TRYLOGIA RZYMSKA_1 - Tajemnica Królestwa.pdf - ebooki - kama2e

Mika Waltari

Trylogia rzymska

1. Tajemnica Królestwa



Księgozbiór DiGG

2008

L i s t 1

Marek Mezencjusz Manilianus do Tulii.

Pozdrawiam Cię

moim poprzednim liście, Tulio, opowiadałem Ci o swojej

wędrówce z biegiem rzeki po Egipcie. Kiedy nastała zima, na

próżno zatrzymałem się w Aleksandrii aż do jesiennych sztormów,

czekając na Twój przyjazd. W miłosnym zapamiętaniu byłem tak naiwny,

że ani najbogatszy kupiec, ani najzagorzalszy obywatel nie prześcignęli

mnie w gorliwości, z jaką witałem każdy statek z Ostii i Brundyzjum. Co

dzień bowiem, aż do końca sezonu żeglugowego, przychodziłem do portu i

natrętnymi pytaniami uprzykrzałem życie wartownikom, celnikom i

urzędnikom portowym. Poszerzałem tym sposobem wiedzę, wysłuchując

nowych opowieści o krainach Wschodu, lecz choć do bólu wbijałem wzrok

w morze, musiałem po przycumowaniu ostatniego statku z przykrością

stwierdzić, że po prostu zakpiłaś ze mnie.

W tych dniach, Tulio, minie rok od naszego ostatniego spotkania, kiedy -

jak na to teraz patrzę - mamiąc mnie kłamliwymi przysięgami i obietnicami

spowodowałaś, że wyjechałem z Rzymu.

Wysłałem Ci pożegnalny list, pełen goryczy, w którym przysięgałem

ruszyć do Indii i nigdy więcej nie wrócić. Są tam przecież nadal, i to

piastujący godność królów, dawni greccy władcy Aleksandrii, którzy teraz

panują nad obcymi im miastami. Przyznaję jednak, że już w trakcie pisania

wiedziałem, iż tego nie uczynię. Nie mogłem znieść myśli, że nigdy Cię już

więcej nie zobaczę, moja Tulio.

Przekroczywszy trzydziestkę mężczyzna nie może już być niewolnikiem

miłości. Przycichłem zatem, moja gwałtowna namiętność wygasła, lecz to

mnie zawiodło do podejrzanych miejsc w Aleksandrii i do zepsucia. Nie

kajam się, nigdy bowiem człowiek nie odwróci swoich czynów i nie zmieni

tego, co zrobił. Jestem pewny, że kocham Ciebie, bo w niczyich ramionach

nie zaznałem takiego ukojenia jak w Twoich. Dlatego pozostaniesz w

moim sercu, najdroższa Tulio, choć zwiędnie kwiat Twej młodości,

zmarszczki pokryją gładkie lica, zmętnieje wzrok, włosy zrzedną i zęby

będą wypadały. Może wtedy pożałujesz, że dla kariery i zaszczytów

poświęciłaś naszą miłość. Albowiem wierzę, że mnie kochałaś, nie mogę

wątpić w szczerość Twych przysiąg. W przeciwnym razie wszystko na rym

świecie straciłoby dla mnie sens. Kochałaś mnie, lecz czy nadal kochasz?

Nie wiem.

Z rozrzewnieniem wspominam, jak wyłącznie z myślą o tym, by

uchronić mnie przed utratą majątku, a może i życia, nakłoniłaś mnie

kłamliwymi obietnicami do opuszczenia Rzymu. Nigdy bym nie wyjechał,

gdybyś nie przysięgła, że spotkamy się w Aleksandrii i razem tam

spędzimy zimę. Wiele znanych kobiet wyjeżdża samotnie na zimę do

Egiptu i nadal będzie wyjeżdżało - na tyle znam rzymskie białogłowy.

Wróciłabyś rzecz jasna na wiosnę, zaraz na początku sezonu żeglugowego.

Przez tyle miesięcy, Tulio, mogliśmy być razem...

Ja tymczasem marnowałem zdrowie fizyczne i duchowe. Sporo

podróżowałem i do obrzydzenia wydrapywałem Twe imię i symbole

miłości na prastarych murach i kolumnadach świątyń. Z nudów

pozwoliłem się nawet wtajemniczyć w sekretne obrzędy Izydy, choć byłem

już starszy i bardziej sceptyczny niż owej niezapomnianej nocy w Bajach,

kiedyśmy ślubowali w czasie misterium ku czci Dionizosa. Tamtego

uniesienia już z siebie nie wykrzesałem, nie potrafiłem też dać wiary tym

ogolonym kapłanom. Znowu czułem niedosyt i byłem pewien, że za marną

wiedzę płacę zbyt wiele.

Nie chcę, byś z kolei pomyślała, że obracałem się wyłącznie w

doborowym towarzystwie kapłanów i kapłanek Izydy. Skądże!

Nawiązywałem też znajomości z aktorami, muzykami, a nawet

gladiatorami. Obejrzałem kilka greckich sztuk teatralnych z dawnych lat,

które można by przetłumaczyć i wystawiać po łacinie. Gdybyż mi tylko

zależało na sławie! Opowiadam Ci to wszystko, abyś wiedziała, że mi się

czas w Aleksandrii nie dłuży. To miasto zajmuje czołowe miejsce w

świecie, jest bardziej niż Rzym wykwintne, ale zblakłe i wyniszczone.

Najwięcej jednak czasu spędzałem w Muzeum, czyli w bibliotece

położonej w pobliżu portu. Choć należałoby raczej mówić „w

bibliotekach”, te gmachy bowiem stanowią sporą część miasta. A mimo to

wszyscy skarżą się na ciasnotę pomieszczeń bibliotecznych.

Starcy, którzy żyją historią minionej epoki, są przekonani, że po spaleniu

przez Juliusza Cezara, kiedy był tu namiestnikiem, floty egipskiej i portu,

biblioteka nigdy nie wróci do dawnej świetności. W czasie owej strasznej

pożogi spłonęło wraz z budynkami sto tysięcy zwojów bezcennych starych

arcydzieł. Zanim wdrożyłem się w sztukę korzystania z tych księgozbiorów

i odnajdywania w katalogach tego, czego szukałem, minęły całe tygodnie.

Ocenia się, że samych komentarzy do „Iliady” jest tu dziesiątki tysięcy

zwojów, nie mówiąc o objaśnieniach do Platona i Arystotelesa, którym

poświęcono osobny gmach. Poza tym jest w Muzeum nieskończenie dużo

zwojów nigdzie nie rejestrowanych. Podejrzewam, że po złożeniu tutaj nikt

ich nawet nie tknął, nie mówiąc o przeczytaniu.

Sądzę, że ze względów politycznych nikomu nie zależy na wyciąganiu z

lamusa starych przepowiedni, którymi się zainteresowałem, a tym bardziej

na zaznajamianiu mnie z nimi. Musiałem docierać do nich okrężną drogą,

przez osobiste kontakty z ludźmi pozyskiwanymi sutymi obiadami i

podarunkami. W bibliotece opłacani są kiepsko i - jak to zwykle bywa - z

mądrością idzie w parze bieda, albowiem tacy jak oni ponad wszystko

kochają książki, wiedza zastępuje im cały świat, a zwoje pergaminu chleb

powszedni. W ten sposób udało mi się wyłowić z bibliotecznych

schowków wiele, bardzo wiele proroctw i przepowiedni, zarówno znanych,

jak i zupełnie zapomnianych. Ciekawe, że od prawieków przepowiednie

ludów się powtarzają, wszystkie są też jednakowo mgliste i niewiarygodne,

podobnie jak orzeczenia wyroczni. Mówiąc uczciwie, w całym labiryncie

przepowiedni wielokrotnie przewijało się pewne greckie podanie, pełne

łgarstw i fałszywych sądów o kraju, którego nazwy nie pamiętam, i

zamieszkujących go ludziach. Miałem wtedy ochotę rzucić w kąt te

spleśniałe papirusy i zgodnie z regułami sztuki zacząć notować własne

myśli i spostrzeżenia. Jednakże, pomijając moje pochodzenie, czuję się za

bardzo Rzymianinem, aby pisać wyłącznie o sprawach prywatnych.

W bibliotece są także dzieła z zakresu sztuki kochania, które

zawstydziłyby nieboszczyka Owidiusza i dowiodły mu, jaką się wykazał

naiwnością. To dawne teksty greckie bądź tłumaczone na grecki z

egipskiego i doprawdy nie umiem ocenić, które są bardziej wyrafinowane.

Przeczytałem kilka i miałem dosyć. Od czasów boskiego Augusta zwoje

podobnej treści zamyka się w specjalnych pomieszczeniach, zakazując ich

kopiowania i udostępniając je tylko badaczom.

Wracam wszakże do przepowiedni. Jedne są stare, inne nowe. Stare

interpretowano już dla potrzeb Aleksandra, a także boskiego Augusta,

który świat uspokoił. Badając te omówienia coraz wyraźniej sobie

uświadamiałem, że największą pokusą dla badacza jest - zależne od epoki i

jego indywidualności - objaśnianie proroctw.

Jednego tylko jestem całkowicie pewien, a przekonanie owo

potwierdziły zarówno wydarzenia naszych czasów, jak i układ gwiazd.

Otóż świat przechodzi do nowej epoki, której znaki rozpoznawcze będą

inne niż obecnej. Fakt to tak wyraźny i oczywisty, że pod tym względem

panuje zgodność wśród astrologów Aleksandrii, Chaldei, Rodosu i Rzymu.

Jest rzeczą ze wszech miar zrozumiałą, że z wejściem Słońca w znak Ryb

wiążą się narodziny władcy świata. Czy tym władcą był Cezar August,

któremu już za życia oddawano w rzymskich prowincjach cześć boską? Jak

Ci już w Rzymie opowiadałem, mój przybrany ojciec Marek Manilianus

nadmienia w swoim dziele „Astronomica” o spotkaniu Saturna i Jowisza w

konstelacji Ryb. Co prawda z przyczyn politycznych musiał opuścić ten

fragment w opublikowanej książce, niemniej ów fakt potwierdzają

współcześni astrologowie. Jeśli przyszły władca świata rzeczywiście

wówczas się narodził, powinien mieć teraz około trzydziestu siedmiu lat.

Sądzę, że coś byśmy już o nim usłyszeli.

Dziwisz się na pewno, że tak otwarcie piszę w liście o sprawach, o

których jeszcze niedawno szeptałem ukradkiem jako o największych

tajemnicach. Pamiętasz świt w Bajach przy kwitnących krzewach róż?

Wtedy wierzyłem, że nikt na świecie nie rozumie mnie lepiej od Ciebie.

Teraz mam większe doświadczenie, do proroctw podchodzę więc w sposób

dojrzały. Pewien na wpół ociemniały uczony powiedział mi w bibliotece

szyderczo, że przepowiednie są domeną młodych. Po przeczytaniu tysiąca

książek budzą się bowiem w człowieku przygniatające refleksje, a

przeczytawszy dziesięć tysięcy - zmienia się w ponuraka. Piszę zaś tak

otwarcie, ponieważ w naszych czasach niepodobna zachować coś w

tajemnicy. Najtajniejsze rozmowy dają się podsłuchać i przekazać innym,

nie ma takiego listu, którego nie można by przeczytać i skopiować. Żyjemy

w czasach nieufności, dlatego dochodzę do wniosku, że najlepszym

lekarstwem na przetrwanie jest szczerość wypowiedzi i wyrażanie na głos

swoich myśli.

Dzięki spadkowi, o którym Ci wiadomo, jestem aż nadto bogaty, aby

zaspokajać swoje najwybredniejsze zachcianki, lecz nie na tyle majętny, by

warto mnie prześladować. Z racji swego pochodzenia nie mogę - zresztą

nawet bym nie chciał - starać się o stanowiska państwowe. Nie ma we mnie

żądzy takich zaszczytów.

Gwiazdy wskazywały na wschód. Nakłoniłaś mnie do opuszczenia

Rzymu, aby się ode mnie uwolnić, niewierna Tulio, bo stałem się dla

Ciebie niewygodny. Ja zaś upierałem się, a może i zaklinałem, że niemal

namacalnie czuję bliskość władcy świata, albowiem czas był najwyższy,

aby się pojawił. Chciałem jako jeden z pierwszych być przy nim, służyć

mu, a w nagrodę zostać Twoim czwartym lub piątym małżonkiem. Jak

mogłaś tak zadrwić sobie ze mnie!

Nie ma obawy. Takie idee nie mogą być powodem prześladowań.

Władcy świata ani widu, ani słychu. Wiedziano by o nim w Aleksandrii,

centrum gadulstwa, filozofii i intryg. Zresztą sam Tyberiusz trzydzieści

siedem lat temu wiedział o koniunkcji Jowisza i Saturna. Równie dobrze

wie o tym człowiek, którego nazwiska nie ma powodu w liście wymieniać.

Ale on mocno wierzy, że władca świata nie nadejdzie ze wschodu.

Tulio, moja najdroższa! Mam świadomość, że badanie proroctw jest dla

mnie tylko namiastką tego, czego nie mogę osiągnąć. Muszę kierować

uwagę na inne tory, byle dalej od Ciebie. Rano, kiedy się budzę, pierwsza

moja myśl biegnie ku Tobie, z myślą o Tobie zasypiam. Oglądałem Cię w

snach i potem całe noce nie mogłem spać. Zwoje pergaminu nie zastąpią

mężczyźnie ukochanej kobiety.

Wnioski, jakie wysnułem z prowadzonych badań, zdecydowały, że

zabrałem się do studiowania świętych ksiąg żydowskich. W Aleksandrii

dużą sławą cieszy się niejaki Filon, filozof żydowski, który omawia księgi

równie alegorycznie, jak Grecy i Rzymianie dzieła Homera. Filon uważa,

że dzięki greckiej filozofii religia żydowska stanie się bardziej czytelna.

Żydów i ich religię znasz; przecież w Rzymie - podobnie jak w Aleksandrii

- odizolowali się i nie chcieli składać ofiar rzymskim bogom. Wiele osób

właśnie dlatego ich unika. Wprawdzie sporo rodzin na żydowską modłę

świętuje dzień siódmy, ale większość gardzi narodem uznającym tylko

jednego Boga, w dodatku Boga, który nie posiada żadnego wizerunku.

W każdym razie w świętych księgach żydowskich przetrwała, choć nie

bez kłopotów, jedna z najstarszych wiekiem przepowiedni o nadejściu

władcy świata. Tę przepowiednię prorocy żydowscy przekazywali przez

wieki i dzięki temu zachowała się najwierniej ze wszystkich podobnych.

Przyszłego władcę świata zwą „mesjaszem”. Kiedy on dojdzie do władzy,

Żydzi zapanują nad światem. Takie zuchwałe proroctwo ma uzasadnienie

tylko wówczas, kiedy służy pokrzepieniu poczucia narodowego. Naród

żydowski przeszedł haniebne i godne pożałowania koleje losu: niewolę w

Egipcie i podobne jarzmo w Babilonii. Dopiero Persowie pozwolili im

wrócić do własnego kraju. Ich Świątynię wiele razy rabowano, aż w końcu

- choć niechcący - spalił ją Pompejusz. Żydzi tym jeszcze różnią się od

innych narodów, że mają tylko jedną świątynię. Znajduje się ona w ich

świętym mieście, Jeruzalem. Synagogi, które wznoszą we wszystkich

miastach na całym świecie, nie są świątyniami, tylko miejscami

TRYLOGIA RZYMSKA_1 - Tajemnica Królestwa.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: