POLITYKA_ZAGRANICZNA_A_DYPLOMACJA.doc

POLITYKA ZAGRANICZNA A DYPLOMACJA:

1.Polityka zagraniczna- szeroka polityka państwa, realizuje cele jakie rząd stawia. Ma bardziej ograniczone metody i środki.

2.dyplomacja- służy polityce zagranicznej.

Dyplomacja

Geneza- z języka greckiego- w Grecji na 2 glinianych tabliczkach spisywano np. umowy handlowe i inne porozumienia. Owe tabliczki nazywano diploma.

1.Jest to pewien tor działalności państwa, który dotyczy jego stosunków z innymi państwami i zmierza do realizacji celów jakie stawiają sobie kierownicze organy władzy państwowej. Cele te odzwierciedlają się w polityce zagranicznej państwa, a dyplomacja jest orężem tej polityki.

2.Jest to zespół metod i środków za pomocą których realizuje się politykę zagraniczną, np. rokowania, zawieranie umów międzynarodowych, uczestnictwo w organizacjach międzynarodowych.

3.Zespół ludzi (służba dyplomatyczna i konsularna) dysponujący odpowiednimi kwalifikacjami oraz aparat organizacyjny (ministerstwo spraw zagranicznych) realizujący cele polityki zagranicznej i stanowiący wyspecjalizowaną służbę państwową.

Językiem dyplomacji kiedyś była łacina. Od 1713 r język francuski stał się językiem dyplomacji. Drugim językiem jest angielski (od podpisania traktatu wersalskiego- 1919 r).

Języki kongresowe obowiązujące w ONZ: francuski, angielski, hiszpański, rosyjski, chiński (dialekt kantoński).

W połowie XV w (1454) miasta państwa włoskie (Genua, Mediolan) wymieniły swoich przedstawicieli.

W końcu XVIII w w Rosji, USA, Francji, Polsce powstawały komórki rządowe, coś na kształt ministerstw spraw zagranicznych (np. Departament Interesów Cudzoziemców).

Przełomowym momentem dla dyplomacji był wiek XIX, a szczególnie postanowienia Kongresu Wiedeńskiego z 1815 r:

-stworzenie hierarchii klas dyplomatów,

-zasada pierwszeństwa dyplomatów- zasada precedencji (aby nie było zatargów). Opiera się ona na tym, że ustala się którego dnia, miesiąca, roku, godzinie, ambasador złożył listy uwierzytelniające (jeżeli w Warszawie jest 50 ambasadorów, a najdłużej ambasador Niemiec to on będzie w pierwszej kolejności przedstawiony- ma to charakter ceremonialny).

Korpus dyplomatyczny- wszyscy ambasadorowie z małżonkami.

Ten kto najdłużej jest ambasadorem jest przewodniczącym korpusu dyplomatycznego. W krajach chrześcijańskich są pewne odstępstwa- dziekanem korpusu dyplomatycznego jest nuncjusz stolicy apostolskiej.

Różnice między konsulem a dyplomatą:

Stosunki dyplomatyczne:

-agrement- zgoda kraju przyjmującego na przyjęcie dyplomaty. Po wysunięciu ambasadora na stanowisko, np. w Iranie to wtedy Iran ma 2 tygodnie na odpowiedz. Jeżeli zrobi coś co jest zakazane w danym kraju to zostanie odwołany.

-listy uwierzytelniające (letters de creance)- dokument na podstawie którego głowa państwa powołuje ambasadora.

-listy odwołujące (leters de reppel)- ambasador kończy misje bez wystąpienia żadnych okoliczności. Zazwyczaj misja trwa 3-4 lata.

-listy zwalniające (letters de recreance)- wystąpiły okoliczności, gdy dany ambasador źle wpływa na kontakty między państwami (np. ambasador skrytykuje rząd, złamie prawo danego państwa).

-ekspulsja- wyrzucenie siłą dyplomaty (wydalają go służby wojskowe, policyjne).

Stosunki konsularne:

-exequatur- zgoda na przyjęcie konsula,

-list komisyjny- dokument na podstawie którego minister spraw zagranicznych powołuje konsula,

-patent konsularny.

Różnice między dyplomatą a konsulem:

-Ratione materiae- różnice w kompetencjach dyplomatycznych i konsularnych:

dyplomata jest najwyższym przedstawicielem państwa, a jego misja ma charakter polityczny,

konsul- ma odmienne funkcje- opieka nad obywatelami swojego kraju, zajmuje się stosunkami gospodarczymi, kulturalnymi, handlowymi swojego kraju. Pomaga gdy się zgubi paszport, przy małżeństwach za granicą (np. sprowadza akt urodzenia).

-Ratione Loci- są to różnice w terytorium działania, w sensie geograficznym. Dyplomata ma cały kraj jako obszar dyplomatyczny. Może być tak, że jest jeden dyplomata na kilka państw. Konsul- na terytorium  danego państwa może być kilka okręgów konsularnych (może być 1). Zależy to od liczby ludności kraju, z którego pochodzi konsul w kraju do którego przybył.

-Ratione Aprobatione- różnica w aprobacji polega na tym, kto powołuje dyplomatę, a kto konsula. Dyplomatę powołuje głowa państwa. Konsula powołuje minister spraw zagranicznych (może np. w Polsce powoływać go prezydent ale konsul przed nim nie odpowiada).

Klasy agentów dyplomatycznych- według protokołu wiedeńsko-akwizgrańskiego:

1.ambasador nadzwyczajny i pełnomocny, nuncjusz (od 1965 internuncjusz),

2.poseł nadzwyczajny, minister pełnomocny, internuncjusz,

3.charge d’affaires- au pied (stały) lub au interium (tymczasowy).

Rangi dyplomatyczne- inne dla każdego kraju. Polska:

1.ambasador nadzwyczajny i pełnomocny,

2.minister pełnomocny,

3.radca minister pełnomocny

4.radca

5.I sekretarz,

6.II sekretarz,

7.III sekretarz,

8.attache (wojskowy, kulturalny, prasowy, lotniczy, morski).

Kształtowanie się form dyplomacji od starożytności:

Starożytny Wschód:

I.Egipt:

Powstanie form dyplomacji łączyło się z realizacją polityki zagranicznej. Dokumenty z tego okresu znamy dzięki odkrytemu w XIX w archiwum w El-alamein, w którym zachowały się gliniane tabliczki z instrukcjami dla posłów. Można odczytać z nich następujące wiadomości: gdzie udawali się dyplomaci i że poselstwa docierały do Azji i wybrzeża Morza Czarnego. Państwo faraonów najwięcej umów zwierało z plemieniem Hyksosów i Hetytów. Misje docierały od państwa Mittania w Mezopotamii. Egipt utrzymywał stosunki z Syrią i Palestyną.

Najstarsza umowa to traktat pochodzący z 1296 r p.n.e. Zawarty był między faraonem Ramzesem II a królem Hetytów (?). należy zwrócić uwagę na formę tego dokumentu. Przypomina on dzisiejsze umowy międzynarodowe (składa się z 3 części):

-wstęp

-zasadnicza część

-zobowiązania

Odkryty traktat zawiera:

-wstęp- wymienia się strony i ich intencje,

-treść- wzajemna pomoc i wspólne działania wojenne, odsyłanie zbiegów i niewolników bez torturowania, jest to sojusz w formie przymierza,

-trzecia część odbiega od współczesnych umów międzynarodowych. Wcześniej w umowach dużą rolę odgrywała religia: „1000 bogów i bogiń kraju hetytów zobowiązuje się do ochrony traktatu i będą strzec jego postanowień. Jeżeli umowa zostanie złamana to na dane państwo (władcę, ludność, ziemię) spadną plagi”.

Tabliczki w archiwum zachowały się w dobrym stanie (srebrne).

II.Syria:

Istotną rolę w rozwoju form dyplomacji miała Syria ze stolicą w Asurze. Wzrost jej potęgi sprawił, że Syria skłócała sąsiadów tworząc w ten sposób pewien blok sojuszniczy. Ponadto w kraju tym odkryto archiwum rodu Sargonidów, a jednym z najpotężniejszych władców był Asurbanipal.

III.Indie:

Mohendżodaro, Harappa- to pierwsze miasta, jakie ludzkość zbudowała. Była to jedna z najstarszych cywilizacji, stojących na wysokim poziomie i miała rozwinięte formy dyplomacji. W starożytnych Indiach spisywano prawa boskie, które przeszły do historii pod nazwą praw Manu- znajdowały się w nich definicje dyplomacji, dyplomaty i jego obowiązków, prawa dyplomaty:

-dyplomacja to umiejętność zapobiegania wojnie. Miała służyć utrzymywaniu pokoju.

-od posłów zależała wojna i pokój- byli negocjatorami.

-cechy dyplomaty- inteligentny, wykształcony, elokwentny, śmiały, obowiązkowy, uczciwy, zręczny, obdarzony dobrą pamięcią.

-król nie jest dyplomatą- dyplomaci jedynie mu podlegają i informują o wszystkim.

-wprowadził zasadę eliminującą użycie siły w relacjach między państwami. Indie prowadziły ekspansję terytorialną- zachował się traktat na mocy którego Indie uzyskały tereny Wyżyny Irańskiej w zamian władca ofiarował 500 słoni bojowych.

IV.Chiny:

O rozwoju form dyplomacji zaczynamy mówić gdy zaczęła panować dynasta Han (II w p.n.e.-II w n.e.) i zaczęła się centralizacja państwa. Cesarz zbudował kancelarię i tworzył struktury zajmujące się dyplomacją. Celem dyplomacji było zdobycie informacji o swoich przyszłych wrogach. Wu-ti- wysłannik cesarza, którzy miał zebrać informacje o przyszłych wrogach i w tym celu miał dotrzeć do Cesarstwa Rzymskiego. Po drodze został zatrzymany przez plemię Hunów. Z własnej woli pozostał tam 10 lat. Poznał organizację sił zbrojnych, język, sposób prowadzenia wojny. Swoją wiedzę po powrocie przekazał cesarzowi, który następnie podbił Hunów. Pan Czau- kolejny wybitny dyplomata. Również jeden z najwybitniejszych przywódców wojskowych. Cesarz zlecił mu namiestnictwo zachodnich prowincji. Pan Czau (?) wprowadził zamęt. Skłócił ze sobą wodzów metodą intryg.

W I w Chiny jeszcze bardziej poszerzyły terytorium na obszar Azji Środkowej. Szukali dramatycznie metody dotarcia do Rzymu. Na drodze stało plemię od którego nie dostali pomocy.

V.Grecja:

Jedną z najstarszych form dyplomacji było tworzenie prokseni przez urzędników zwanych proksenami. Fakt ten można porównać do współczesnych stosunków konsularnych. Proksemowie podobnie jak konsulowie opiekują się obywatelami. Proksem opiekował się cudzoziemcami, którzy przybyli do danej polis z innych państw lub polis. W każdej polis była proksemia lub proksemowie. Stosunki dyplomatyczne pełniono na zasadzie wzajemności. Jeżeli proksem wyjechał do innej polis jego osoba była nienaruszalna. Proksemowie korzystali z przywilejów handlowych (nie płacili cła), podatkowych. Zaczyna się kształtować nietykalność sądownicza (dziś immunitet jurysdykcyjny)- nie był stawiany przed sądem.

Formy relacji dyplomatycznych między polis:

-amfiktionie- są to związki państw greckich oparte na zasadzie sojuszu między polis. Jest to sojusz o charakterze religijnym i skupiał współpracę polis wokół miejsc kultu. Ich celem była budowa świątyń, organizowanie wspólnych uroczystości religijnych. Polis te wyrzekały się wojny jako sposobu, metody polityki zagranicznej. Na czele amfiktionii stali pilagorowie- polityczni przedstawiciele, najwyżsi

-drugą formą prowadzenia stosunków dyplomatycznych były symachie- były związkami polis, ale miały inny charakter- były to związki polityczne i wojskowe. Powstawały najczęściej w obliczu zagrożenia m.in. ze strony Persji i Macedonii. Rywalizacja pomiędzy Spartą a Atenami. Symachie wyznaczały miejsce skarbca. Za zebrane pieniądze budowano flotę, prowadzono działania wojenne.

W Grecji poza tym, że wykształciły się stosunki konsularne zaczęły tworzyć się formy dyplomacji- urzędy posłów. W zależności od okresów byli to:

-kerylis

-aggelos

-presbejs

Każdy poseł grecki musiał mieć dokument powołujący go- był to symbola. Posłowie byli wybierani przez Zgromadzenie Ludowe. Kryteria wybory posła:

-zamożność- króla nie było stać na utrzymywanie misji, ponadto powinien być nieprzekupny.

-wykształcenie- poseł musiał być dobrym oratorem- na tę funkcję często powoływano aktorów np. Ajschiles- uczestniczył w poselstwie Aten do króla Macedonii Filipa III.

-wiek- musiał mieć skończone 50 lat. mieć doświadczenie

Osoba, która przewodniczyła posłom to archipresbentes. Posłowie wybierali ze swojego grona posła najważniejszego. Posłowie dostawali diety, finansowano koszty ich wyjazdów, przydzielano im służbę. Listy uwierzytelniające zapisywano na symbolach, natomiast instrukcje poselskie (uprawnienia, pełnomocnictwa) zaczęto zapisywać na glinianych tabliczkach zwanych diploma. Przebieg misji posłów przybywających z innych polis. Spotykał się on najpierw z urzędnikiem, który był pośrednikiem i organizował przesłuchanie. Następnie poseł czekał na wystąpienie przed Zgromadzeniem Ludowym, aby przedłożyć swoje cele.

Za zerwanie porozumienia groziły klątwy rzucane przez bóstwa, które miały nad nimi czuwać. Owe tabliczki z treścią porozumień były w świątyniach. Najważniejsze umowy zapisywano na kamiennych stellach- palach, które wbijano na wzgórzach. Jeżeli umowa została zerwana niszczono kamienne stelle. Zachowały się listy dyplomatyczne wysyłane przez Persów (w Grecji im więcej było wojen, tym więcej dyplomatów). Były to listy z żądaniami ziemi. Utrwalił się zwyczaj w wojnach perskich zrzucania posła ze skały.

Temistokles- poseł Aten, który pojechał do Sparty, gdy zaczęto budować mury obronne wokół Aten. Przy negocjacjach udawał najpierw, że jest chory i nie może rozmawiać, następnie czekał na posłannictwo z Aten, potem znów udawał, że jest chory, aż przedmiotu spory już nie było, gdyż mury zostały już zbudowane.

W Grecji pojawiła się forma dyplomacji konferencyjnej- wielostronnej.

Podjęto 2 próby nawiązania stosunków wielostronnych:

-kongres panhelleński w 448 r p.n.e. zwołany przez Peryklesa. Najpierw powysyłał on posłów z zaproszeniami do różnych polis. Jego skutki były długotrwałe, bowiem polis bały się dominacji i potęgi Aten.

-kongres koryncki w 338 r p.n.e.

W okresie hellenistycznym w wielu krajach zaczęły powstawać ministerstwa spraw zagranicznych. Skutki podbojów Aleksandra Macedońskiego przyczyniły się do ujednolicenia zasad dyplomacji. Aleksander dbał o rozwój terytorialny. Ujednolicenie systemów wprowadzonych przez Aleksandra doprowadziło do narodzin zwyczaju integralności terytorialnej państw i poszanowania suwerenności. W okresie hellenistycznym nei można było napaść na inne państwo bez wypowiadania wojny. Na całym terytorium podbitym przez Aleksandra państwa będą rozstrzygały spory na drodze pokojowej. Uzgodniono, że nie będzie się używać zatrutej broni. Z tamtego okresu pochodzą etykiety dyplomatów, że aby (?)

VI.Rzym

Jeżeli chodzi o prawo dyplomatyczne to dużo zawdzięcza się Rzymowi.

1)IUS HOSPICJI- prawo gościnności. Przybyłym z zagranicy posłom, którzy przybywali do Rzymu przysługiwała pełna ochrona.

2)Digesta- w okresie rządów Justyniana powstała norma digesta- kara dla człowieka, który targnął się na posła.

Najważniejsi urzędnicy trudniący się dyplomacją i polityką zagraniczną:

-Fecjałowie- regulowali na początku spory między plemionami, zawierali pokój, wypowiadali wojnę, podpisywali umowy i byli zobowiązani do dbania o ich trwałość. W Rzymie uważano, że bóstwa powinny czuwać nad relacjami między państwami i dlatego fecjałowie byli kapłanami. Kolegium fecjałów składało się z 20 kapłanów. Funkcje swoje pełnili dożywotnio. Bez względu na okres (królestwo, republika, cesarstwo) funkcja ta przetrwała. Nosili oni długie wełniane stroje i przepaski. Główny feciał przewodniczył uroczystości religijnej podpisywania umowy- on niósł berło. Inny feciał niósł kępy trawy wyrwane ze wzgórza kapitolińskiego. Orszak szedł w tę stronę świata, po której znajdowało się państwo, z którym zawierano umowę. Gdy wyrzucano trawę i się modlono to oznaczało to pokój. Jeżeli feciał niósł zakrwawioną włócznię- to Rzym wypowiadał wojnę. Patronem feciałów był Jowisz. Mieli oni misje dyplomatyczne. Jeżeli kwestia jaką mieli przedstawić innemu państwu dotyczyła wojny lub pokoju to mówili o niej i wracali. Jeżeli wypowiedź na dany temat była negatywna to poseł wracając rozdzierał przed Rzymem szaty. Rzym mógł przez 33 dni czekać na odpowiedź.

-RECUPERATORES- są to urzędnicy pełniący funkcje dyplomatyczne. Na to stanowisko powoływano sędziów, 3-5 urzędników. Ich rola to rozwiązywanie sporów. Na podstawie umów interpretowano przepisy prawa.

IUS FATIALE- prawo fecialne- zbiór zasad jak powoływać posła. Określał kompetencje posłów.

IUS GENTIUM- (dziś prawo narodów)- dla Rzymian normy na podstawie których regulowano stosunki ze światem zewnętrznym.

Poselstw rzymskich w okresie świetności było wiele. Na jedno poselstwo wyjeżdżało od 2-10 fecjałów. Towarzyszyli im piekarze, rzeźnicy, służba, itp. Po powrocie składali sprawozdanie senatowi, a ta ceremonia to- LEGATIONUM REFARGE. Senat w okresie republiki miał prawo przyjmowania przedstawicieli innych państw.

Były specjalne obyczaje:

-poseł z wrogiego państwa nie był wpuszczany przez mury miasta lub umieszczano go na terenie świątyni (?).

PRINCEPS LEGOTIONI- przewodniczący delegacji posłów. Posłowie nie mogli się samemu poruszać po mieście i umieszczani byli w specjalnych pomieszczeniach.

-jeżeli stosunki z danym państwem były dobre to poseł był obdarowywany darami złota i srebra.

W okresie cesarstwa Cesarz prowadził osobistą dyplomację. Po konsultacjach z senatem wytyczał kierunki polityki zagranicznej państwa. Mianował posłów, opłacał ich i nadawał immunitety. Poseł reprezentował władcę. Akt wymierzony w posła był skierowany w jego władcę.

Ograniczono z czasem poselstwo do 2 osób, którzy mieli utrzymywać misje. Poseł mógł liczyć na nagrodę i wysokie stanowisko wiedząc, że odniesie sukces. Ograniczono przyjęcia dla posłów.

Historia dyplomacji w okresie średniowiecza:

Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego nastąpił chaos polityczny, gospodarczy. Zanim pojawiły się państwa, np. Franków krajem który rozwijał dyplomację było Bizancjum. Cesarz Konstanty dokonał kodyfikacji norma kancelaryjnych i ceremonialnych. Kodeks ten był wzorem również dla świata arabskiego. Kodeks został uznany przez państwa ruskie.

Papieże również wysyłali swoich posłów do władców chrześcijańskiej Europy. Cały świat i Europa ograniczały się dla papiestwa do Europy chrześcijańskiej. Pojawili się posłowie- prokuratorzy- łączyli ono państwa świeckie z papiestwem. Mieli na celu dbanie a dobre relacje państw świeckich z papiestwem.

Drabina feudalna miała wpływ na stosunki dyplomatyczne. Posłem w średniowieczu uważano tego który jest wysłany przez kogoś innego. Posłów nie wysyłali tylko władcy, również ci, którzy stali na górze drabiny feudalnej. Do XIII w trudno było określić kto może wysyłać posła. Rola posła- przekazywanie informacji lub przekaz informacji z tego co zobaczył w innym państwie. Drugi cel to realizacja interesów dynastycznych, rodzinnych. W tym okresie poza zwykłymi posłami ze strony papiestwa docierali także kolektorzy- byli to posłowie do zbierania świętopietrza.

Anglia, Kastylia, miasta włoskie- spełniały funkcje dyplomatyczne, np. wysyłały posłów.

Posłowie byli chronieni, a ich misje miały charakter religijny. Patronem był Archanioł Gabriel. Każdy poseł miał być zwiastunem dobrej nowiny. W okresie średniowiecza zajęto się kodyfikacją prawa. Starano się połączyć kodeks cywilny i kanoniczny. Z nich starano się stworzyć początki prawa poselskiego- kodeks dyplomatyczny (XIII i XIV w). W XV w prawo monograficzne- tylko dla posłów.

W. Durand- „De legato”, „Speculum iuris”.

Miasta włoskie stworzyły pojęcie konsulów w pojęciu współczesnym, którzy chronili interesy obywateli swoich miast docierających na wschód. W wyprawach krzyżowych towarzyszyli nie tylko pochody ludzi, ale także kupcy, rzemieślnicy. Tworzyli faktorie. W związku z tym wybierali 1 konsula. Pośrednik między kupcami a władzami muzułmańskimi. Jednemu miastu wiele zawdzięczamy w rozwoju dyplomacji- Wenecji- było tam wielu kupców, tworzono wiele faktorii. Podpisali oni umowę z Michałem II dzięki czemu mogli oni mieć przedstawicielstwo (?). a dyplomata, który stał na czele (?). Ta misja była stała. Po upadku Konstantynopola pozostała tam misja wenecka. Była to ostatnia stała forma misji dyplomatycznej- jedna z pierwszych. Posłowie byli utrzymywani na koszt kraju przyjmującego. Często poseł też musiał coś z własnej kieszeni wyłożyć. Król też pokrywał część kosztów posłów. W Wenecji z tego powodu posłowie zaczęli się buntować w związku z tym wenecjanie wprowadzili przepisy w 2 etapach:

-1268, 1296- na mocy tych przepisów każdy poseł podlegał karze grzywny lub więzienia jeżeli nie chciał wziąć udziału w misji.

Posłowie musieli zdawać raporty bezpośrednio lub za pomocą poczty kurierskiej. Raporty periodyczne nazywano w Wenecji raporte discipli. Po powrocie poseł musiał stawić się w Siniori, gdzie zdawał raport. W średniowieczu zaczęto porządkować klasy dyplomatów:

1.Legati (legatus) oratores- mają swój źródłosłów w antyku (j. Grecki). Ambassiator stworzyli Włosi z języka celtyckiego.

2.Nuntius- dyplomata papieski. Internuntius- niższy klasą ambasador papieski- wysłannik papieża do krajów muzułmańskich- w średniowieczu.

Prokurator- wysłannik władców świeckich do papieża.

Commissanus deputatus- byli wysyłani do rokowań pokojowych, podczas których uzgadniano treść rozejmu.

Plenipotentianus- wysłannik cesarza do państw chrześcijańskich. Oznaczało osobę, która ma pełnomocnictwo. W XVIII w dyplomacja francuska wymogła zniesienie tego statusu. Stało się to najwyższym określeniem

Oblegatus- prowadzona wewnątrz Rzeszy Niemieckiej- wysyłani przez władców niemieckich.

Agent- nieoficjalny poseł.

Od 1819 r wysyłano tajnych agentów.

Agenci dyplomatyczni- urzędnik dyplomatyczny.

Rezydent- stały poseł.

Ambasador- najwyższy rangą przedstawiciel dyplomatyczny.

W średniowieczu posłowie byli wyposażani w specjalne dokumenty. Plenipotencje, listy uwierzytelniające. Coś na kształt wizy- selwarwordie- pierwowzory wiz dyplomatów. Miały gwarantować bezpieczeństwo posłowi, stanowiły dla posła zabezpieczenie. Jerzy z Pobiebradu- wysłał Antonio Marina wyposażonego w salwalwardie. Jerzy miał wizję zjednoczonej Europy. Marini reprezentował Czechy, Polskę i Węgry- zainicjowały porozumienie z Anglią i Francją. Z raportów Mariniego znamy pierwowzory dokumentów dyplomatycznych.

W średniowieczu podstawową formą dyplomacji wielostronnej były sobory. Brali w nich udział papież, biskupi, przedstawiciele państw świeckich.

Przełomowy moment 1455 r- przełom w dyplomacji. Miasta włoskie tworzą między sobą stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne. Również miasta hanzeatyckie.

Izydor Sewilski, Henryk z Seguzy byli prawnikami- zajęli się kodyfikacją prawa wojny- wojna sprawiedliwa to wojna wypowiedziana, musi być to wojna chrześcijan z niewiernymi, musi być potwierdzona autorytetem władcy.

W Polsce Paweł Włodkowic, Stanisław ze Skarbimierza- kodyfikacja prawa. Językiem dyplomacji pozostała łacina (do XVIII w). W Bizancjum później pojawiła się greka.

Dyplomacja bizantyjska:

Bizancjum najeżdżali Gotowie, Hunowie, Bułgarzy- były to wyprawy w charakterze łupieżczym. Bizancjum musiało nauczyć się forma dyplomatycznych. Z jednej strony Rzym, z drugiej kraje arabskie miały wpływ na dyplomację bizantyjską. Dyplomacja bizantyjska polegała na zawieraniu sojuszy z barbarzyńskimi ludami.

Federati- sfederowani z Bizancjum.

Pereginis sociu- wędrujący sojusznicy.

Z wrogów chcięli uczynić barbarzyńców sprzymierzeńców. Negocjacje odbywały się na końcu. Barbarzyńców hojnie obdarowywano darami.

1332- cesarz Konstanty z Gotami- osiedlanie się w północnej części Bizancjum w zamian za pomoc w wojnie z (?). Po uporaniu się z Gotami pojawiło się plemię Hunów z Atyllą na czele. Układ z cesarzem Teodoziuszem II. Posłem, który reprezentował cesarstwo był Piskus. Posłowie przez cały czas siedzieli na koniach. 700 funtów złota daniny, potem musiał płacić ją co roku, zwolnienie niewolników. Atylla otrzymał gwarancje nietykalności posłów.

(Wizygoci, Ostrogoci z Teodorykiem). Władcy bizantyjscy wchodząc w układy z barbarzyńcami brali za zakładników synów wodzów barbarzyńskich. Teodoryk wychował się na dworze bizantyjskim- doradca Kasjodor- poradził mu aby swoją córkę wydał Burgundom, siostrę Wandalom, sam poślubił siostrę Karola Młota. Stało się to dla Ostrogotów systemem ochronnym.

Ogromną rolę odgrywały mariaże w papiestwie. Chrzcząc córki władców wpływano na nich (podobnie Mieszko).

Na maksymie „dziel i rządź” opierano działania dyplomatyczne. Działalność władców Bizancjum na terenie Rusi. Każdy cesarz bizantyjski przekazywał synom, aby skłócić plemiona wobec Rusi np. przekonywać Ruś aby walczyła z (?). Bizancjum miało własny sojusz z Rusią i walczyli z Bułgarami. W ten sposón udało się zdominować państwo Rusi, Bułgarii, pieczywów (?). Bizantyjczycy wymagali aby posłowie mówili w ich języku. Wymagano od każdego posła by padł na twarz przed cesarzem bizantyjskim. Niechętnie znosili to posłowie papiescy i Rusi. Posłowie nosili nakrycia głowy, które musieli zdjąć. Poseł musiał długo czekać na spotkanie z cesarzem, jak długo czekał było zależne od relacji między państwami. W Bizancjum obok tronu cesarza były 2 lwy- potrafiły ogonami uderzać w podłogę. Cesarz bardzo często znikał w suficie na tronie, który się poruszał i przebierał się. W Bizancjum utworzono pierwsze ministerstwo spraw zagranicznych. W ministerstwie pracowali tłumacze, którzy znali również języki barbarzyńskie. Każdy poseł był wyposażony w instrukcje ustne. Papiestwo i cesarstwo zaczęli w tym czasie studiować szyfry i ustne i pisemne. W papiestwie np. kiedy pisano Rzym znaczyło Konstantynopol i odwrotnie. Szczególnie właściwie zmieniano nazwy państw. Pojawili się kurierzy dyplomatyczni. Nie było możliwości aby dyplomata nie mógł swobodnie poruszać się po Konstantynopolu. Witano go u bram. Wożono drogą na około- wiodła ona przez umocnienia, fortyfikacje. Często to miało odwrotny skutek do zamierzonego, ponieważ ludy barbarzyńskie widziały łupy, które mogły zdobyć. Poseł mógł poruszać się po mieście pod eskortą.

Również Arabowie rozwijali dyplomację.

Hanin-Ar-Rassid – Diwan al.-radaid  dywan- ministerstwo.

Arabom zawdzięczamy: „małe podarki czynią dużych przyjaciół”. Tym władcą, który przejął spadek po cesarstwie był Karol Wielki. W pierwszym okresie on nie prowadził działań dyplomatycznych- on walczył.

Od XV w do czasów nowożytnych- rozwój dyplomacji.

W XV wieku królem, który walczył z feudałami był Ludwik XI. Odbierając im prawo wysyłania posłów dyplomatycznych. Zaczęła ulegać ilość dyplomatów. Sformułowano kim jest poseł. Poseł to ten, który reprezentuje osobę jednego monarchy przy drugim monarsze. Kogo uznajemy za najwyższego (to ten, który nie ma najwyższej władzy nad sobą).

Marcelaer- służył królom hiszpańskim- poseł to ten, kto przez potężnego monarchę niezależnego od władzy drugiego wysyłany jest do równego mu.

Hugo Grocjusz (Grotius) sformułował tzw. Prawo narodów, które stało się podstawą do stworzenia pojęcia stosunki międzynarodowe (stosunki między narodami). W dziele „O wojnie i pokoju”. Prawo narodów zajmuje się posłami, których udziałem jest najwyższa władza. Normy (prawo narodów) znajdują odzwierciedlenie między najwyższymi monarchami, którzy wysyłają posłów.

Na czele Niemiec stał cesarz, ale byli też książęta od Maksymiliana I otrzymywali przywilej wybierania cesarza jak i wysyłania posłów. W nauce prawa toczyły się dyskusje, kto może wysyłać posłów. Cesarz Austrii jeżeli wysyłał posłów do innego państwa, które nie byłe cesarstwem tytułował się królem Czech i Moraw.

Pochodzenie społeczne posłów: hrabiowie, szlachta, duchowieństwo.

W tym okresie utrwalił się zwyczaj, że tylko papież może wysyłać posłów. Wyjątek stanowili książęta kościelni, który był księciem świeckim mógł wysyłać posłów. Wynikało to z suwerenności terytorialnej. Jeżeli król, książę posiada władzę nad jakimś terytorium miał prawo wysyłać posłów. Przykładem tego jest Zakon Maltański- mógł wysyłać dyplomatów, ponieważ miał ziemie od 1798 r.

Kolejny problem to prawo legacji.

Republiki- wśród nich prawo do wysyłania posłów uzyskały:

-Wenecja

-Niderlandy.

Prawa legacji domagały się miasta np. hanzeatyckie, Gdańsk. Prowadziły taką działalność.

Gdy władca nie pełni swoich funkcji, powstaje problem kto ma prawo legacji. Pretendenci do tronu wysyłali swoich posłów i każdy z nich podpisywał listy uwierzytelniające podpisywał się jako król (Leszczyński).

Przy regencji to regenci wysyłali posłów, ale często się zdawało, że tacy posłowie nie byli przyjmowani na innych dworach.

Wśród monarchów dojrzewa przekonanie że jest legacja czynna i bierna. Czynna- prawo do wysyłania posłów, bierna- przyjmowanie posłów obcych państw.

Problem tkwił w tym, że oni wysyłali posłów, ale sami ich nie przyjmowali. Najczęściej dotyczyło to cesarzy. Bywało tak, że cesarz nie chciał wysyłać posłów, ponieważ królowie byli niżsi rangą.

Tworzenie stałych misji dyplomatycznych:

Upowszechnienie stałych misji dyplomatycznych zawdzięczamy miastom włoskim. Doszli oni do wniosku, że nie opłaca się wysyłać posłów w tą i z powrotem i powinno się utworzyć stałą misję. Taki poseł więcej się dowie o danym państwie.

1455- wymiana stałego przedstawicielstwa między Mediolanem a Genuą. Przedstawiciele Mediolanu nosili tytuł oratore residente. Kiedy odwołano ustępującego dyplomatę, natychmiast powoływano innego- była ciągłość w funkcjonowaniu.

1460- najstarszy list uwierzytelniający wypisany dla Euzebiusza Mergaria wystawiony przez Ludwika Sabaudzkiego.

Papiestwo zaczęło tworzyć w 1492. Leon X, kontynuował Grzegorz.

Silwa- pierwsze stałe przedstawicielstwo w Paryżu.

Docierały do Rzymu, Mediolanu, Londynu- zachowuje ciągłość do dziś, najstarsza ambasada, która ma ciągłość.

Monarchowie przyzwyczajali się powoli, że prawo legacji jest czynne i bierne. Król Hiszpanii dopiero w 1505 przyjąć dyplomatę londyńskiego. Henryk VIII zaczął tworzyć sieć dyplomacji angielskiej. Portugalia od 1522 zaczęła tworzyć sieć dyplomatyczną. Ludwik XI zaczął tworzyć misje dyplomatyczne, ale nie miał do nich przekonania. Dość nieufnie podchodzili do misji Habsburgowie (mieli tworzyć sieć sojuszy z innymi monarchami przeciw Francji). Pierwsza stała misja dyplomatyczna w Szwajcarii- 1522- Habsburgowie.

1536- przymierze z Turcją. Pierwszym krajem skandynawskim, który otworzył misje dyplomatyczne była Dania.

W okresie reformacji nie tworzono nowych misji, ale nawet zaczęto zamykać misje. Po tym protestanci zaczęli szukać nowych możliwości do tworzenie misji dyplomatycznych (Niderlandy, Niemcy).

1611- misja Francji w Turcji. Poseł, który pojechał do Turcji przebywał tam 28 lat.

Funkcje dyplomatyczne:

-wojenne- poseł przekazywał wypowiedzenie wojny; do negocjowania warunków pokoju; dyplomaci szukali sojuszników podczas misji.

-pokojowe- negocjator- osoba, która działa prowadząc rokowania. W XVII w posłowie są posłańcami pokoju. Funkcje posłów negocjatorów zaczęły się od kongresów (kongres westfalski); poseł obserwator- istotna funkcja, gdy tworz...