W skład ukł. moczowego wchodzą:
l nerki
l moczowody
l pęcherz moczowy
l cewka moczowa
NERKA
jest narządem parzystym, położonym na tylnej ścianie jamy brzusznej. Nerki wyglądają jak duże ziarna fasoli i są ułożone po dwóch stronach kręgosłupa. Są połączone przez tętnicę i żyły nerkowe. Od każdej nerki odchodzi moczowód, który umożliwia odprowadzanie moczu do pęcherza moczowego. Wymiary: dł. 11-12cm; szer. 5-7,5cm; grubość 2,5-4cm; masa (mężczyźni)120-170g (kobiety) 115-155g. Wymiary oraz masa nerki są proporcjonalne do masy ciała.
W budowie wyróżnia się dwie warstwy:
l jaśniejsza zewnętrzna – KORA
l ciemniejsza wewnętrzna – RDZEŃ
Najmniejszą jednostką w której powstaje mocz nazywa się NEFRONEM. W każdej nerce jest ok. 1mln nefronów. Jedna część nefronu znajduje się w korze nerki, a druga w rdzeniu.
W skład nefronu wchodzą:
l ciałko nerkowe (kłębuszek naczyniowy i torebka Bowmana)
l cewka bliższa
l pętla nefronu (Henlego)
l cewka dalsza
Głównym zadaniem nerek jest wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych sub zbędnych i szkodliwych, które powstają podczas procesów metabolicznych albo są przyjmowane z pokarmem.
Czynności nerki:
l regulacyjna- utrzymanie stałej objętości składu i odczynu płynów ustrojowych bez względu na warunki zewnętrzne, zapobieganie utracie niezbędnych sub do życia, np.: wody, sodu, potasu.
l Wydalnicza – usuwanie z organizmu zbędnych, końcowych produktów przemiany materii, np.: mocznika, kwasu moczowego, fosforanów.
l Wewnątrz wydzielnicza – produkcja i wydzielanie m. in. aktywnej wit.D3; enzym reninę w odpowiedzi na spadek ciśnienia krwi co powoduje podniesienie poziomu angiotensyny II i aldosteronu (obie sub. są czynnikami naczynio-skórczowymi, bardzo silnymi). Gdy ciśnienie krwi oraz objętość płynu zewnątrzkomórkowego maleje układ renina-angiotensyna-aldosteron przywraca stan równowagi.
KIELICHY
W każdej nerce jest ok.. 8-10 kielichów nerkowych. Są to twory błoniaste, o wysokości ok. 1cm.
Kielichy większe tworzą kielichy większe.
MIEDNICZKA
jest narządem parzystym w kształcie lejka, jest tworem błoniastym. W dalszej części przechodzi w moczowody.
MOCZOWODY
rozpoczynają się od miedniczek nerkowych, a kończą w tylniej ścianie pęcherza moczowego. Długości 28-34cm. Są silnie unerwione.
Budowa ściany: *warstwa wewnętrzna – błona śluzowa; *warstwa środkowa – błona mięśniowa; *warstwa zewnętrzna – błona łączno-tkankowa.
PĘCHERZ MOCZOWY
ma kształt jaja, leży w miednicy małej , u kobiet leży między spojeniem lonowym, miednicą a pochwą; u męrzczyzn między spojeniem łonowym a odbytnicą.
W normalnych warunkach fizjologicznych pojemność pęcherza wynosi 500ml.
Budowa ściany: *warstwa wewnętrzna – błona śluzowa pofałdowana; *warstwa środkowa – błona mięśniowa, mięśnie gładkie wypierajace mocz; *warstwa zewnętrzna – w części pokryta otrzewną.
Gdy pęcherz moczowy jest wypełniony dochodzi do podrażnienia zakończeń nerwowych w ścianie pęcherza, impuls przenoszony jest do ośrodka w rdzeniu kręgowym, potem impuls przenoszony jest do kory mózgowej i tam następuje uświadomienie oddania moczu.
CEWKA MOCZOWA
rozpoczyna sie u ujcia pęchera moczowego, a kończy u kobiet w zatoce płuciowo-moczowej, u mężczyzn na rzołedziu pracia.
Cewka moczowa jest krótkim przewodem o długości u kobie 3-5cm, u mężczyzn 17,5-20cm.
Powstawanie moczu jest procesem trój etapowym:
1. Filtracja – filtrowanie krwi w kłębku nerkowym.
2. Resorpcja – zwrotne wchłanianie wody i soli mineralnych.
3. Sekrecja – wydzielanie, np: jonów wodorowych, niektórych leków i barwników.
AMY22