Nikos Kazantzakis - Grek Zorba.pdf - Klasyka - silver000

NikosKazantzakis

GrekZorba

(PrzełoŜyłNikosChadzinikolau)

PorazpierwszyspotkałemgowPireusie.Udałemsiędoportu,abywsiąśćnastatek

płynącynaKretę.ZbliŜałsięświt.Padałdeszcz.Dąłsilnysirokko,bryzgimorzadocierałyaŜ

domałejkafejki.Oszklone,drzwibyłyzamknięte,wpowietrzuunosiłasięwońszałwiii

odstręczający fetor ludzkich ciał. Było zimno, szyby zasnuła para oddechów. Kilku

marynarzywbrązowychbluzachzkoziejwełny,którzyczuwalicałąnoc,piłokawęlub

szałwięispoglądałonamorzeprzezzamgloneszyby.

Rybyogłuszoneuderzeniamisztormuschroniłysięwgłębinach,gdziewodybyły

spokojne,ioczekiwały,aŜspokójwrócinapowierzchnię.RównieŜstłoczeniwkafejkach

rybacyczekalinazakończenietegozamętu,abyrybyznównabrałyodwagiiwypłynęłypo

przynętę.Sole,skorpiony,selachiepowracałyznocnycheskapad.Dniało.

Oszklone drzwi otworzyły się, wszedł robotnik portowy, krępy, ogorzały, z gołą

głową,bosyizabłocony.

—O,Kostandi—zawołałstarywilkmorskiwobszernymniebieskimpłaszczu.—Co

porabiasz?

Kostandisplunął.

—Comamrobić?—odparłposępnie.—Dzieńdobry,kafejko.Dobrywieczór,

chato.Dzieńdobry,kafejko.Dobrywieczór,chato.OtomojeŜycie.Pracyaninalekarstwo.

Jedniwybuchnęliśmiechem,inniklnąckiwaligłowami.

—ŚwiatjestdoŜywotnimwięzieniem—zawyrokowałjakiśwąsal,któryodbywał

studiafilozoficznewteatrzegrozyKaragiozisa.—PrzeklętymdoŜywotnimwięzieniem.

Blade, zielononiebieskie światło przeniknęło przez brudne szyby, wdarło się do

kafejki,kładłosięnarękach,nosachiczołach.Przeskoczyłonakominekioświetliłobutelki.

Światłoelektrycznezbladło,znuŜonyisennywłaścicielkafejkiwyciągnąłrękęizgasiłje.

Nachwilęzapanowałacisza.Wszystkieoczyzwróciłysięnabrudneniebozaoknami.

RykfaldocierałaŜtu,wkafejcezabulgotałynargile.

Starywilkmorskiwestchnął.

—Och,coteŜmoŜedziaćsięzkapitanemLemonisem?NiechBógmagowswojej

opiece!Rzuciłmorzuwściekłespojrzenie.

—Tfu,tyfabrykanciewdów!—wrzasnąłiprzygryzłszpakowatewąsy.

Siedziałemwkącie.Byłomizimno.Zamówiłemjeszczejednąszałwię.Chciałomisię

spać.Walczyłemzesnem,zmęczeniemipustkąporanka.Przezzamgloneszybypatrzyłemna

budzącysięport,wsłuchiwałemsięwwyciesyrenokrętowych,krzykitragarzyiwioślarzy.

Wpatrywałemsięwtenwidok,atajemnanić,którąuprzędłymorze,deszczimójodjazd,

gęstąsieciąoplątywałamojeserce.

Oczy błądziły po czarnym kadłubie wielkiego statku, który zaledwie majaczył w

mroku.WciąŜpadało,potokideszczuzacierałygranicęmiędzyniebemibłotem.

Kiedytakwpatrywałemsięwczarnąsylwetkęstatku,mrokideszcz,mójsmutek

zaczął przybierać realny kształt. Wracały wspomnienia. W wilgotnym powietrzu coraz

wyraźniejrysowałasiępostaćmojegodrogiegoprzyjaciela,zrodzonazdeszczuitęsknoty.

