm urazu
W tym typie uszkodzenia siła z zewnątrz powoduje
zgięcie kręgosłupa w przód w stopniu, który prze-
kracza fizjologiczny zakres ruchu. Siła ta działa naj-
częściej na okolicę grzbietu, pleców lub tyłu głowy
(część potyliczna czaszki). Inną przyczyną może być
uraz pośredni, powstający w wyniku gwałtownego
przygięcia głowy lub tułowia do przodu przy ustabi-
lizowanych niższych partiach ciała, jak w przypadku
pasażerów samochodu podczas wypadku komu-
nikacyjnego (pasy bezpieczeństwa). Szczególnym
przypadkiem urazu pośredniego dotyczącego odcin-
ka szyjnego kręgosłupa jest tzw. „złamanie kopacza
gliny”, czyli zmęczeniowe oderwanie wyrostka (lub
wyrostków) kolczystego dolnych kręgów szyjnych,
ewentualnie pierwszego piersiowego przez przycze-
py mięśni. Złamanie to występuje przy wykonywaniu
długotrwałej i ciężkiej pracy fizycznej, jak np. przy
kopaniu gliny – stąd nazwa.
Należy również pamiętać, że wspomniane sto-
sunki anatomiczne i kompensacja powodują, że
uszkodzenie kręgów może się znajdować dużo
niżej niż miejsce zadziałania siły – przykładowo
Wyprostny mechanizm urazu
Uraz o mechanizmie wyprostnym powstaje, gdy na
kręgosłup działa od przodu siła zewnętrzna, powo-
dując przerost przekraczający fizjologiczne granice
ruchu i jednocześnie zerwanie podłużnego więzadła
Sprzęt używany
do stabilizacji kręgosłupa:
• kołnierz ortopedyczny Schantza,
• KED (kamizelka Kendricka),
• system unieruchamiania głowy z deską orto-
pedyczną,
• prawidłowo usztywniony materac próż-
niowy.
46
Promotor 11/07
Urazy kręgosłupa
J
eśli natomiast wziąć pod uwagę fakt, że urazy
Bezpieczeństwo
leżącego z tej strony kręgosłupa oraz uszkodzenie krążka
międzykręgowego. Mechanizm ten jest charakterystyczny dla
szyjnego odcinka kręgosłupa (stanowi 20-30% przypadków),
w niższych partiach kręgosłupa uraz taki należy do rzadkości.
Istnieją dwie główne grupy pacjentów narażonych na wyprostny
uraz kręgosłupa: młode ofiary działania siły bezpośredniej (np.
rowerzysta uderzający czołem o przeszkodę) lub pośredniej
(gwałtowne odchylenie głowy do tyłu przy wypadku komunika-
cyjnym – uderzeniu od tyłu samochodu) oraz osoby starsze,
szczególnie ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, które
nie tylko predysponują do wystąpienia takich uszkodzeń
nawet przy niewielkim upadku, ale i utrudniają rozpoznanie
takiego urazu na zdjęciach RTG. U osób młodych z kolei często
nie dochodzi do przemieszczenia kręgów lub następuje ich
samoistna repozycja. Umożliwia to silny i elastyczny aparat
więzadłowy, dlatego też urazy wyprostne kręgosłupa łatwo
przeoczyć, co powoduje, że należą one do grupy często umy-
kających prawidłowej diagnozie lekarskiej nierzadko leczonych
jako zmiany naczyniowe, zwłaszcza u osób starszych. Szcze-
gólnym przypadkiem złamania w tym mechanizmie jest tzw.
„złamanie wisielcze”, polegające na symetrycznym złamaniu
nasad łuku kręgu obrotowego (C2) i przemieszczenie trzonu
kręgu, zawdzięczające swoją nazwę podobieństwu do zmian
obserwowanych u wisielców, lecz wbrew pozorom rzadko po-
wodujące uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Kompresyjny (zgnieceniowy) mechanizm urazu
Złamania kompresyjne kręgosłupa powstają zwykle wskutek
zadziałania siły zewnętrznej w okolicy ciemieniowej czaszki lub
w następstwie upadku z wysokości na stopy lub pośladki. Siła
uszkadzająca działa wtedy w osi kręgosłupa, nie uszkadzając
aparatu więzadłowego stabilizującego go, a powodując zgnie-
cenie trzonów kręgów, głównie w części przedniej.
Nie występuje tutaj więc zmiana kształtu ani światła kanału
kręgowego, ani przemieszczenie kręgów i z reguły brak jest uci-
sku na rdzeń kręgowy, dlatego właśnie złamania kompresyjne
należą do najlepiej rokujących dla pacjenta. Jednakże jeżeli
siła jest duża, to trzony kręgów mogą ulec rozkawałkowaniu
lub zmiażdżeniu i mogą uszkadzać rdzeń kręgowy, stanowiąc
duże niebezpieczeństwo. Złamanie takie określane jest mia-
nem „wybuchowego”, dotyczy najczęściej odcinka szyjnego
i powstaje w wyniku upadku na głowę z dużej wysokości, skoku
do płytkiej wody czy uderzenia o dno lub podczas wypadku
motocyklowego.
Złamania kompresyjne mogą występować w każdym odcin-
ku kręgosłupa, jednak najczęściej dotyczą odcinków szyjnego
i piersiowego.
U
SZKODZENIA
RDZENIA
KRĘGOWEGO
Rdzeń kręgowy (biegnący w kanale kręgowym kręgosłupa)
stanowi wraz z mózgowiem ośrodkowy układ nerwowy na-
szego ciała i prowadzi nerwy odpowiedzialne za ruch, czucie
bólu, ucisku, ułożenia oraz temperatury. W rdzeniu kręgowym
znajduje się także kilka ośrodków połączonych z wyższymi
piętrami oun (ośrodkowego układu nerwowego), ale o dużej
autonomii, takich jak ośrodek erekcji, ejakulacji (wytrysku)
czy mikcji (oddawania moczu).
www.promotor.elamed.pl
47
Bezpieczeństwo
Uszkodzenie rdzenia kręgowego występuje mniej
więcej w 10-20% urazów kręgosłupa, najczęściej
u ofiar wypadków komunikacyjnych, i może być cał-
kowite (kompletne) lub niecałkowite (niekomplet-
ne). Uszkodzenie całkowite powoduje zniesienie
wszystkich rodzajów czucia oraz porażenie ruchowe
od poziomu uszkodzenia. Uszkodzenie częściowe
powoduje utratę pewnych funkcji, lecz niektóre
zostają zachowane; rokowanie jest korzystniejsze.
Bezpośrednią reakcją rdzenia kręgowego na uszko-
dzenie może być tzw. szok rdzeniowy, czyli czasowa
utrata wszystkich funkcji, lub wstrząs neuroge-
niczny wynikający z przerwania drogi pobudzania
nadnerczy do wytwarzania adrenaliny.
i śmierci (całkowite uszkodzenie rdzenia kręgo-
wego w segmentach szyjnych). Przy podejrzeniu
urazu kręgosłupa w pierwszej kolejności zwracamy
uwagę na jego odcinek szyjny; urazy odcinków
piersiowego i lędźwiowego niosą ze sobą mniejsze
ryzyko zagrożenia życia oraz wystąpienia zaburzeń
neurologicznych. Do podstawowego postępowa-
nia w przypadku podejrzenia urazu kręgosłupa
zaliczamy:
• ocenę swego własnego bezpieczeństwa oraz
bezpieczeństwa osoby poszkodowanej,
• ocenę i zabezpieczenie podstawowych funkcji
życiowych według schematu ABC oraz szybkiego
badania urazowego w miarę możliwości z zasto-
sowaniem stabilizacji kręgosłupa za pomocą zwi-
niętego ręcznika, odzieży, deski, a jeżeli pacjent
leży, najprościej użyć w tym celu własnych dłoni
i kolan.
Sposoby ręcznej stabilizacji kręgosłupa (w postę-
powaniu doraźnym):
– BOK – jedną ręką podpieramy okolicę poty-
licy (tył głowy), a drugą kości jarzmowe lub
żuchwę,
– TYŁ – kciuki układamy pod potylicą, a palce
wskazujące pod kości jarzmowe, natomiast
małe palce pod żuchwę,
– PRZÓD – kciuki ułożone są pod kości jarzmo-
we, pozostałe palce stabilizują potylicę.
• wezwanie kwalifikowanej pomocy medycznej.
Jeżeli poszkodowany jest przytomny, może mówić
i kontakt wydaje się logiczny, to należy zebrać dane
na temat okoliczności urazu, które mogą ułatwić
ustalenie prawidłowego rozpoznania, zapytać, czy
odczuwa ból, a jeżeli tak, to gdzie, czy ma uczucie
drętwienia lub brak czucia, czy może poruszać koń-
czynami. Należy także ustalić, czy istnieją trudności
K
IEDY
NALEŻY
PODEJRZEWAĆ
URAZ
KRĘGOSŁUPA
Najczęściej można wywnioskować już z wyglądu
miejsca wypadku oraz opisu zdarzenia przez po-
szkodowanego lub osoby postronne, czy istnieje
ryzyko urazu kręgosłupa. Jednak wygodnie jest
zapamiętać, że uraz kręgosłupa podejrzewamy
i wdrażamy odpowiednie postępowanie w nastę-
pujących przypadkach:
• wypadek komunikacyjny, kiedy prędkość pojaz-
dów wynosiła więcej niż 40 km/h, lub gdy ofiarą
wypadku komunikacyjnego był pieszy,
• upadek lub skok z wysokości, nawet stosunkowo
niewielkiej, szczególnie na głowę,
• skok do płytkiej wody na głowę, ryzyko uderzenia
o dno (przy dużej wysokości nawet uderzenie
o lustro wody jest niebezpieczne),
• bezpośrednie silne uderzenie w kręgosłup,
• wypadek motocyklowy, niezależnie od prędkości,
• powieszenie, podtopienie (nie wiadomo, czy
poszkodowany skakał, czy nie),
• zgniecenie lub przygniecenie przez maszynę,
osuniętą ziemię, mebel itp.,
• poszkodowany skarży się na ból barku, pleców
czy szyi,
• widoczne są obrażenia szyi, karku, głowy, pleców,
• chory jest nieprzytomny, nikt nie widział, co się
stało.
Obowiązuje zasada, że jeżeli mamy jakiekolwiek
wątpliwości co do tego, czy mogło wystąpić uszko-
dzenie kręgosłupa, traktujemy poszkodowanego
tak, jakby rzeczywiście go doznał (czyli unierucha-
miamy go).
Objawy mogące sugerować
uraz kręgosłupa:
• wolna akcja serca (poniżej 50 uderzeń na
minutę),
• drętwienie lub brak czucia na tułowiu poniżej
określonego poziomu i/lub w kończynach,
• wiotkość kończyn, brak możliwości wykona-
nia ruchów,
• brzuszny tor oddychania (porażenie mięśni
międzyżebrowych),
• gorąca i sucha skóra (wstrząs neurogeniczny),
• priapizm (uporczywy wzwód prącia),
• oddanie moczu i stolca (upośledzenie czyn-
ności zwieraczy),
• widoczny obrzęk lub deformacja w przebie-
gu kręgosłupa oraz odczuwanie bólu, ograni-
czenie ruchomości (przymusowe ustawienie
głowy).
P
OSTĘPOWANIE
NA
MIEJSCU
WYPADKU
Postępowanie z pacjentem po urazie kręgosłupa
odbiega od standardowego postępowania jedy-
nie w kilku punktach – pacjenci tacy wymagają
szczególnej uwagi ze względu na możliwość
jednoczesnego uszkodzenia rdzenia kręgowego
(powstanie nieodwracalnych porażeń). W skrajnych
przypadkach może dojść do zaburzeń oddychania
48
Promotor 11/07
Bezpieczeństwo
Prezentujemy:
w oddychaniu (uszkodzenie rdzenia kręgowego może powodo-
wać porażenie mięśni międzyżebrowych lub przepony). Jeżeli
podejrzewamy uraz kręgosłupa, w czasie udzielania pomocy
i oczekiwania na przyjazd pogotowia pozostawiamy poszkodo-
wanego w pozycji, w jakiej go znaleziono, aby nie narażać go na
dodatkowy uraz, chyba że utrudnia to prowadzenie akcji resu-
scytacyjnej (zapewnienie drożności dróg oddechowych, prowa-
dzenie oddechu zastępczego, tamowanie krwotoku, pośredni
masaż serca itd.). Gdy zachodzi konieczność przeniesienia
poszkodowanego w inne miejsce, należy stabilizować głowę,
utrzymując ją wzdłuż osi ciała, a następnie ułożyć pacjenta na
twardym podłożu. Nie zapominamy oczywiście o zapewnieniu
poszkodowanemu wsparcia psychicznego i komfortu cieplnego
w czasie oczekiwania na przybycie ambulansu.
