ZASTOSOWANIE ĆWICZEŃ W WODZIE W REHABILITACJI PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI I PO ENDOPROTEZOPLASTYCE STAWÓW BIODROWYCH - R. Kaczor, M. Łyp , A. Ogonowski , W. Maciak.pdf - rehabilitacja w wodzie - lorencoo

Recenzent:

Prof. dr hab. n. med. Jerzy Kiwerski

ZASTOSOWANIE ĆWICZEŃ W WODZIE W REHABILITACJI

PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI I PO

ENDOPROTEZOPLASTYCE STAWÓW BIODROWYCH

Ryszard Kaczor¹, Marek Łyp¹´ ²´ ³, Adam Ogonowski¹´ ³, Wojciech Maciak¹

¹ Centrum „ATTiS” w Warszawie

² Wydział Rehabilitacji AWF w Warszawie

³ Katedra i Klinika Rehabilitacji AM w Warszawie

Streszczenie: Dolegliwości bólowe spowodowane zmianami zwyrodnieniowo-

zniekształcajacymi stawów biodrowych to częsta przyczyna znacznego ograniczenia

sprawności motorycznej pacjentów. W pracy skupiono się na rehabilitacji pacjentów ze

zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcającymi i pacjentach, u których zastosowano

endoprotezoplastykę stawu biodrowego. Zaproponowano schemat postępowania

fizjoterapeutycznego, w którym ważnym elementem były ćwiczenia w wodzie według wzoru

własnego. Pacjenci zakwalifikowani do leczenia zostali podzieleni na pięć grup. Dwie grupy

to pacjenci z endoprotezą stawu biodrowego. Dwie grupy to pacjenci ze zmianami

zwyrodnieniowymi stawu biodrowego. Grupa piąta to grupa kontrolna. We wszystkich

grupach terapeutycznych zastosowano kinezyterapię i fizykoterapię. Dodatkowym

elementem w dwóch grupach terapeutycznych były ćwiczenia w wodzie. Czas trwania

zabiegów we wszystkich grupach trwał cztery tygodnie. Leczenie prowadzone było

codziennie. Ocena wyników leczenia oparta została na Zmodyfikowanym Kwestionariuszu

Laitinena. U pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi i po endoprotezoplastyce stawu

biodrowego, u których stosowano ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym uzyskano

statystycznie istotną poprawę w zakresie ocenianym w Zmodyfikowanym Kwestionariuszu

Laitinena.

Słowa kluczowe: zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych, endoprotezoplastyka stawu

biodrowego, wolnozmienne pole magnetyczne, ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym

Wstęp: Występowanie dolegliwości bólowych spowodowanych zmianami

zwyrodnieniowymi stawów biodrowych to częsta przyczyna znacznego

ograniczenia sprawności motorycznej pacjentów. Zmiany te są charakterystyczne

dla osób wieku średniego i starszego. Ich przyczyną w znacznej części

przypadków są długotrwałe przeciążenia spowodowane nadwagą, wadami

wrodzonymi, schorzeniami uszkadzającymi chrząstkę stawową [2, 5]. Ponieważ

odsetek pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego wzrasta

wraz ze starzeniem się populacji, współczesna medycyna wciąż poszukuje

nowych metod terapii skutecznie walczących z tym problemem. W pracy

skupiliśmy się na rehabilitacji pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowo-

zniekształcajacymi i pacjentów, u których w leczeniu zastosowano

endoprotezoplastykę stawu biodrowego. Zaproponowano schemat postępowania

fizjoterapeutycznego, w którym ważnym elementem były ćwiczenia w wodzie

według wzoru własnego [3, 4, 6].

Materiał i Metoda: Do leczenia zostało zakwalifikowanych 100 pacjentów z rozpoznanymi

zmianami zwyrodnieniowo-zniekształacającymi stawu biodrowego i po endoprotezoplastyce

stawu biodrowego. W grupie znalazło się 69 kobiet i 31 mężczyzn w wieku od 50 do 83 lat (śr.

62,42). Zmiany zwyrodnieniowe pierwotne występowały u 81, a wtórne u 19 pacjentów.

Wśród pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcajacymi było 10 z pierwszym

stopniem, 24 z drugim i 16 z trzecim stopniem zmian w skali Altmana [1]. W grupie pacjentów

z endoprotezą stawu było 23 pacjentów z endoprotezą bezcementową i 27 z protezą

cementową. Średni czas po zabiegu operacji endoprotezoplastyki stawu biodrowego wynosił

15, 38 miesiąca. Pacjenci zostali podzieleni na pięć grup. Do ćwiczeń w basenie zostali

zakwalifikowani w sposób randomizowany.

1. grupa - pacjenci z endoprotezą stawu biodrowego, u których zastosowano kinezyterapię

fizykoterapię [7] (Wolnozmienne pole magnetyczne, kształt pola - prostokątny bipolarny

częstotliwość - 40Hz, intensywność - 6 mT , czas zabiegu - 20 min. - magnetronic MF-10

i ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym).