Kiedytobyło?Wubiegłymroku?WinnymŜyciu?Wczoraj?Kiedytoprzyszedłemdotego

portu,bygopoŜegnać?Pamiętamjeszczetendeszcz,zimno,tenświt.WtedytakŜebyłomi

cięŜkonasercu.JakŜegorzkiejestpowolnerozstawaniesięzukochanymiistotami.OileŜ

łatwiej dokonać jednego cięcia i pozostać w samotności, która jest naturalnym stanem

człowieka.Alewówczas,wtendeszczowyświt,niemogłemoderwaćsięodprzyjaciela

(potemzrozumiałem,niestetyzapóźno,dlaczego).Wszedłemznimnastatekiusiadłemw

jegokabiniemiędzyrozrzuconymiwalizkami.Kiedyzajętybyłczyminnym,patrzyłemna

niegodługoiuparcie,jakbym chciałutrwalić wpamięcikaŜdyjego rys—błyszczące,

niebieskozieloneoczy,krągłąmłodzieńczątwarz,spojrzeniewytworneiwyniosłe,anade

wszystkojegoarystokratyczneręceodługich,smukłychpalcach.WpewnejchwilizauwaŜył,

Ŝewpatrujęsięwniegodługimzachłannymspojrzeniem.Odwróciłsięztąkpiącąminą,którą

zwykle pokrywał wzruszenie. Spojrzał na mnie. Zrozumiał. I Ŝeby rozproszyć smutek

poŜegnania,zapytałdrwiąco:

—Długo?

—Codługo?

—CzydługozamierzaszŜućpapierinurzaćsięwatramencie?Dlaczegoniejedzieszzemną?Daleko

stąd,naKaukazie,tysiącomnaszychwspółplemieńcówgroziniebezpieczeństwo.Spieszmyimnaratunek.

Zaśmiałsię,jakbydrwiącztejwzniosłejmisji.

—ByćmoŜe,niewieleimpomoŜemy—dodał—alepróbującocalićinnych,ocalimy

siebie.CzyŜniesątoprawdy,któregłosisz,mistrzu?“Jedynymsposobemocaleniasiebiejest

walkaoocalenieinnych..."Naprzódwięc,kaznodziejo.Dlaczegonieruszaszzemną,ty,

którytakpięknienauczasz?

Nieodpowiedziałem.ŚwiętaziemiaWschodu,matkabogów,jękprzykutegodoskały

Prometeusza... Przykute do tych samych skał, woła nas nasze plemię. Znów zagroŜone,

wzywapomocyswychsynów.Tymczasemjasłuchambiernie,jakbybólbyłtylkosnem,a

Ŝycieporywającątragedią,podczasktórejjedynieprostaklubnaiwnygłupiecrzucasięzloŜy

nascenę,bywziąćudziałwakcji.Nieczekającnaodpowiedź,mójprzyjacielwstał.Syrena

okrętowazawyłaporaztrzeci.Kryjącwzruszeniepodmaskądrwiny,wyciągnąłrękę.

—Dowidzenia,gryzipiórku.

GłosmuzadrŜał.Wiedział,jakitowstydniemóczapanowaćnadswoimiuczuciami.

Łzy,czułesłowa,nieopanowanegesty,poufałość—wszystkotouwaŜałzasłabośćniegodną

męŜczyzny.My,którzybyliśmysobiewzajemtakbliscy,nieuŜywaliśmynigdyczułych

słów. śartowaliśmy, nie szczędząc pazurów na podobieństwo dzikich zwierząt. On

inteligentny, ironiczny, dobrze ułoŜony, ja — podobny barbarzyńcy. On opanowany, w

łagodnymuśmiechuwyraŜającywszystkiedrgnieniaduszy,jagwałtowny,nistąd,nizowąd

wybuchającydzikimśmiechem.

Próbowałem i ja ukryć wzruszenie pod twardym słowem, ale było mi wstyd. Nie, moŜe nie tyle

wstydziłemsię,coniepotrafiłemsięnatozdobyć.Chwyciłemjegodłoń.Trzymałemjąkurczowowswojej.

Spojrzałnamniezdziwiony.

—Wzruszony?—zapytał,starającsięuśmiechnąć.

—Tak—odpowiedziałemspokojnie.

—Dlaczego?Cozdecydowaliśmy?CzyŜnieuzgodniliśmytegodawno?Comówią

twoiukochaniJapończycy?Fundosin.Ataraxia.Olimpijskispokój.Twarzjakuśmiechnięta,

nieruchomamaska.Codziejesiępodtąmaską—tonaszasprawa.

— Tak — powiedziałem znowu, usiłując nie skompromitować się nadmierną

afektacją.Niebyłempewien,czymójgłosniezadrŜy.

Na pokładzie rozległ się gong, wypędzając odprowadzających z kabin. MŜyło.

PowietrzewypełniłypatetycznesłowapoŜegnania,przysięgi,długiepocałunki,pośpiesznie

rzucane,zadyszanepolecenia...Matkirzuciłysiędosynów,ŜonydomęŜów,przyjacieledo

przyjaciół.Jakbyrozstawalisięnazawsze,jakbytamałarozłąkakazałaimmyślećoinnej—

tejwielkiej.NaglewwilgotnympowietrzuodrufyaŜdodzioburozbrzmiałłagodnydźwięk

gongujakŜałobnydzwon.ZadrŜałem.

Przyjacielpochyliłsiędomnie.

—Słuchaj—szepnął.—CzyŜbyśmiałzłeprzeczucia?

—Tak—powtórzyłemrazjeszcze.

—Wierzyszwtakiebzdury?

—Nie—odrzekłemzprzekonaniem.

—Awięc?

Niebyło“awięc".Niewierzyłem,alebałemsię.

Przyjaciel oparł lekko lewą dłoń na moim kolanie, jak to miał zwyczaj czynić

ustępującmiwdyskusji.Nakłaniałemgodopodjęciajakiejśdecyzji—niechciałsłuchać,

protestował, odmawiał, ale w końcu ulegał, dotykał wtedy mego kolana, jakby chciał

powiedzieć:“Wimięprzyjaźnizrobię,cochcesz..."

Powiekijegodrgnęłykilkakrotnie.Znówprzenikałmniewzrokiem.Zrozumiał,jak

bardzojestemzgnębiony,izawahałsięprzeduŜyciemnaszejulubionejbroni—uśmiechu,

ironii,drwiny...

—Dobrze—powiedział.—Dajrękę.Gdybyktóryśznasznalazłsięwśmiertelnym

niebezpieczeństwie...

Urwał zawstydzony. My, którzy od lat drwiliśmy z metafizycznych “wzlotów" i

wrzucaliśmydojednegoworkawegetarianów,spirytystów,teozofówiektoplazmę...

—Więc?—zapytałem,usiłującodgadnąć.

— Potraktujmy to jak grę, chcesz? — powiedział spiesznie, pragnąc wybrnąć z

ryzykownegozdania,którerozpoczął.—Gdybyktóryśznalazłsięwśmiertelnymniebez

pieczeństwie,niechpomyśliodrugimztakąmocą,abywezwaniedosięgłogo,gdziekolwiek

bysięznajdował...Zgoda?

Spróbowałsięuśmiechnąć,leczwargijegoniedrgnęły,jakbybyłyzlodowaciałe.

—Zgoda—powiedziałem.

Obawiając się, Ŝe zbytnio uzewnętrznił swoje wzruszenie, przyjaciel mój dodał

pośpiesznie:

—Oczywiścieniewierzęabsolutniewtelepatięaniwtewszystkie...

—Nieszkodzi—wyszeptałem.—Niechtakbędzie...

—Dobrzewięc,niechbędzie.Gramy.Zgoda?

—Zgoda—odpowiedziałem.

Byłytonaszeostatniesłowa.Wmilczeniuuścisnęliśmysobiedłonie,naszepalce

splotłysię,zwarłygwałtownieinaglerozłączyłysię.Odszedłemszybko,nieoglądającsię,

jakbymniektośgonił.Wpewnejchwilichciałemodwrócićgłowę,byporazostatnispojrzeć

naprzyjaciela,alewstrzymałemsię,nakazującsobie:“Nieodwracajsię!Idź!"

Duszaludzka,uwięzionawcielesnymbagnie,jestsurowainiedoskonała.Jejodczucia

sąjeszczeprymitywne,zwierzęce.NiemoŜeprzewidziećniczegowsposóbjasnyipewny.

Gdybybyładotegozdolna,jakŜeinaczejwyglądałobynaszerozstanie.

Było coraz jaśniej. Nakładały się na siebie dwa świty. Widziałem teraz coraz

wyraźniejdrogątwarzprzyjaciela,którysamotnyinieruchomypozostałnadeszczuiwietrze.

Drzwikawiarniotworzyłysię.Rozległsięrykmorza.Szerokorozstawiającnogi,wszedł

Nikos Kazantzakis - Grek Zorba.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: