Nerwówka(1).doc

BUDOWA ZEWNĘTRZNA

- położony w kanale kręgowym

- górna granica :otwór wielki/skrzyżowanie piramid

- dolna granica : I-II kręgu lędźwiowego(stożek  rdzeniowy) przedłużeniem stożka jest nić końcowa

- 2 zgrubienia : szyjne (unerwia kończynę górna) i lędźwiowe (unerwia kończynę dolną)

- na powierzchni znajduje się wiele bruzd : nieparzyste (szczelina pośrodkowa przednia, bruzda pośrodkowa tylna) parzyste (pole korzeniowe przednie, bruzda boczna tylna i bruzda pośrednia tylna)

- sznury : przedni (ogranicza szpp i pkp) boczny (ogranicza pkp i bbt) tylny (ogranicza bbt i bpt) tylny rozdziela bruzda pośrednia tylna na pęczki : smukły (położony przyśrodkowo) i klinowaty (położony bocznie)

- z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych ( 8 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 1 guzicznych )

BUDOWA WEWNĘTRZNA

ISTOTA SZARA

ISTOTA BIAŁA

- w przekroju poprzecznym kształt litery „H” poziome ramie łączy pionowe które tworzą rogi : róg przedni (duży), tylny (wysmukły), boczny.

- na całej długości rogi tworzą słupy : przedni (ruchowy) zawiera kom. unerwiające mięśnie, tylny (czuciowy) zbudowany z : szczytu, główki, szyjki (otoczonych istotą galaretowatą)

- twór siatkowy – przemieszanie istoty szarej z biała (szczególnie widoczny  w części szyjnej)

- istota pośrednia otaczająca kanał centralny(środkowy) tworzy dwa spoidła : przednie i tylne

- spoidło białe – leży na dnie szczeliny pośrodkowej (łączy obie połowy rdzenia)

- tworzy 3 parzyste sznury : przedni, boczny, tylny (2 części : smukły i klinowaty)

- komórki rdzenia kręgowego :

1) korzeniowe – położone w rogu przednim, unerwiają mięśnie poprz. prążk., długie aksony

2) sznurowe – występują w całej istocie szarej rdzenia, najliczniej w rogu tylnym, aksony tworzą rogi w istocie białej

3) wewnętrzne – tylko w istocie szarej, aksonami łączą się z innymi komórkami nerwowymi

NERW RDZENIOWY

Składa się z korzeni grzbietowych i brzusznych.

KORZENIE GRZBIETOWE

KORZENIE BRZUSZNE

- zawierają włókna czuciowe, których cześć kończy się w istocie szarej rogu tylnego, cześć biegnie do sznura tylnego tworząc długie drogi czuciowe(wstępujące) do mózgowia

- zbudowane z włókien ruchowych i włókien przedzwojowych układu autonomicznego.

- włókna ruchowe zaczynają się w rogach przednich (jadra ruchowe)

DROGI RDZENIA KRĘGOWEGO

DROGI DŁUGIE

DROGI KRÓTKIE

- łączą rdzeń kręgowy z mózgowiem

- drogi czuciowe (przekazują impulsy z receptorów do mózgowia)

·         Rdzeniowo – mózgowe

a) rdzeniowo – wzgórkowe :

- przednie (przewodzą czucie dotyku i ucisku)

- boczna (przewodzi czucie bólu, ciepłą i zimna)

-  odpowiadają za czucie protopatyczne (pierwotne)

b) wstępujące sznura tylnego (rdzeniowo – opuszkowe)

- tworzą w sznurze tylnym peczki : smukły i klinowaty

- czucie głębokie, umożliwiają rozpoznanie położenia ciała, bardziej złożone formy czucia i dotyku

- czucie epikrytyczne (świadome)

c) rdzeniowo – móżdżkowe :

- przednia

- tylna

+ impulsy z mięśni i stawów do móżdżku

·         Mózgowo – rdzeniowe

a) korowo – rdzeniowe (piramidowe)

- biegną od :kora mózgu à rdzeń kręgowy

- tworza piramidy po stronie przedniej rdzenia przedłużonego

- przekazują bodźce dla ruchów dowolnych mięśni tułowia i obu kończyn

- ruchy świadome

b) podkorowo – rdzeniowe (pozapiramidowe)

- drogi rozpoczynające się w śródmózgowiu :

·         Czerwienno – rdzeniowa – przewodzi bodźce regulujące napięcie mięśniowe

·         Pokrywowo – rdzeniowa – przewodzi obronne odruchy wzrokowe i słuchowe

- drogi rozpoczynające się w tyłomózgowiu :

·         Siatkowo – rdzeniowe – kierują czynnościami mięśni oddechowych(przepony i międzyżebrowych), regulują odruchy wyprostne ciała, łączą ośrodki autonomiczne rdzenia przedłużonego z ośrodkami rdzenia kręgowego.

·         Przedsionkowo – rdzeniowe – przewodzi impulsy z błednika do mięśni szkieletowych, regulując utrzymanie równowagi ciała i napięcia mięśni.

·         Oliwkowo – rdzeniowe – kieruje biostatyką i biodynamiką.

DROGI POZAPIRAMIDOWE – wpływają głównie na czynność mięśni i ich napięcie.

- łączą ośrodki rdzenia kręgowego między sobą

a) Drogi własne rdzenia kręgowego – wchodzą w skład układu własnego rdzenia kręgowego (odruchy własne mięśni np.  odruch kolanowy)

ZESTAWIENIE DRÓG NERWOWYCH RDZENIA KRĘGOWEGO

·         Sznur tylny :

- drogi rdzeniowo – mózgowe : pęczek smukły, pęczek klinowaty

- drogi własne rdzenia kręgowego

·         Sznur boczny

- drogi rdzeniowo – mózgowe : rdzeniowo-wzgórzowa boczna, rdzeniowo-móżdżkowa tylna i przednia

- drogi mózgowo – rdzeniowe : korowo-rdzeniowa boczna(piramidowa boczna), czerwienno-rdzeniowa, siatkowo-rdzeniowa boczna, oliwkowo-rdzeniowa

- drogi własne rdzenia kręgowego

·         Sznur przedni

- drogi rdzeniowo – mózgowe : rdzeniowo-wzgórzowa przednia

Móżdżek

Budowa zewnętrzna

- górna powierzchnia spłaszczona, dolna zaś wypukłą i większa.

- móżdżek składa się z : robaka i dwóch półkuli

·         Robak :

- na górnej powierzchni : języczek móżdżku, płacik środkowy, czub, spadzistość, liść robaka

- na dolnej powierzchni : guz robaka, piramida robaka, czopek robaka, grudka

·         Półkule :

- na powierzchni górnej : przewiązka języczka, skrzydło płacika środkowego, płacik czworoboczny, płacik prosty, płacik półksiężycowaty górny

- na powierzchnie dolnej : płacik półksiężycowaty dolny, płacik dwubrzuścowy, migdałek móżdżku, kłaczek

- w budowie móżdżku wyróżnia się : płat przedni, środkowy, tylny i grudkowo-kłaczkowy (umieć to, ww dla zaawansowanych)

Móżdżek stanowi ważny ośrodek, reguluje mechanizm równowagi, napięcia mięśni i koordynacje czynności ruchowych.

Budowa wewnętrzna

Istota białą

Istota szara

- znajdują się w niej jądra móżdżku : zębate, czopowate, kulkowate, wierzchu

- móżdżek połączony jest za pomocą konarów :

·         Konary dolne móżdżku

- łączą móżdżek z rdzeniem przedłużonym

- przez konary wnikają drogi  rozpoczynające się w jadrach  przedsionkowych, oliwki i w rdzeniu kręgowym

·         Konary środkowe

- łączą móżdżek z mostem

- przez konary wnikają drogi mostowo-móżdżkowe przewodzące impulsy nerwowe z kory mózgu

·         Konary górne

- biegną w kierunku śródmózgowia

- prowadzą włókna odmóżdżkowe do jądra czerwiennego i do wzgórza

Oprócz włókien doprowadzających (domóżdżkowych) i odprowadzających (odmóżdżkowych), które tworzą włókna rzutowe, są jeszcze drogi własne.

Drogi doprowadzające i odprowadzające łączą móżdżek z częścią ośrodkowego układu nerwowego.

Drogi własne łączą korę z jądrami móżdżku, sa to drogi domóżdżkowe filogenetyczne stare:

- przedsionkowo-móżdżkowa

- rdzeniowo-móżdżkowe

- opuszkowo-móżdżkowa

- jądrowo-móżdżkowa

- siatkowo-móżdżkowa

- pokrywowo-móżdżkowa

- oliwkowo-móżdżkowa dodatkowa

Drogi filogenetyczne nowe są to :

- mostowo-móżdżkowa(powiązana z drogą korowo-mostową, powiązanie czynnościowe między móżdżkiem a korą mózgu)

- oliwkowo-móżdżkowa

Drogi odprowadzające są to :

- pęczki móżdżkowo-opuszkowe

- droga móżdżkowo-czerwienna

- móżdżkowo-wzgórzowa

Inaczej kora móżdżku

- zbudowana z 3 warstw :

a)drobinowa :

- komórki gwiaździste duże i małe, komórki koszyczkowe

b)zwojowa :

- komórki gruszkowate (Purkiniego)

c)ziarnista :

- komórki ziarniste małe i duże

- tworzą kłębuszki móżdżkowe

KOMORA 4

Komora czwarta położona  jest między móżdżkiem a mostem i rdzeniem przedłużonym. U góry przechodzi w wodociąg mózgu, u dołu zwęża się i przechodzi w kanał środkowy rdzenia. Komora kształtem przypomina piramidę, której dno tworzy dół równoległoboczny, a szczytem skierowana jest w strone móżdżka. Tylną ścianę tworzy strop komory czwartej. Który w części górnej tworzy konary móżdżku, a w części dolnej zawarta jest grudka robaka, i tkanke naczyniową, z której wpukla się do komory splot naczyniówki.

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY

BUDOWA ZEWNĘTRZNA

BUDOWA WEWNĘTRZNA

Ma kształt stożka spłaszczonego w kierunku przednio-tylnym, leży w dole tylnym czaszki.

Na rdzeniu jest szczelina pośrodkowa przednia (nieparzysta) w dolnej cześci wypełniona skrzyżowaniem piramid. Po bokach szczeliny leża piramidy z drogami piramidowymi. Z boku piramid leży bruzda boczna przednia (parzysta), za nią leży uwypuklona wyniosłość – oliwka. Z tyłu oliwka ograniczona przez bruzde boczną tylną. W linii pośrodkowej bieginie bruzda pośrodkowa tylna. Po obu jej stronach leży pęczek smukły i pęczek klinowaty. Oba pęczki oddziela bruzda pośrednia. Pęczek smukły kończy się guzkiem jądra smukłego (z jądrem smukłym wewnątrz), a pęczek klinowaty guzkiem jądra klinowatego (z jądrem klinowatym wewnątrz). W jądrach kończą się w nich włókna czuciowe sznura tylnego RK. Włókna wychodzące z jader tworzą drogi opuszkowo-wzgurzowe (wstęge przyśrodkową)

Na RP wyróżnia się 2 cześci :

+ górno – przyśrodkowa – wchodzi w skład dołu równoległobocznego, tworzy dno komory czwartej.

+ dolno – boczna – jest przedłużeniem rdzenia kręgowego.

Wyróżniamy 2 części :

+ odcinek dolny – podoliwkowy – rozmieszczenie istoty białej i szarej jak w RK. Istota biała położona obwodowo tworzy sznury: przedni, boczny, tylny.

Skrzyżowanie piramid, położone przed istota szarą środkową. Przebieg włókien piramidowych dzieli rogi przednie na część boczna(ulega rozdrobnieniu i wchodzi w skład tworu siatkowego) i przyśrodkową(zostaje włączona do istoty szarej środkowej). Róg tylny częściowo wchodzi w skład tworu siatkowego, pozostałe komórki tworzą jądro pasma rdzeniowego nerwu trójdzielnego. W grzbietowej części znajdują się jądra smukłe i klinowate, z których wychodzące włókna tworza wstęge przyśrodkową.

+ odcinek górny – oliwkowy – ma odmienna budowe niż RK. Część brzuszna utworzona przez piramide zawiera drogi piramidowe(korowo-rdzeniowe). Część grzbietowa z mostem tworzy nakrywke tyłomózgowia. Można tu wyróżnić :

-jądro oliwki – kształt pofałdowanego woreczka, o długości 2cm. Istota białą otaczając jądro to płaszcz oliwki. Mniejsze komórki tworzą jądra dodatkowe oliwki. JO odpowiada za ruchy nieświadome.

- twór siatkowy – kom nerwowe(cześć boczna), włókna nerwowe(cześć przyśrodkowa)

- istota szara środkowa – pokrywa dno komory czwartej, zawiera jadra nerwów czaszki

- istota biała – pokrywa RP od boku,zawiera drogi rdzeniowo-mózgowe(czuciowe) i drogi pozapiramidowe.