2. grupa - pacjenci z endoprotezą stawu biodrowego, u których zastosowano kinezyterapię

fizykoterapię (Wolnozmienne pole magnetyczne, kształt pola - prostokątny bipolarny

częstotliwość - 40Hz, intensywność - 6 mT , czas zabiegu - 20 min. - magnetronic MF-10

3. grupa – Pacjenci ze zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego, u

których zastosowano kinezyterapie, fizykoterapię (Wolnozmienne pole magnetyczne,

kształt pola - prostokątny bipolarny częstotliwość - 40Hz, intensywność - 6 mT , czas

zabiegu - 20 min. - magnetronic MF-10 i ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym).

4. grupa – Pacjenci ze zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego, u

których zastosowano kinezyterapie, fizykoterapię (Wolnozmienne pole magnetyczne,

kształt pola - prostokątny bipolarny częstotliwość - 40Hz, intensywność - 6 mT , czas

zabiegu - 20 min. - magnetronic MF-10).

5. grupa kontrolna – ograniczenie aktywności fizycznej (byli to pacjenci ze zmianami

zwyrodnieniowymi i po endoprotezoplastyce stawu biodrowego oczekujący na leczenie.

Zalecono im aby nie wykonywali czynności powodujących nasilanie dolegliwości

bólowych. Nie byli oni oceniani po raz kolejny po leczeniu)

Czas trwania zabiegów we wszystkich grupach trwał cztery tygodnie. Leczenie było

prowadzone codziennie (z przerwą na sobotę i niedzielę). Przed i po leczeniu każdy pacjent

był badany. Wynik leczenia oceniano według ustalonego schematu. W badaniu podmiotowym

wykorzystano Zmodyfikowany Kwestionariusz Laitinena (nasilenie bólu, częstość

występowania bólu, używanie leków przeciwbólowych i NLPZ, ocenę sprawności ruchowej

pacjenta).

Wnioskowanie statystyczne prowadzono na poziomie istotności α = 0,05. Do obliczeń

statystycznych wykorzystywano pakiet oprogramowania STATISTICA (StatSoft, Inc. 2001,

www.statsoft.com.). Część analiz oraz zamieszczone w pracy wykresy wykonano za pomocą

arkusza kalkulacyjnego EXCEL (Microsoft Corporation 2003). Zgodność rozkładów

statystycznych z rozkładem normalnym oceniano za pomocą testu Shapiro-Wilka.

Przyjmowano, że badany rozkład może zostać uznany za normalny, jeżeli spełniony był

warunek p > 0,20; gdzie p oznacza prawdopodobieństwo, że badany rozkład jest tożsamy z

rozkładem normalnym. Istotność różnic między średnimi określano za pomocą analizy

wariancji dla pomiarów powtarzanych (ANOVA). Do porównań post hoc w analizie wariancji

zastosowano test Neumana-Keulsa. W przypadku, gdy dane nie spełniały założeń

pozwalających na zastosowanie metod parametrycznych do porównania średnich w grupach

stosowano test ANOVA Kruskala-Wallisa. Do porównań szczegółowych wykorzystano test

Wilcoxona (dane zależne) lub test U-Manna-Whitneya (dane niezależne). Do określenia siły

związków między zmiennymi mierzalnymi wykorzystano współczynnik korelacji prostej

Pearsona, którego istotność badano testem t-Studenta. Gdy dane nie spełniały założeń

pozwalających na zastosowanie metod parametrycznych stosowano współczynnik korelacji

Spearmana.

Wyniki: Wyniki zostały przedstawione na podstawie badania pacjentów przed i po leczeniu.

Do oceny wykorzystano Zmodyfikowany Kwestionariusz Laitinena. Ocena dotyczyła

nasilenia dolegliwości bólowych, częstości występowania dolegliwości bólowych,

ograniczenia sprawności uszkodzonej kończyny i konieczności stosowania środków

farmakologicznych. Na rycinie 1 przedstawiono nasilenie dolegliwości bólowych, przed i po

leczeniu, u pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi i po endoprotezoplastyce stawu

biodrowego. Wykazano znamienną statystycznie różnice w ocenie bólu u pacjentów w

grupach ze zmianami zwyrodnieniowym i po endoprotezoplastyce, którzy uczestniczyli w

zabiegach w basenie rehabilitacyjnym. Wykazano również różnice znamienne statystycznie u

pacjentów po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, u których stosowano tylko

kinezyterapię i fizykoterapię. Nie wykazano różnicy istotnej statystycznie w grupie pacjentów

ze zmianami zwyrodnieniowo zniekształcającymi, u których stosowano tylko zabiegi z

zakresu kinezyterapii i fizykoterapii.

NASILENIE BÓLU

***

Przed rehabilitacją

Po rehabilitacji

n.i.

E-B

E-R

Z-B

Z-R

Badane grupy

*** - p<0,001; ** - p<0,01; * p<0,05; test Wilcoxona

Legenda: EB – endoproteza, usprawnianie w basenie, ER – endoproteza, usprawnianie bez basenu, ZB – zmiany

zwyrodnieniowe, usprawnianie w basenie, ZR – zmiany zwyrodnieniowe, usprawnianie bez basenu, GK –grupa

kontrolna;

Ryc. 1. Nasilenie dolegliwości bólowych ocenianych zgodnie ze Zmodyfikowanym Kwestionariuszem Laitinena

przed leczeniem i po leczeniu rehabilitacyjnym przez pacjentów po endoprotezoplastyce i ze zmianami

zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego.

Na rycinie 2 przedstawiono ograniczenie sprawności ruchowej zgodnie ze Zmodyfikowanym

Kwestionariuszem Laitinena. Wykazano różnice znamienne statystycznie w grupach

pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowo zniekształcającymi i po endoprotezoplastyce stawu

biodrowego, którzy korzystali z zabiegów w basenie rehabilitacyjnym. Autorzy nie wykazali

statystycznie istotnych różnic w grupach pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowo

zniekształcającymi i po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, u których nie zastosowano

zabiegów w wodzie.

OGRANICZENIE SPRAWNOŚCI RUCHOWEJ KOŃCZYNY

Przed rehabilitacją

Po rehabilitacji

***

n.i.

E-B

E-R

Z-B

Z-R

Badane grupy

*** - p<0,001; ** - p<0,01; * p<0,05; test Wilcoxona

Ryc. 2. Ograniczenie sprawności ruchowej chorej kończyny zgodnie ze Zmodyfikowanym Kwestionariuszem

Laitinena przed leczeniem i po leczeniu rehabilitacyjnym przez pacjentów po endoprotezoplastyce i ze zmianami

zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego.

CZĘSTOTLIWOŚĆ WYSTĘPOWANIA BÓLU

Przed rehabilitacją

Po rehabilitacji

***

n.i.

E-B

E-R

Z-B

Z-R

Badane grupy

*** - p<0,001; ** - p<0,01; * p<0,05; test Wilcoxona

Ryc. 3. Częstotliwość występowania dolegliwości bólowych ocenianych zgodnie ze Zmodyfikowanym

Kwestionariuszem Laitinena przed leczeniem i po leczeniu rehabilitacyjnym przez pacjentów po

endoprotezoplastyce i ze zmianami zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego.

Częstotliwość występowania dolegliwości bólowych u pacjentów leczonych z powodu zmian

zwyrodnieniowo zniekształcającymi i po endoprotezoplastyce stawu biodrowego została

przedstawiona na rycinie 3. Zmiany istotne statystycznie wykazano we wszystkich grupach

terapeutycznych.

UŻYWANIE LEKÓW

Przed rehabilitacją

Po rehabilitacji

***

n.i.

E-B

E-R

Z-B

Z-R

Badane grupy

*** - p<0,001; ** - p<0,01; * p<0,05; test Wilcoxona

Ryc. 4. Konieczność stosowania farmakoterapii ocenianych zgodnie ze Zmodyfikowanym Kwestionariuszem

Laitinena przed leczeniem i po leczeniu rehabilitacyjnym przez pacjentów po endoprotezoplastyce i ze zmianami

zwyrodnieniowo-zniekształcającymi stawu biodrowego.

Na rycinie 4 przedstawiono konieczność stosowania leków przeciwbólowych i NLPZ, przed i

po leczeniu, u leczonych pacjentów. Wykazano różnice znamienne statystycznie we

wszystkich grupach leczonych oprócz grupy pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowo

zniekształcającymi stawu biodrowego, u których nie stosowano kinezyterapii w basenie

rehabilitacyjnym.

Wnioski:

1. W badaniu wykazano pozytywne działanie kinezyterapii w basenie rehabilitacyjnym u

pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi i po endoprotezoplastyce stawu biodrowego.

2. U pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi i po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, u

których stosowano ćwiczenia w basenie rehabilitacyjnym uzyskano statystycznie istotną poprawę

w zakresie obniżenia i częstotliwości występowania bólu, ograniczenia sprawności ruchowej

kończyny i konieczności stosowania farmakoterapii.

Piśmiennictwo:

1. Altman R., Alarcon G., Appelrouth D., et, al. The American College of Rheumatology

criteria for the classification and reporting of osteoarthritis of the hip. Arthitis Rheum

1991; 34; 505-514

2. Brühl W.:Choroba zwyrodnieniowa stawów. PZWL; Warszawa 1970r

3. Cordes J.C.: Wskazania do hydroterapii - zastosowanie w praktyce. Rehabilitacja

Medyczna 1999, Tom 3, Nr 1, 80-86

ZASTOSOWANIE ĆWICZEŃ W WODZIE W REHABILITACJI PACJENTÓW ZE ZMIANAMI ZWYRODNIENIOWYMI I PO ENDOPROTEZOPLASTYCE STAWÓW BIODROWYCH - R. Kaczor, M. Łyp , A. Ogonowski , W. Maciak.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: