1. Przedmiotowe i podmiotowe definicje administracji
Definicje przedmiotowe- zaliczają do administracji publicznej czynności ze względu na wyłącznie im przypisywane cechy, ich treść można także opierać na stanie faktycznym lub stosunkach społecznych, do których się odnoszą. Kierunki w jakich rozwijały się definicje przedmiotowe:
- pogląd nawiązujący do kryteriów interesów, powstał on na gruncie prawa rzymskiego (Ulpian). Administracja państwowa spełniała zadania leżące w interesie publicznym, a sądy cywilne miały rozstrzygać w przedmiocie interesów prywatnych
- nierówność podmiotów występujących w prawie administracyjnym. W prawie cywilnym podmioty są sobie równe natomiast w prawie administracyjnym przysługuje administracji publicznej upoważnienie do posługiwania się uprawnieniami władczymi, jednostronnego określania praw i obowiązków adresatów jej aktów, adresat ten jest zobowiązany do podporządkowania się im
- bezwzględna moc obowiązywania prawa administracyjnego
- dla administracji publicznej wydanie aktu administracyjnego, określającego czyjeś prawa lub obowiązki jest środkiem do celu, jakim jest osiągnięcie pewnych efektów rzeczowych.
Cechą wspólną definicji przedmiotowych jest to, ze opierają się na mało ostrych
kryteriach.
Definicje podmiotowe- nawiązują do identyfikowania administracji publicznej z
Podmiotami (grupą organów lub urzędami, które mają je uosabiać).
- A. Merkl- administracja państwowa jest obok sądownictwa powołana do
wprowadzenia w zycie ustawodawstwa. O tym co jest ustawodawstwem,
administracją i sądownictwem decydują znamiona formalnoorganizacyjne.
2. Uznanie administracyjne, interpretacja pojęć nieostrych, a swobodna ocena dowodów
Uznanie administracyjne- to oświadczenie woli administracji publicznej tam gdzie ustawa nie określa wyczerpująco stanu faktycznego, w którym akt ma być wydany. Akt woli wydawany z nastawieniem na wywołanie skutków prawnych. Organ administracji może rozstrzygnąć sprawę w rózny sposób przy tym samym stanie faktycznym i kazde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne. Uznanie występuje dopiero w elementach woli jakimi administracja kształtuje moc aktu.
Pojęcia nieostre- pozostają w ścisłym związku z kwestią uznania administracyjnego. Istnieją dwa poglądy odnośnie kwestii stosunku pomiędzy pojęciami nieostrymi (nieoznaczonymi), a uznaniem administracyjnym:
- doktryna i orzecznictwo często stawia znak równości pomiędzy uznaniem administracyjnym i pojęciami nieostrymi. Wg tego poglądu uzycie przez ustawodawcę pojęć nieoznaczonych oznacza przyznanie uznania administracyjnego
- drugi pogląd wyraźnie rozróznia pomiędzy uznaniem administracyjnym sensu stricto, a swobodną oceną przyznaną na skutek uzycia pojęć nieostrych. W przypadku pojęć nieokreślonych nie ma zadnej nie kontrolowanej oceny. Sąd kontroluje zatem nie tylko prawidłowość ustalenia stanu faktycznego, lecz również dokonaną przez organ administracyjny ocenę danego pojęcia na tle danego stanu faktycznego.
Swobodna ocena dowodów- organy administracyjne kierują się w ocenie dowodów swoim przekonaniem ukształtowanym pod wpływem wskazań wiedzy, doświadczenia zyciowego i zasad logicznego myślenia. Dotyczy ustalania stanu faktycznego, dązenia do obiektywnej prawdy.
3. Ustawa jako źródło prawa administracyjnego
Ustawa- ma zasadnicze znaczenie dla prawa administracyjnego. Ma szczególnie silną pozycję, gdyz akty wykonawcze są ograniczone tylko do rozporządzeń i to powoduje, ze właśnie w ustawach znajdują się rozwiązania kompletne, a także szczegółowe. Ustawy obowiązują podmioty prawa administracyjnego w bezpośredni sposób na terenie całego kraju. Oznacza to, ze organy administracji publicznej są związane ustawami bezpośrednio, bez konieczności korzystania z aktów wykonawczych. Podporządkowanie jej są wszystkie podmioty działające w obrębie danego systemu prawnego. Wszystkie inne źródła prawa powinny jej być podporządkowane. Do materii ustawowych zaliczamy: ustanawianie obowiązków obywateli i ich uprawnień, określenie form działania organów państwa, ustanowienie sankcji i odpowiedzialności za naruszenie praw lub obowiązków w zakresie praw podmiotowych jednostek. Ustawy mogą być zmieniane, uchylane lub zawieszane tylko w drodze ustawowej, same natomiast mogą zmieniać, uchylać lub zawieszać każdy inny akt prawny.
4. Kompetencje wojewody w zakresie nadzoru nad samorządem terytorialnym
Wojewoda- sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, na podstawie kryterium zgodności z prawem.
Gmina: wojewoda może ® wkraczać w działalność gminną w przypadkach określonych w ustawie, ządać informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy. Jeżeli wazność rozstrzygnięcia organu gminy jest zalezna od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, to organ ten powinien zająć stanowisko w ciągu 14 dni od doręczenia mu rozstrzygnięcia lub jego projektu. Jeśli organ nie zajmie stanowiska w ciągu 14 dni wówczas rozstrzygnięcie uwaza się za przyjęte w brzmieniu przedłozonym przez gminę. Do wojewody wójt kieruje uchwały rady w ciągu 7 dni od ich podjęcia, a w ciągu 2 dni od ich ustanowienia akty w sprawie przepisów porządkowych. Organ nadzoru orzeka o niewazności uchwał lub zarządzeń w ciągu 30 dni od ich doręczenia, po upływie tego terminu organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić ich niewazności, może je jedynie zaskarzyć do sądu administracyjnego. Organ nadzoru może wstrzymać wykonywanie uchwał lub zarządzeń (w toku wykonywania nadzoru). Stwierdzenie niewazności uchwały wstrzymuje jej wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem niewazności z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego. Nie stwierdza się niewazności uchwały lub zarządzenia po roku od jej podjęcia, chyba ze uchybiono obowiązkowi przedłozenia uchwały lub zarządzenia w terminie organowi nadzoru, albo jeżeli uchwała jest aktem prawa miejscowego. Wojewoda wzywa wójta w przypadku powtarzających się naruszeń konstytucji lub ustaw do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku, występuje z wnioskiem do prezesa RM o odwołanie wójta. Na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, prezes RM powołuje komisarza rządowego. Rozstrzygnięcia organu nadzorczego dotyczące gminy, a także jego stanowisko w zakresie zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania nadzorowanych rozstrzygnięć, podlegają zaskarzeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w ciągu 30 dni od ich doręczenia.
Powiat: wojewoda® sprawuje nadzór nad związkiem powiatu.
Analogicznie jak w gminie: róznice: starosta przedkłada uchwały; wojewoda w przypadku powtarzających się naruszeń konstytucji lub ustaw przez zarząd powiatu wzywa radę powiatu do zastosowania niezbędnych środków, a gdy wezwanie nie odnosi skutku za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, występuje z wnioskiem do prezesa RM o rozwiązanie zarządu powiatu. Powołanie komisarza rządowego- jak w gminie.
Województwo: wojewoda® analogicznie jak w gminie i powiecie; róznice: marszałek województwa przedkłada uchwały sejmiku województwa i zarządu województwa; rozwiązanie zarządu- jak w powiecie; powołanie komisarza rządowego- jak w gminie i powiecie; zarządzenie zastępcze wojewody w razie nie powołania przez sejmik województwa radnego lub odwołania ze stanowiska członka zarządu, skarbnika województwa (jeśli po wezwaniu wojewody sejmik województwa nie podejmie uchwały w ciągu 30 dni).
5. Kontrola aktów prawa miejscowego
Gmina, powiat, województwo® analogicznie do poprzedniego pytania.
6. Rozporządzenia wojewody
Rozporządzenia porządkowe- nie są przepisami typu wykonawczego, ale swego rodzaju ustawami lokalnymi. Wydaje się je w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, np.: stanowionych przez wojewodów w formie rozporządzeń. Wydawane są w wypadkach niezbędnych, a ich przedmiotem może być ochrona zycia lub zdrowia obywateli albo zapewnienie porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Mogą przewidywać za naruszenie zakazów i nakazów w nich zawartych kary grzywny wymierzane według kodeksu wykroczeń.
7. Akt administracyjny generalny
To akt którego adresatem jest kazdy, kto znalazł się w stanie faktycznym, w którym miał dany akt obowiązywać. Są one zawsze aktami bezpośrednio zobowiązującymi. Nie muszą być wydawane w odrębnym sformalizowanym postępowaniu. Nie dotyka je zarzut ne bis in idem (nie należy w tej samej sprawie rozstrzygać po raz drugi) ani zarzut rzeczy osądzonej. Mogą być uchylane lub zmieniane. Wiązą wyłącznie podmioty, które bezpośrednio są ich adresatami i wtedy gdy adresat nie zastosuje się do nich- od razu zobowiązują administrację publiczną do ewentualnej działalności egzekucyjnej. Adresat aktu generalnego jest określony abstrakcyjnie. Generalne akty administracyjne róznią się od nakazów i zakazów ustawowych. Za posługiwanie się nimi jest odpowiedzialna administracje publiczna. Zawsze są określone organy powołane do ich wydawania, jest podany stan faktyczny, w jakim mają być wydane. Generalnym aktem jest zarówno akt odnoszący się do zindywidualizowanego stanu faktycznego, w którym rózne podmioty mogą znajdować się kilkakrotnie, jak tez akt odnoszący się do nie zindywidualizowanych stanów faktycznych, niezaleznie od tego, czy już zaistniały czy dopiero zaistnieją. Są wydawane na podstawie prawa przedmiotowego.
8. Akt administracyjny konstytutywny a akt deklaratoryjny.
Akt konstytutywny- cechuje go nastawienie na tworzenie praw lub obowiązków. Wg E. Bernatzika rózni się on od wyroków sądowych i aktów deklaratoryjnych tym, ze jego uprawomocnienie nie może przekroczyć ram prawomocności formalnej, w jego przypadku ustawa może tylko w róznym stopniu ograniczać, a nawet eliminować środki prawne, jakimi adresat może dochodzić ich cofnięcia, uchylenia lub zmiany. Wg A. Merkla, akty konstytutywne wywołują skutki prawne ex nunc, tj. od chwili wydania aktu. W przypadku aktów konstytutywnych mamy do czynienia nie z jednym, ale z dwoma róznymi stanami faktycznymi. Najpierw dla aktu konstytutywnego musi istnieć stan faktyczny stanowiący faktyczną przesłankę do jego wydania, a następnie w wyniku aktu ma być stworzone prawne uzasadnienie dla nowego stanu faktycznego, np.: wyrok orzekający rozwód. W chwili wydania aktu ten nowy stan faktyczny nie istnieje, jego znamiona zasięg mają dopiero być ukształtowane odpowiednio do treści i zakresu obowiązywania aktu.
Akt deklaratoryjny- w głównej mierze ma stwierdzać, ze jednostka w określonym
stanie faktycznym korzysta z pewnych praw albo ma spełnić pewne obowiązki. E.
Bernatzik przyrównał akt deklaratoryjny do wyroków sądowych gdyz wykazuje
on znamiona materialnej prawomocności. Od chwili uprawomocnienia się wiąze on
trwale zarówno adresata, jak i władzę publiczną. Wg A. Merkla , akty deklaratoryjne
wywołują skutki prawne ex tunc, tj. od powstania stanu faktycznego do którego mają
zastosowanie. W przypadku aktów deklaratoryjnych ustawa określa w pełni prawa i
obowiązki dla danego stanu faktycznego. Administracja publiczna ma tylko ustalić
ten stan faktyczny dostępnymi jej środkami dowodowymi i po stwierdzeniu, ze
podpada on pod moc wiązącą ustawy, jest zobligowana wydać akt, np.: decyzja
przyznająca emeryturę. Akt deklaratoryjny ma upowazniać adresata, do którego jest
skierowany, do korzystania z pewnych uprawnień lub obowiązków. Ma on względnie
trwałą moc obowiązywania.
9. Organ administracyjny a zakład administracyjny.
Organ administracyjny- to całość integralnie ze sobą połączonych elementów normatywnych porządku prawnego i elementów faktycznie istniejącej rzeczywistości. Prawo musi legitymować cały zakres działania i kazdą kompetencję organu administracyjnego. Akty nienormatywne i normatywne na których organ ma opierać swe istnienie i funkcjonowanie muszą być faktycznie wykonane. Niezbędną cechą organu jest, aby był on kompetentny do wydawania aktów prawnych, określających czyjeś prawa lub obowiązki. Wg kpa organem administracyjnym jest każdy podmiot który prowadzi postępowanie, podpisuje w imieniu administracji publicznej decyzje, wydaje postanowienia i zarządzenia porządkowe. Wyrózniamy:
- organy jednoosobowe- podjęcie decyzji, zajęcie stanowiska w danej sprawie należy do jednej osoby. Zalety: szybkie i sprawne wydawanie decyzji, jasno określona odpowiedzialność za działanie. Wady: niewystarczające wywazenie decyzji lub stanowiska.
- organy kolegialne-podjęcie decyzji, zajęcie stanowiska w przedmiocie należy do trzech lub więcej osób. Zalety: podejmowanie decyzji lub wypracowanie stanowiska uwzględnia zdanie większej liczby osób. Wady: nie jest łatwo określić osoby odpowiedzialne za wydanie decyzji.
- organy decydujące- powołane do podejmowania rozstrzygnięć w zakresie przedmiotu ich działania.
- organy opiniodawcze- przygotowują opinie w zakresie przedmiotu ich działania. Może wydawać opinie z własnej inicjatywy lub na ządanie innego organu.
- organy centralne- obejmują zakresem działania całe terytorium państwa. Wśród organów centralnych szczególne miejsce zajmują organy naczelne, które stoją na czele poszczególnych resortów administracyjnych.
- organy lokalne- obejmują zakresem działania część terytorium państwa.
Zakład administracyjny- spełnia świadczenia lub usługi według zasad wiedzy
fachowej lub doświadczenia dla spełnienia zadań, jakie zostały zakładowi
postawione. W zakładzie administracyjnym występuje układ szczególnej zaleznosci,
do których zaliczamy: zalezność zakładową, zalezność słuzbową , zalezność na
obszarach specjalnych itp. Zakład administracyjny działa na podstawie norm
zadaniowych, które nadają zakładowi kształt organizacyjny i podstawę do jego
działalności. W ramach stosunku szczególnej zalezności obowiązki uzytkownika
zakładu są egzekwowane nie w ogólnym postępowaniu wykonawczym lecz na
drodze postępowania dyscyplinarnego. Zakłady administracyjne są tworzone zwykle
w wyniku aktów administracyjnych, które są w szerokim zakresie aktami
konstytucyjnymi. Zalezność zakładową wytyczają przede wszystkim normy
zadaniowe obowiązujące organy zakładu do określonych świadczeń wobec
uzytkowników zakładu. Cała działalność zakładu ma słuzyć realizacji celów, jakie
zakładowi zostały postawione. Obok zakładów podporządkowanych organom
nadzoru- przede wszystkim według zasad hierarchicznej zalezności, takich jak np.
więzienia, domy poprawcze, izby wytrzeźwień- możemy wymienić zakłady, które
w węzszym lub szerszym zakresie działają na zasadach samodzielności i
niezalezności, np. uczelnie, instytucje naukowo- badawcze. Pomiędzy zakładami
w których przebywanie jest obligatoryjne, a zakładami, z których korzystanie nie jest
dobrowolne róznica sprowadza się jedynie do tego, ze w przypadku zakładów, z
których korzystanie jest obligatoryjne, stosunek szczególnej zalezności powstaje
w wyniku aktu administracyjnego, na podstawie wyroku sądowego lub z mocy samej
ustawy. Natomiast w przypadku zakładów, z których korzystanie jest dobrowolne,
powstaje on z woli osoby pragnącej z zakładu korzystać. Poza tym nie można wydalić
z zakładu osoby, która obligatoryjnie w nim przebywa, gdy w przypadku zakładów, z
których korzystanie nie jest obligatoryjne, osoba będąca ich uzytkownikiem może być
wydalona w wyniku naruszenia dyscypliny, jaka musi być utrzymana w jego obrębie.
10. Samorząd- formy specjalne
Do form samorządu specjalnego zaliczamy: samorząd zawodowy i samorząd
zakładowy.
Samorząd zawodowy: obejmuje węzszy krąg mieszkańców danego terytorium,
wyodrębniany według kryteriów przynalezności zawodowej, wspólnego celu
działania, charakterystycznego dla stosunków zawodowych, specyficznej metody
regulacji prawnych, która względem nich znajduje zastosowanie. Związki samorządu
zawodowego same określają swoje zadania i spełniają je w oparciu o władcze
administracyjnoprawne środki działania. Do form samorządu zawodowego zaliczamy:
- izby rzemieślnicze: rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, spółkę cywilną osób fizycznych z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym i na własny rachunek, przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych. Organami samorządu rzemiosła są: cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, izby rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego i inne jednostki tworzone przez te organizacje.
- cechy: społeczno- zawodowe i gospodarcze organizacje zrzeszające rzemieślników z uwzględnieniem zasady dobrowolności.
- wolne zawody: prawo nie może regulować szczegółowo sposobu jego wykonywania. Wolny zawód ma być wykonywany w decydującej mierze według indywidualnych sprawności, a nawet inwencji, pomysłowości, strategii, taktyki lub sztuki działania. Domniemanie przemawia na rzecz swobody wykonywania wolnego zawodu. Np.: adwokat, radca prawny, zawody medyczne.
Samorząd zakładowy- w postaci zakładów publicznych.
11. Ustawa o samorządzie gminnym. Status radnego
Radny:
- jest obowiązany kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy
- przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia
- jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany
- nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy
- otrzymuje urlop bezpłatny bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy
- po wygaśnięciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący mu urlop bezpłatny
- nie może podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn
- nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innym osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy w której uzyskał mandat
- nie może być członkiem władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikiem spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców
- nie może posiadać pakietu większego niż 10% udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców
- jest obowiązany do złozenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym
- w związku z wykonywaniem mandatu korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
- mandatu radnego nie można łączyć z: mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody, członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego
12. Rada gminy
Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w gminie. Do wyłącznej
właściwości rady gminy należy:
- uchwalanie statutu gminy
- ustalenie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności
- powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy
- uchwalanie budzetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania i podejmowanie uchwał w przedmiocie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tytułu wykonania budzetu wójtowi
- uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
- uchwalanie programów gospodarczych
- podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat
- podejmowanie uchwał w sprawie współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku
- nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
- kontrola działalności zarządu, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych, w tym c...
kopytkotn