Inni bohaterowie

Fatma Smainowa
Piękna Sudanka z pokolenia Dangalów, żona Smaina, krewna Mahdiego. Miała ciemną cerę, dzikie oczy, nie zakrywała twarzy. Była matką trzech synów i osobą odpowiedzialną za zorganizowanie porwania Stasia i Nel – uknuła cały spisek.

Smain
Mąż Fatmy i ojciec trójki synów. Kiedyś był dozorcą w Port-Said, potem rząd egipski dał mu pieniądze i wysłał do Mahdiego, by wykupił od proroka jeńców chrześcijańskich. Smain jednak dopuścił się zdrady swych zwierzchników, nie zrealizował zadania i nie powrócił z Sudanu do Kairu. Wraz ze swymi ludźmi poległ w walce z karawaną pana Linde w dżungli.

Idrys i Gebhr
Dwaj sudańscy bracia z pokolenia Dangalów. Pracowali jako wielbłądnicy w Medinet. Gdy jeszcze byli dziećmi ojciec przywiózł ich z Sudanu do Fajumu.
Idrys był starszy o siedem lat od brata. Obydwaj spiskowali z Fatmą. Na jej polecenie porwali dzieci i zawieźli je do Mahdiego. Tam Idrys przeżył rozczarowanie, że za swój czyn nie otrzymał od proroka nagrody czy chociażby pochwały. Rozchorował się w Omdurmanie i zmarł. Gebhra z kolei zastrzelił Staś.
Obydwaj bracia wierzyli nauki Mahdiego, w moc

jego błogosławieństwa, w to, że woda, którą co rano prorok obmywał swe ciało uzdrawiała chorych

.

Chamis
Sudańczyk, syn dozorcy Chadigiego z Port-Said. Pochodził z pokolenia Dangalów. Otrzymując zatrudnienie u pana Rawlisona jako posługacz i osoba do posyłek, zawiódł zaufanie swego pracodawcy. Brał udział w porwaniu Stasia i Nel i zginął z ręki chłopca.

Dinah
Niegdyś piastunka, w czasie akcji powieści stara Murzynka była opiekunką uprowadzonej Nel. Zmarła w drodze

karawany do Faszody.

Nur-el-Tadhil
Zanim uciekł do Mahdiego, był oficerem egipskim w pułku murzyńskim Chedywa. Gdy prorok zabronił wstępu do Sudanu, on ze swym wojskiem poprowadził Idrysa z karawaną do Omdurmanu, do siedziby Mahdiego.

Kaliopuli
Z pochodzenia Grek. Był urzędnikiem w Omdurmanie zatrudnionym u Mahdiego. Udawał, że wyrzekł się chrześcijaństwa, wiedząc, że w przeciwnym wypadku zginałby jako innowierca. Pomagał jeńcom, ponieważ jako człowiek proroka miał pewną nietykalność. Był ojcem dziewczynki o imieniu Nel, dodatkowo w takim samym wieku jak

bohaterka powieści Sienkiewicza. Bardzo pomógł Stasiowi i jego przyjaciółce.

Hatim
Szejk i przyjaciel Kaliopulego, a dawniej handlarz kości słoniowej. W czasie akcji powieści służył u Mahdiego, przewoził pocztę. Był dobrym człowiekiem, bardzo troskliwie opiekował się dziećmi w drodze do Faszody.

Mea
Niewolnica z plemienia Dinka lub Szylluk, rdzenna mieszkanka Afryki. Była młodą Murzynką o długich cienkich nogach, słodkim wyrazie twarzy. Cechowała ją pokora i skromność. Od czasu przybycia karawany do Faszody była podarowana Nel jako opiekunka (przez emira Seki-Tamalę). Kochała Kalego aż tak bardzo, że gdy konali z pragnienia na pustyni, przekonani o braku ratunku – chciała umrzeć razem z nim.

Kali
Był niewolnikiem pojmanym przez derwiszów, gdy został złapany przy dołach wykopanych na zebry. Potem przechodził niczym rzecz, z rąk do rąk, a był królewskim synem! Jego ojcem był król Fumba, władca narodu Wa-hima.
Kali był krępym, mocno zbudowanym chłopcem o silnych ramionach i małych stopach. Cechowało go zarówno lenistwo i miłość do jedzenia, jak i dobroć, chęć pomocy. Gdy Nel rozpaczała z powodu utraty Saby, Kali wziął miecz i wyruszył szukać zguby, tłumacząc: Kali bać się, ale Kali pójść.
Po lekturze powieści każdemu w pamięci pozostanie chyba fragment, w którym Kali daje wykład o istocie moralności: – Powiedz mi – zapytał Staś – co to jest zły uczynek?
– Jeśli ktoś Kalemu zabrać krowy – odpowiedział po krótkim namyśle – to jest zły uczynek.
– Doskonale! – zawołał Staś – a dobry?
Tym razem odpowiedź przyszła bez namysłu:
– Dobry, to jak Kali zabrać komu krowy.

Po śmierci ojca został królem wioski Wa-hima, do której wrócił po wędrówkach z europejskimi dziećmi przez dżunglę, bezwodną pustynię. Przy pożegnaniu ze Stasiem i Nel płakał jak małe dziecko, tak bardzo ich pokochał. Później władał pod protektoratem angielskim. Sprowadził misjonarzy, którzy za jego zgodą i poparciem szerzyli chrześcijaństwo.
Rzeczywistym pierwowzorem Kalego był kucharz M’sa, który brał udział w wyprawie Sienkiewicza do Afryki, a tym literackim – Piętaszek.

M’Rua
Król wioski, stary Murzyn o rosłej sylwetce, silnych ramionach. Uczynił „braterstwo krwi” z Kalim podczas wizyty dziwnych gości (dwójki białych dzieci) w swej osadzie.

Kumba
Ten czarownik z wioski M’Ruy nosił czapkę ze szczurów. Gdy wykryto, że od dawna oszukiwał i okradał naród, który dał mu schronienie – skazano go na banicję.

Fumba
Król narodu Wa-hima, ojciec Kalego. Zginął w bitwie z Samburu pod górą Boko.

Mamba
Król narodu Samburu, ojciec Faru. Zginął w bitwie z Wa-hima pod górą Boko.

Faru
Syn króla Mamby. Po zgonie ojca został królem narodu Samburu. Na prośbę, a właściwie rozkaz Stasia uniknął śmierci z rąk Kalego, który w końcu uczynił z nim „braterstwo krwi”.

M’kunja i M’Pua
Dwaj czarownicy z wioski Wa-hima, którzy dopuścili się oszukiwania i okradania swego narodu. Gdy ten proceder wykrył Kali, zbił ich bambusem. To nie wystarczyło, by naprowadzić bohaterów na uczciwą drogę – z zemsty podczas wędrówki przez bezwodną pustynię ukradli ostatnie worki z wodą i uciekli. Potem Kali odnalazł tylko ich ciała, rozszarpane przez lwy.

Kapitan Glen i doktor Clarge
Przyjaciele, którzy odegrali decydującą rolę w zakończeniu tragedii Stasia i Nel.
Doktor był oficerem wojskowym i stryjkiem Angielki z Bombaju. Jego żoną była siostra kapitana.
Glen i Clarge poznali dzieci w pociągu do Medinet, a później dowiedzieli się o ich uprowadzeniu. Gdy wraz z liczną i sowicie zaopatrzoną ekspedycją rządową brali udział w wyprawie badawczej na górę Kilimandżaro, wówczas znaleźli latawiec z prośbą o natychmiastową pomoc. Niezwłocznie wyruszyli na poszukiwania, by w końcu odnaleźć europejskie dzieci na pustyni i ocalić im życie.

Mohammed-achmed (Mahdi)
Niegdyś przed wojną żył na wyspie Abba, mieszkał w spróchniałym drzewie, wiodąc życie derwisza-pustelnika. Później zaczął głosić konieczność świętej wojny, przekonując, że w Egipcie upada wiara Mahometa. Pokonawszy wojska rządowe, zapowiedział zawojowanie całego świata. Dowodził oddziałami derwiszów. Przystępowali do niego wszyscy, mimo iż ten otyły mężczyzna w średnim wieku, nazywany prorokiem - był zły, okrutny, mordował ludzi bez żadnych skrupułów. Jego wygląd kojarzył się z prawie czarną cerą, wytatuowaną, zapuchniętą twarzą o łagodnym spojrzeniu. W jednym uchu nosił obrączkę z kości słoniowej. Ubrany w białą dżurbę i białą krymkę na głowie, ciemne dżinsy. Miał dźwięczny i doniosły głos. Umarł na serce

Henryk Linde
Był Szwajcarem z Zurychu, którego Staś spotkał w kilka dni przed śmiercią nowego znajomego. Okazało się, że aby zrealizować marzenie zwiedzenia Afryki, Linde wydał majątek odziedziczony po ojcu. Z czasem zyskał tytuł wybitnego znawcy kontynentu. Był gorliwym chrześcijaninem. Jego ostatnim życzeniem było, by Staś ochrzcił chorych na febrę i nieprzytomnych Murzynów, którzy brali udział w jego wyprawie.
Wiesław Kot uważa, że była to postać symboliczna: uosabia biografie wielkich XIX-wiecznych odkrywców.

Pan Rawlison
Anglik, ojciec Nel, jeden z dyrektorów Kompanii Kanału Sueskiego. Miał od wielu lat jedynego przyjaciela – pana Tarkowskiego. Jego żona zmarła na suchoty w Heluanie. Gdy porwano dzieci wyprawiał do Sudanu całe karawany, aby je odnaleźć. Później, gdy wreszcie je odnaleziono wyjechał z córką z Port-Said do Anglii. Mieszkał w niej aż do śmierci.

Władysław Tarkowski
Polak, w 1863 roku walczył bez wytchnienia w powstaniu. Został ranny, wzięty do niewoli i skazany na Sybir. Uciekł z więzienia i kierował się w głąb Rosji. Przedostał się przez granicę, aż wreszcie trafił do północnej Afryki. Był inżynierem, później skończył jeszcze studia hydrauliczne i otrzymał posadę przy budowie Kanału Sueskiego. Po czasie awansował na starszego inżyniera. Jego żona była Francuską. Zmarła przy narodzinach ich jedynego syna, Stasia. Mieszkał ze swoim potomkiem w Port-Said w sąsiedztwie przyjaciela, pana Rawlisona. Nie ożenił się ponownie. Gdy dzieci zostały porwane w przebraniu Araba, narażając życie, dotarł aż do Chartumu. Zdał sobie sprawę, że nie odnajdzie syna i powrócił do Egiptu. Gdy Staś i Nel się odnaleźli był bardzo szczęśliwy. Wyjechał do Polski z synem i synową, po śmierci pana Rawlisona.