Dużym wyzwaniem dla ratowników przedmedycznych,
szczególnie dla kierowców, są wypadki motocyklowe, kiedy
zachodzi konieczność zdjęcia kasku nieprzytomnemu kie-
rowcy motoru. Jest to czynność wymagająca uczestnictwa
dwóch osób:
1.pierwszy ratownik (A) klęczy za głową i utrzymuje szyję wy-
prostowaną, obejmując od góry rękami kask i podbródek
poszkodowanego. Drugi z ratowników (B) klęczący z boku
ofiary otwiera wizjer i jeżeli poszkodowany ma okulary,
ostrożnie je zdejmuje,
2.B rozpina zapięcie kasku, A nadal podtrzymuje głowę,
3.B przejmuje zadanie unieruchamiania szyi poszkodowa-
nego, wsuwając obie dłonie w kask tak, aby cztery palce
włożone były za uszy, a kciuki przed uchem. Ręce należy
trzymać wyprostowane i ułożone równolegle do siebie,
4. A chwyta kask przy mocowaniu paska i rozszerzając kask na
boki oraz lekko odchylając do tyłu, ostrożnie zdejmuje go,
5.Po zdjęciu kasku A ponownie przejmuje unieruchamianie
szyi, mocno obejmując głowę w okolicach uszu.
Wydaję się to nieco problematyczne, lecz w rzeczywistości
wymaga jedynie minimalnej wprawy. Zarówno taką umiejęt-
ność, jak i ogólne zasady postępowania z osobami po urazie
kręgosłupa można zdobyć oraz przećwiczyć w praktyce na
kursach pierwszej pomocy, tak aby w razie wypadku nie
pozostawać jedynie biernymi obserwatorami sytuacji. Pamię-
tajmy, że od naszej wiedzy, umiejętności i co najważniejsze
ich właściwego zastosowania może zależeć czyjeś zdrowie lub
nawet życie.
• ludzi
• technologie
• firmy
• maszyny i urządzenia
• gospodarkę
• wyroby
• relacje z imprez
• wywiady
• doradztwo
Dystrybucja:
Kolportażem obejmujemy między
innymi: przemysł motoryzacyjny,
maszynowy, wydobywczy, spo-
żywczy, stoczniowy, chemiczny,
petrochemiczny, energetyczny,
zbrojeniowy, grupę producentów
AGD, przemysł budowlany, hutni-
czy, odlewniczy, firmy zajmujące
się obróbką.
zzzÝvwdoÝhodphgÝso
Piśmiennictwo
1. Kiwerski J.:
Schorzenia i urazy kręgosłupa
. PZWL, Warszawa
2001.
2.Plantz S.H., Adler J.N.:
Medycyna ratunkowa.
U & P,
2000.
3. Driscoll P., Skinner D., Earlam R.:
ABC postępowania w ura-
zach
. Górnicki Wydaw. Medyczne, Wrocław 2003.
4.Markovchick V., Pons P., Wolfe R.:
Sekrety medycyny
przypadków nagłych.
D.W. Publishing – Poland, Szczecin
1995.
5. Robertson C., Redmond A.D.:
Kompendium leczenia dużych
urazów.
WM, 1994.
6.Bochenek A., Reicher M.:
Anatomia ogólna. Kości, stawy
i więzadła. Mięśnie.
PZWL, Warszawa 1990.
gÊÎodw
|vrnl
|gdmhp|ÊÑf}dvrslvpÞ
ÏÎÓÓÓÓ
hj}hpsodu}|
surihvmrqdoq|fkpdjd}|q¥zurf}qlhè
50
Promotor 11/07
Plik z chomika:
kasica171
Inne pliki z tego folderu:
Poziom uszkodzenia rdzenia kręgowego a zakres możliwości adaptacyjnych.JPG
(127 KB)
Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego pierwsza pomoc.pdf
(463 KB)
DIAGNOSTYKA NEUROLOGICZNA PACJENTÓW PO URAZACH RDZENIA KRĘGOWEGO.ppt
(116 KB)
Diagnostyka czynnościowa pacjentów po urazach rdzenia kręgowego.ppt
(179 KB)
Diagnostyka czynnościowa pacjentów po urazach rdzenia kręgowego.doc
(124 KB)
Inne foldery tego chomika:
;; DOMOWA APTECZKA - receptury z daru natury
› Zdrowie
= DOMOWA APTECZKA - receptury z daru natury
●● ZDROWIE i URODA
☀ porady medyczne
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin