Temat: Drugi Rzym – Bizancjum
1. Cele dydaktyczno-wychowawcze.
Po lekcji uczeń:
· rozumie i prawidłowo stosuje pojęcia: cezura, schizma, klątwa, ikona, fresk, mozaika
· zna działalność Justyniana
· rozumie znaczenie dat: 1054 r., 1453 r.
· dostrzega różnice miedzy Kościołem rzymskokatolickim a Kościołem prawosławnym
· interpretuje tekst źródłowy
· czyta mapę historyczną
· rozpoznaje na ilustracji obiekty architektoniczne i inne zabytki kultury bizantyjskiej
· dostrzega podobieństwa i różnice miedzy kulturą zachodniorzymską a bizantyjską
2. Metody:
· praca w grupach:
· praca z podręcznikiem,
· praca z tekstem źródłowym,
· analiza mapy,
· analiza ilustracji,
· prezentacje uczniów
3. Środki dydaktyczne:
· podręcznik,
· skoroszyt gimnazjalisty,
· wybór pocztówek i innych ilustracji przedstawiających zabytki Konstantynopola,
· kartki kolorowego papieru,
· atlasy historyczne,
· mapa ścienna przedstawiająca świat śródziemnomorski w VI i VII w.
4. Tok lekcji:
Czynności nauczyciela
Czynności uczniów
Uwagi
1
2
3
I. Czynności organizacyjno – porządkowe.
· sprawdzenie listy obecności
· zapisanie tematu lekcji do dziennika
II. Rekapitulacja wtórna:
·
Odpowiadają wyznaczeni uczniowie
III. Realizacja nowych treści:
1. Dzieje polityczne Bizancjum
· Za panowania jakiego cesarza Bizancjum było u szczytu potęgi?
· Jakie ziemie podbił cesarz Justynian Wielki?
· Jaką władzę miał cesarz Justynian Wielki w Cesarstwie Bizantyńskim?
· Jakie ludy zaczęły zabierać ziemie Bizancjum?
· Kiedy nastąpił upadek Bizancjum?
· Kto zdobył Konstantynopol?
2. Rozwój Bizancjum
· Gdzie znajdował się Bizancjum?
· Z czego wynikało dobre położenie geograficzne Konstantynopola?
· Jak zbudowany był Konstantynopol?
· Jakie budowle wznoszono w Konstantynopolu?
· Ile liczył Konstantynopol?
· Jak wyglądała architektura Konstantynopola?
· Jakie dziedziny nauki rozwijano w Bizancjum?
3. Schizma wschodnia
· Jak było podzielone chrześcijaństwo i z czego ten podział wynikał?
· Jakie były przyczyny podziału chrześcijaństwa?
· Jakie była bezpośrednia przyczyna podziały chrześcijaństwa?
· Kiedy nastąpiła schizma?
· Jakie były skutki schizmy?
4. Różnice między kościołem prawosławnym a katolickim
· Jakie były różnice pomiędzy kościołem prawosławnym a katolickim?
Uczniowie zapisują temat do zeszytu.
Jeden z uczniów czyta tekst z podręcznika G. Wojciechowski, Historia I..., Poznań 2002, s. 126. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
Uczniowie zapisują notatkę do zeszytu:
a) panowanie Justyniana Wielkiego (VI w.)
· podbój przez Bizancjum Italii, północno-zachodnią Afrykę, południową Hiszpanię i Sycylię
· cesarz Justynian – wódz, prawodawca, namiestnik boży, który był równy apostołom
b) stopniowy upadek Bizancjum
· Cesarstwo Bizantyńskie traciło wciągu VII-XV w. terytorium na rzecz Longobardów, Arabów, Słowian i Turków
· upadek Bizancjum w 1453 r. – zdobycie Konstantynopola przez Turków
Jeden z uczniów czyta tekst z podręcznika G. Wojciechowski, Historia I..., Poznań 2002, s. 127-128. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
a) rozwój rzemiosła i handlu w Konstantynopolu
· Konstantynopol znajdował się nad cieśniną Bosfor łączącą Morze Czarne z Morzem Śródziemnym, na styku Europy i Azji
· dogodne położenie geograficzne Konstantynopola, gdzie przebiegał szlak handlowy łączący Azję z Europą
· Konstantynopol liczył 1 mln mieszkańców
b) architektura bizantyńska
· Konstantynopol otoczony z trzech stron morzem, a z czwartej obwarowane murami było trudne do zdobycia
· miasto zbudowane na wzór rzymski – forum, akwedukty, hipodrom, budowle publiczne, pałace i liczne kościoły np. Hagia Sophia
· połączenie stylów greckiego oraz wschodniego
· bogate w dekoracje, kolorystykę, kopuły, arkady i łuki
· wnętrza zdobione freskami, mozaikami i ikonami
c) rozwój nauki – kontynuacja tradycji rzymskich i greckich
· kodyfikacja praw
· rozwój przyrodoznawstwa i astronomii
Jeden z uczniów czyta tekst z podręcznika G. Wojciechowski, Historia I..., Poznań 2002, s. 128-129. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
3. Schizma (rozłam) wschodnia – 1054 r.
a) przyczyny schizmy – różnice kulturalne i spory dogmatyczne
· na terenach wschodnich obrzędy odprawiano w języku greckim lub w językach ludów przyjmujących chrzest za pośrednictwem Konstantynopola
· w zachodniej Europie językiem obrzędowym w Kościele był język łaciński
· spór o pochodzenie Ducha Świętego
· rywalizacja dostojników kościelnych – patriarchy Konstantynopola i biskupa Rzymu (papieża)
b) bezpośrednia przyczyny schizmy
· zamknięcie przez patriarchę bizantyńskiego kościołów w Konstantynopolu
c) początek schizmy – 1054 r.
· papież nakładę klątwę na patriarchę w odpowiedzi patriarcha postępuje nakłada klątwę na papieża
d) skutki schizmy
· nastąpił formalny podział Kościoła na wyznanie prawosławne (wschodnie) i rzymskokatolickie (zachodnie, łacińskie)
Jeden z uczniów czyta tekst z podręcznika G. Wojciechowski, Historia I..., Poznań 2002, s. 129. Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
· zarówno kościół prawosławny jak i katolicki uważa, że źródłem wiary jest Biblia i tradycja, czyli orzeczenia pierwszych 7 soborów oraz pisma ojców Kościoła
· według prawosławnych dogmatów Duch Święty pochodzi od Ojca natomiast katolicy uważają, że od Ojca i Syna
· prawosławni nie uznają Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
· prawosławni nie uznają zwierzchnictwa papieża, którego uważają jedynie za biskupa Rzymu
· prawosławni nie uznają dogmatu o nieomylności papieża
· prawosławni uznają – tak jak katolicy – 7 sakramentów
· komunia w wyznaniu prawosławnym udzielona jest pod dwiema postaciami – chleba i wina, w katolicyzmie tylko w jednej postaci – chleba
· w wyznaniu prawosławnym dużą rolę odgrywa kult (obrazów) ikon, relikwii, świętych i Matki boskiej, zakazane jest natomiast oddawanie czci rzeźbom, a także udzielanie odpustów
· odrębna organiza...
chrupacz