SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
2.2 Właściwości organizacji społecznej
Najistotniejszą cechą organizacji społecznej (organizacji obejmującej swoim zasięgiem ludzi) jest to, że o jej istnieniu i rozwoju współdecydują w różnym stopniu istoty ludzkie, zróżnicowane ze wzgl.na swoje właściwości: A)psychofizyczne: Poszczególni ludzie różnią się nie tylko wyglądem zewnętrznym, ale różnią się także swoją psychiką i każdy z ludzi mimo pewnych podobieństwa charakteru jest ze względów psychofizycznych niepowtarzalną istotą. Ludzi określa się jako istoty rozumne (racjonalne) i uczuciowe (emocjonalne). I chociaż może się zdarzać, że niektórzy ludzie bywają bardziej rozumni niż uczuciowi, to jednak te proporcje między rozumnością a uczuciowością są zmienne i zależą od wielu czynników np. w jakiej znajduje się on sytuacji życiowej współwyznaczonej przez czas i miejsce. B) społeczno-demograficzne: ludzie różnią się też ze wzgl.na wiek, płeć, zawód, wykształcenie, stan cywilny, swoją społeczną proweniencję itp. C)specyficzne doświadczenia życiowe: wynikające z ich istnienia w określonych środowiskach społecznych i naturalnych, które wywarły wpływ na ich rozwój.
CELE organizacji: mogą być określane w sposób formalny lub faktyczny. Z formalnego punktu widzenia celem danej organizacji jest to, co zostało właśnie jako jej cel lub cele określone w jakimś akcie prawnym, np. w statucie konstytucji itp. dokumencie zapisane. Często zdarza się że zbyt ogólnikowe określenie zasadniczego celu bywa w praktyce modyfikowane i konkretyzowane co nie znaczy, że cele są ograniczane. Zdarza się również że są rozszerzane np. o jakieś pośrednie cele, które mają służyć szybszemu osiągnięciu założonego celu zasadniczego. Pewna docelowa orientacja, jaką deklaruje dana organizacja bywa więc na ogół uzupełniana przez działania ukierunkowane na rozmaite konkretne cele, służące do realizacji celu zasadniczego. Biorąc to pod uwagę można przyjąć, że celem organizacji jest to co faktycznie określa jej działalność, a tym samym i jej wizerunek w społeczeństwie. Trzy typy celów organizacji wg. Renate Mayntz: 1.Odnoszący się do celów organizacji, w których członkostwo jest dobrowolne i dotyczy utrzymania ze sobą razem członków i pobudzanie przez ich współdziałanie wzajemnych kontaktów towarzyskich. W jednych organizacjach np. w rozmaitych klubach może być to celem zasadniczym a w innych celem drugorzędnym. 2.Dotyczący określonych instytucji rozumianych jako zorganizowane twory społeczne, utworzone dla realizacji pewnych funkcji powszechnie użytecznych, w których uczestnictwo jest w różnym stopniu wymuszone przez okres pobytu w nich, np. szkoły, szpitale, więzienia. Zasadniczym celem jest takie oddziaływanie np. na uczniów, więźniów aby możliwie szybko się przystosowali do obowiązujących celów danej organizacji, a tym samym umożliwili sprawniejsze osiągnięcie celów danej organizacji. 3.Trzeci typ wiąże się z takim oddziaływaniem na członków organizacji, aby w ten sposób osiągnąć optymalną ich efektywność przy realizacji wspólnych zadań, jakie ma ona do spełnienia. Cele org. mogą być również: wyraźnie określone(to takie cele, które zostały wyznaczone dla osiągnięcia np. konkretnych efektów produkcyjnych) lub niezbyt jasno określone (np. cele org. politycznych i religijnych, jeśli ogólnie ujmują owe cele, których niewiele wynika i można je interpretować w rozmaity sposób.) Przy analizie danej organizacji należy zastanowic się nad tym czy przypadkiem nie wystepują kolizje pomiędzy celami: głównymi a tymi, które są próbami ich konkretyzacji; głównymi a pośrednimi i tymi, które uważane są za równorzędne. Wyróżniając z kolei funkcje organizacji mamy na myśli skutki, jakie powoduje ona nie tyle swoim istnieniem, co przede wszystkim swoją działalnością w danym systemie społecznym. Realizując bowim swoje cele musi poniekąd powodować określone skutki nie tylko w swoim środowisku społecznym, ale i poza nim
2.3 Przestrzeń społeczna
Podobnie jak poszczególni ludzie tak też i organizacje, które ich skupiają, zajmują określone miejsce w przestrzeni społecznej, którą współtworzą istoty ludzkie żyjące na danym terytorium i wytwory materialne i niematerialne życia społecznego. Przestrzeń społeczna jest ogólniejszym pojęciem, które obejmuje swoim zasięgiem zarówno środowisko naturalne jak i społeczne ludzi, a ponadto jeszcze jedno specyficzne dla człowieka środowisko, jakim jest świat wartości. Organizacje nie działają w próżni, lecz tkwią zawsze w określonej przestrzeni społecznej, która kształtuje ich możliwości lepszego lub gorszego funkcjonowania, czyli są zależne od jakości danej przestrzeni społecznej. Inne możliwości ma np.: fabryka wybudowana w uprzemysłowionym regionie, a inne zbudowana na terenach nieuprzemysłowionych. Nawet najlepiej funkcjonująca organizacja w jednej przestrzeni społecznej może okazać się niesprawną, gdy zostanie przeniesiona do innej. Przestrzeń społeczna bywa różna i nie można jej postrzegać jako zawsze takiej samej jakościowo kompozycji. Jest ona zróżnicowana tak samo, jak zróżnicowane są środowiska naturalne i społeczne oraz światy wartości poszczególnych społeczności, czy też społeczeństw. Nie tylko organizacje są kształtowane przez przestrzeń społeczną, w jakiej istnieją, lecz one także wywierają określony wpływ na tą przestrzeń i mogą powodować różnorodne zmiany w jej obrębie. Relacje wzajemne między przestrzenią społeczną a istniejącymi w niej organizacjami nie są symetryczne. A wpływ każdej z nich będzie zależał od siły danej organizacji i jej zdolności do oddziaływania na to, co współtworzy przestrzeń społeczną, czyli środowisko naturalne, społeczne i świat wartości, będący niematerialnym wytworem życia społecznego ludzi. Każda z organizacji znajdując się w określonej przestrzeni społecznej przystosowuje się do niej nie tylko w pasywny, lecz również i aktywny sposób. Każda z nich przejawia więc zarówno postawy konformistyczne, dostosowując się do obowiązujących norm i wartości, jak Lnonkonformistyczne, tzn. niezgodne z panującymi zasadami i poglądami
2.5 Typologia organizacji.
Typologia organizacji jest to podział organizacji ze względu na ich przedmiot działań, — „wielkość, zasięg oddziaływania, trwałość, dostępność, jawność ich istnienia i działania oraz stopień sformalizowania. 1. Przedmiot działań Organizacje mogą działać w rozmaitych sferach społecznych, gospodarczych, politycznych itp. oraz podejmować różnorodne działania ze względu na potrzeby, jakie pojawiają się w danej sferze. Mogą być one powoływane do życia z inicjatywy władzy państwowej instytucji samorządowych lub poszczególnych osób prywatnych dla zaspokojenia określonych potrzeb doraźnych lub trwałych. Biorąc pod uwagę różnorodność potrzeb, jak i inicjatyw dotyczących ich zaspokajania można wyróżnić organizacje rządowe, samorządowe, pozarządowe, prywatne itp. -. zarówno nastawione na osiąganie zysku, jak i niedochodowe lub charytatywne. 2. Wielkość Można wyróżnić organizacje: wielkie tzn. bardzo liczne, zwane także masowymi; średnie - które choć nic mają wielkiej członków, ale są znane w danej społeczności lub w społeczeństwie ze względu na swoją aktywność oraz małe tzn. nieliczne i na ogół mniej znane. Jest to podział oparty na nieostrych kryteriach, a tym samym trzeba go postrzegać w sposób względny. Jeżeli zatem jakąś organizację określamy jako to trzeba tę ocenę zrelatywizować do innych organizacji tego typu istniejących w danym społeczeństwie. Nazywając jakąś partię polityczną „kanapową" mamy na myśli to, że jest ona właśnie nieliczną w porównaniu z innymi partiami w danym społeczeństwie. Wielkość organizacji nie przesądza w automatyczny sposób ojej aktywności. Zdarza się przecież, że małe organizacje są bardzo aktywne i znane, a z kolei wielkie organizacje nie przejawiają szczególnej aktywności i nie są też zbyt znane. Aktywność organizacji jest przede wszystkim określona przez zaangażowanie jej członków i przejawianą przez nich wolę działania. Oczywiście, bardziej nieliczne organizacje mają trudności w przekroczeniu, co można by nazwać progiem wyczuwalności społecznej, i z tego też względu każda organizacja powinna być tak liczna, jak jest to konieczne z uwagi na jej cele i zasięg działalności. Zauważmy również, że każda organizacja musi mieć przynajmniej taką ilość członków, która zapewniałaby możliwość jej funkcjonowania choćby ze względu na realizację w minimalnym stopniu jej celów. Jeżeli następują fluktuacje członków, to ich ilość nie może spaść poniżej pewnego minimum egzystencjalnego dla danej organizacji, czyli takiego, które zapewnia jeszcze jej trwanie W pewnych sytuacjach wynikających np. Z ograniczeń spowodowanych kryzysami jakaś organizacja może dokonać poważnej redukcji swoich członków zachowując jednak osoby które są szczególnie ważne ze względu na spełniane w niej funkcje i umożliwią szybkie jej odtworzenie do pożądanej wielkości. 3. Zasięg oddziaływania Zasięg oddziaływania organizacji zależy w dużym stopniu nie tylko od jej wielkości, ale także od aktywności, operatywności i przebójowości jej członków. Nawet duża organizacja, jeśli przejawia znikomą aktywność, to zasięg jej oddziaływania może być niewielki w porównaniu z mniejszą organizacją, której członkowie mają dużą wolę w dążeniu do realizowania celów organizacyjnych i wykazują dużą aktywność w ich realizacji. Kiedy mówimy o zasięgu oddziaływania jakiejś orgamzacji, to trzeba również wskazać na ten fakt, że jej oddziaływanie może być rzeczywiste albo tylko pozorne. Otóż organizacja oddziałuje rzeczywiście, gdy przekonuje do swoich celów i działań nie tylko własnych członków, ale również ludzi z zewnątrz. Po wiedzmy, partia polityczna oddziałuje wtedy rzeczywiście, gdy uzyskuje aprobatę nie tylko swoich członków dla głoszonego programu, ale także sympatyków i ludzi niezdecydowanych, co zaznaczy się w ich postawach i zachowaniach w czasie wyborów. Podobnie, jakaś firma produkcyjna lub usługowa oddziałuje wtedy rzeczywiście nim poprzez reklamę, gdy wzrasta popyt na to, co oferuje na rynku. Jeżeli natomiast jakaś organizacja swoim oddziaływaniem zwraca tylko uwagę na swoje istnienie, ale nie wywołuje tym bliższego zainteresowania sobą, to takie oddziaływanie jest w rzeczywistości pozorne. 4 Trwałość Organizacje można podzielić na takie, które są względnie trwałe oraz na efemeryczne, które pojawiają się i zanikają z różnych przyczyn, czasem, dlatego, że są przewidywane tylko dla realizacji doraźnych celów i z tego względu są zaprogramowane jako krótkotrwałe. Zdarza się również, że organizacja zaplanowana jako trwała z rożnych powodów nic jest w stanic utrzymać się przy życiu i po jakimś czasie zanika, stając się efemerydą. .. Na trwałość organizacji wpływają przede wszystkim takie czynniki, jak: - Istotność jej celów w dłuższym przedziale czasowym i umiejętność ich wyartykułowania, czy też nagłośnienia . -Sprawność organizacyjna; .- Zdolność do rzeczywistego oddziaływania na otoczenie oraz .-Utrzymanie takiego minimum aktywnych członków, które jest niezbędne dla jej efektywnego funkcjonowania, •Oczywiście nie wszystkie spośród wymienionych czynników działają w równym stopniu, ani tez ich ważność nie jest taka samą -jak kolejność, w której zostały wymienione Organizacja, która zdołała skupić minimum aktywu, czyli tyle dobrze przygotowanych do wykonywania podstawowych jej funkcji i zaangażowanych w jej działalność osób, na ile jest to konieczne -ma lepszą szansę na utrzymanie swojego istnienia niż taka, która wprawdzie wyznaczyła sobie ważny cel, ale nie ma sił na to, aby go realizować. 5 Dostępność- Wśród różnorodnych organizacji, jakie istnieją w danym społeczeństwie, możemy Wyróżnić takie, które są otwarte tzn. dostępne dla każdego oraz takie, które są zamknięte, czyli działające w zamierzonej izolacji od społeczeństwa, w którym istnieją, dostępne są na ogół wszystkie organizacje istniejące jawnie w danym społeczeństwie jak np ugrupowania wyznaniowe i polityczne, przeróżne stowarzyszenia, i zakłady pracy Niedostępnymi, czy zamkniętymi są z kolei organizacje ,które istnieją niejawnie, co nie znaczy wcale, ze są to zawsze jakieś organizacje ukryte lub przestępcze Taką organizacją może być zatem np izolująca się grupa wyznawców skupiająca się wokół swojego przywódcy, czy guru, klika działająca w jakimś zakładzie pracy, młodzieżowy gang złożony z osób zamieszkałych wyłącznie na jakiejś ulicy; szajka kieszonkowców; mafia itp. struktury, których wspólną cechą jest to właśnie, że są niejawne, acz nie każda z nich jest organizacją głęboko zakonspirowaną i przestępczą. 6. Jawność Wiadomo, że w każdym społeczeństwie istnieją nie tylko organizacje znane wy i zarejestrowane; informujące możliwie wszystkich o swoich celach i działaniach; posiadające własne statuty, regulaminy itp. dokumenty określające ich tożsamość, ale również takie, które choć faktycznie istniej ą to jednak nie powiadamiaj ą oficjalnie nikogo O tym, działając po prostu W ukryciu, a niekiedy nawet w utajeniu, czy głębokiej konspiracji. Jak wspominaliśmy wcześniej takie niejawne struktury nie zawsze są organizacjami moralnie nagannymi lub przestępczymi. A niektóre z nich pozostają w stanie nie jawności, dlatego, że lepiej mogą działać w aurze pewnej tajemniczości, jak np. rożne grupy nacisku lub kliki Inne znowu z uwagi na to, że naruszają prawo, jak np. szajki lub mafie i muszą ze względu na własne bezpieczeństwo ukrywać swoje istnienie ł swoją działalność 7. Stopień sformalizowania : Można wyróżnić organizacje mało albo bardzo sformalizowane. Otóż rodzina jest przykładem organizacji mało sformalizowanej, ponieważ podział obowiązków i uprawnień, jaki ma w niej miejsce, czyli funkcje i pozycje poszczególnych jej członków są określone przez płeć i wiek każdego z nich. Dominuje w niej więź osobista, ale występuje także więź przedmiotowa, wynikająca ze wspólnego mieszkania, majątku i wzajemnych zobowiązani jakie istnieją między rodzicami i dziećmi określonymi me tylko zwyczajowo, lecz również przez prawo Regulacje zwyczajowe są więc uzupełniane regulacjami prawnymi, formalizującymi w jakimś stopniu rodzinę. Z kolei dowolny zakład pracy, np. fabryka, magazyn handlowy, szpital, szkoła itp. są przykładem bardziej sformalizowanych organizacji które funkcjonuj ą w oparciu o mniej lub bardziej złożone schematy, regulacje prawne, regulaminy wewnętrzne itp. akty normatywne, regulujące szczegółowo funkcje i pozycje każdego członka danej organizacji. Dominuje w nich więź przedmiotową związana z podziałem obowiązków zakreślonych w schemacie organizacyjnym. Jednak między ludźmi - współpracującymi ze sobą na dowolnym stanowisku pracy może pojawić się także więź osobista coraz mocniejsza w miarę rozwijania się uczuć przyjaźni, sympatii itp. Zakłady pracy nie są, więc jakimiś bezdusznymi zbiurokratyzowanymi strukturami, ale takimi, W których maj ą miejsce przeróżne międzyludzkie kontakty oparte na różnych uczuciach i niesformalizowane.
----------
3.2 Zrzeszenia jako wtórne organizacje społeczne
Skutkiem tworzenia się zwrzeszeń są kolejne grupy społeczne o rozbudowanej organizacji. Najbardziej pierwotnymi związkami były małżeństwa, które umożliwiały rozbudowę dotychczasowych wspólnot opartych na więzach krwi przez włączenie do nich nowych, niespokrewnionych osobników.
Bardziej złożonymi rodzajami związków są związki o charakterze stanowym, religijnym, politycznym, zawodowym.
Bliskość zamieszkałych na określ. terenie ludzi powoduje, że tworzą się tzw. kręgi sąsiedzkie. To nie tylko zbiorowisko rodzin powstałe w wyniku przestrzennego skupienia, ale też organizacja społeczna.
Wskazać tu należy różnicę między zwyczajem a obyczajem. Zwyczaj to powtarzające się zachowanie zewnętrzne, z jakimi spotykamy się u wielu ludzi danej społeczności; np. całowanie kobiet w rękę przy powitaniu. Obyczaje to powtarzające się u wielu osób danej społeczności zachowania zewnętrzne, które jeśli są choćby lekceważone, to tego rodzaju stosunek do nich spotyka się z różnorodnymi sankcjami społecznymi np. naganą, wyśmianiem. Np. przybycie studenta na egzamin lub pracownika urzędu w niedbałym stroju.
Stowarzyszenia to dobrowolne zrzeszenia skupiające ludzi, którzy pielęgnują określone wartości, tradycje, dążąc do ich kultywowania lub stawiają sobie jakieś cele będące wyzwaniem ze względu na zaistniałe potrzeby społeczne.
Związki są zatem grupami powstałymi w wyniku realizowania się procesów zrzeszeniowych ludzi, stymulowanych przez różne ich potrzeby i interesy.
3.3 Typy zrzeszeń jako wtórnych..
Biorąc pod uwagę tworzenia się zrzeszeń można wyróżnić zrzeszenia obowiązkowe i dobrowolne (dobrowolność formalna i faktyczna).
Ze względu na terytorialny zasięg można wyróżnić zrzeszenia: ogólnokrajowe, regionalne, czyli działające w danym regionie lub województwie i lokalne tzn. istniejące w mniejszych społecznościach (miasta, wsie, powiaty).
Biorąc pod uwagę status prawny, takie które mają charakter: publiczny lub prywatny. Publiczne pozostają na ogół w ścisłych związkach strukturalnych z taką organizacją jaką jest państwo. Natomiast zrzeszenia prywatne mają luźniejsze związki z państwem; do tej kategorii zalicza się różne pozarządowe organizacje.
Organizacje prywatne mogą też przybierać postać jawnych albo niejawnych struktur. Jawnymi są wszystkie, które działają pod wyraźnie określonymi nazwami, podając cele swoich działań i inne fakty dotyczące ich istnienia. Wśród niejawnych można wyróżnić zarówno takie, które ze względu na swój sposób działania nie mają przestępczego charakteru choć mogą naruszać zasady społecznego współżycia.
Inną formę zorganizowania mają różne zrzeszenia o charakterze gospodarczym np. przedsiębiorstwa, a inną działające w sferze politycznej np. partie.
Biorąc pod uwagę funkcje można wyróżnić z. jednofunkcyjne i wielofunkcyjne. Te pierwsze to wąsko wyspecjalizowane struktury zajmujące się organizacją współdziałania ludzi dla osiągnięcia konkretnych celów. Z.wielofunkcyjne to struktury organizujące ludzi do osiągnięcia bardziej rozległych celów. Np. związki wyznaniowe, stowarzyszenia kombatanckie.
6.1 Otoczenie organizacji społecznej
Relacje organizacji z otoczeniem mają dwustronny charakter:
-z jednej strony organizacja musi przystosować się do wymogów otoczenia dostarczającego jej podstawowych zasobów (ludzkich, technicznych, finansowych, materialnych) oraz pozyskującego różne wytwory organizacyjne
-z drugiej strony dzisiejsze organizacje w aktywny sposób oddziaływają na otoczenie wykorzystujące zewnętrzne kanały komunikacyjne.
Możliwości adaptacyjne organizacji zależą od charakteru otoczenia – ze względu na jego podstawowe cechy: niepewność, złożoność i tempo zmian, można mówić o otoczeniu burzliwym (zmienność, wysoka konkurencyjność) lub stabilnym.
Inna klasyfikacja:
-otoczenia łagodne, przypadkowe (stosunkowo niezmienne)
- łagodne, układające się w ciągu zdarzeń o ograniczonej niepewności
-zakłócające, reaktywne – wysoki poziom niepewności
-burzliwe pole – złożone, dynamiczne, wysoki stopień niepewności
Ogólne otoczenie organizacji jest zróżnicowane, stąd wynika jego podział na określone segmenty:
o Społeczno-kulturowy
o Prawny
o Ekonomiczny
o Techniczno-technologiczny
Ekologiczny
6.2 Struktura organizacji społecznej
Organizacja jest zintegrowanym zbiorem pozycji i stosunków społecznych, której wszystkie elementy składowe tworzą swoista całość, realizującą społeczne funkcje i dążącą do osiągnięcia założonych celów- jednocześnie przyjmujemy, że elementy te występują w określonej konfiguracji tworzącej strukturę organizacji społecznej. Szczególne znaczenie przypisywane jest układowi relacji pomiędzy funkcjami i pozycjami społecznymi zajmowanymi w organizacji oraz kojarzonymi z nimi rolami społecznymi. Ciągłość organizacji i jej możliwości rozwojowe są w znacznej mierze uzależnione od jakości 1stabilności powiązań pomiędzy jednostkami zajmującymi poszczególne pozycje, a także od umiejętności odgrywania ról społecznych. Inaczej mówiąc stabilność struktury jest silnie uzależniona od umiejętności odegrania ról organizacyjnych, czyli spełnienia oczekiwań innych uczestników organizacji. Treść roli organizacyjnej jest uzależniona przede wszystkim od: • norm zadaniowych - określających zadania, metody i środki ich realizacji, zakres odpowiedzialności i sposoby wynagradzania, • norm grupowych - wynikających z miejsca jednostki w strukturze społecznej, • norm wartościowania. W założonym układzie pozycji społecznych relatywnie często pojawiają się konflikty ról, które są przede wszystkim wynikiem zaangażowania jednostki w pełnienie rozmaitych ról społecznych, zarówno jawnych jak t ukrytych Niejednokrotnie jednostka znajduje się w sytuacji, gdy oczekiwania związane z rolą organizacyjną stoją w sprzeczności z wymogami innych ról. Uniwersalnej charakterystyki można dokonać poprzez analizę następujących cech struktury: • liczby różnych rodzajów pozycji, • liczby osób zajmujących poszczególne pozycje, • charakteru powiązań pomiędzy pozycjami. Wyróżniono 4 podstawowe parametry relacji pomiędzy elementami struktur społecznych: normatywny- określający charakter relacji pomiędzy normami regulującymi działania jednostek zajmujących rozmaite pozycje w strukturze organizacji, idealny- odnoszący się do relacji pomiędzy preferowanymi wartościami, przekonaniami i poglądami ludzi powiązanych z danymi pozycjami, teologiczny- charakteryzujący stopień zbieżności celów i interesów jednostek pełniących poszczególne role organizacyjne, komunikacyjny- wskazujący typowe formy przekazu informacji pomiędzy pozycjami w organizacji
4.2 Organizacje pozarządowe
Organizacje skupiające osoby dobrowolnie zrzeszone i uczestniczące w ich działalności dla urzeczywistnienia dowolnych celów społecznie użytecznych w ramach obowiązującego systemu prawnego. Nie są one państwowymi agendami tzn. instytucjami powstałymi z jego inicjatywy; np. związki zawodowe, związki wyznaniowe, nawet partie polit. działające poza parlamentem i rządem.
Organizacje pozarządowe dzialą się głownie na : fundacje i stowarzyszenia.
Fundacje to instytucje powołane do wspierania rozmaitych celów społecznie użytecznych. Realizacja celów: charytatywne, oświatowe, naukowe, kulturalne itp.
Stowarzyszenia to organizacje skupiające ludzi, którzy chcą razem przezwyciężać zaistniałe problemy społeczne.
Organizacje pozarządowe to organizacje tzw. non-profit czyli nie nastawione na zyski lecz na realizację określonych zadań społecznych.
6.3 Ustalanie celów organizacji.
6.4.1 Motywacja organizacyjna
7. Komunikacja i informacja w organizacji
Komunikacja i informacja w organizacji Pod pojęciem komunikacji kryje się proces - wytwarzania, - przekształcania i - przekazywania informacji wewnątrz organizacji oraz pomiędzy organizacją a otoczeniem. Celem komunikowania jest: a) stałe i dynamiczne kształtowanie, b) modyfikacja bądź zmiana wiedzy, c) modyfikacja bądź zmiana postaw, d) modyfikacja bądź zmiana zachowań w kierunku zgodnym z interesem organizacji e) stworzenie przyjaznej wspólnoty komunikacyjnej. Funkcje komunikowanie w organizacji: • informacyjna • integracyjne, • motywacyjna, • kontrolna. • perswazyjna Pięć podstawowych obszarów analizy; • nadawcy (kto mówi?), • treści komunikatu (co mówi?), • kanału przekazu (jak?), • odbiorcy ( do kogo?), • efektów komunikowania (z jakim skutkiem?). Procesowi kodowania musi odpowiadać z drugiej strony łańcucha komunikacyjnego proces poprawnego odbioru komunikatu. Odpowiednio dobrany kanał powinien przede wszystkim zapewnić szybkość i precyzję przepływu informacji oraz realny wpływ na odbiorcę. Liczy się także umiejętność i chęć jego wykorzystywania. W powiązaniu z ilością przetwarzanych komunikatów prowadzi to do powstawania zjawiska tzw. szumu, którego skutkiem może być postępująca redukcja sygnału (uproszczenie lub zniekształcenie informacji). Podstawowe bariery utrudniające komunikowanie organizacyjne: 1) cechy nadawcy (brak predyspozycji i umiejętności porozumiewania się, manipulowanie informacjami) 2) cechy odbiorcy (bariery percepcyjne i interpretacyjne, brak umiejętności słuchania partnera, brak zaufania, bariery emocjonalne) 3) czynniki otoczenia komunikacyjnego (bariery fizyczne, zjawiska konkurencyjne wobec komunikowania, bariery kulturowe, przeciążenie informacyjne) Typowym zjawiskiem dla współczesnych organizacji jest przeciążenie informacyjne, wynikające z błędnego założenia, że wzrost ilości pozyskiwanych informacji bezpośrednio rzutuje na sprawność organizacji. W sytuacji nadmiaru otrzymywanych wiadomości spotykamy następujące zjawiska: a)pomijanie b)magazynowanie nadmiaru c)selektywność odbioru d)uogólnianie otrzymanych informacji e)odejście od wyznaczonych zadań Istotnym problemem stała się możliwość radzenia sobie z nadmiarem informacji, z odsiewem tego, co nieważne, przypadkowe. Wyróżniamy 4 główne kierunki komunikowania: 1) komunikowanie pionowe w dół - kierunek wyznaczony hierarchią organizacyjną (polecenia służbowe, decyzje) 2) komunikowanie pionowe w górę - polega na pozyskiwaniu informacji zwrotnych z niższych szczebli organizacji 3) komunikowanie poziome - ma charakter funkcjonalny (koordynacja, współpraca członków organizacji, którzyzajmująrówne pozycje w strukturze 4) komunikowanie diagonalne (ukośne) - sytuacja, kiedy komunikujące się jednostki maja różne pozycje strukturze hierarchicznej strukturze i nie są w bezpośrednim stosunku kierownik – podwładny. W przypadku komunikowania pionowego należy pamiętać o tym, by: • kanały informacyjne były jak najkrótsze (zapewnia to szybkość i precyzję) • mieć pewność co do kompetencji osób przetwarzających informacje • nie pomijać żadnego z ogniw pośrednich • kanały informacyjne powinny być powszechnie znane (każdy człowiek organizacji wie, kto może przekazywać komunikaty i komu przekazywać informacje zwrotne). Formy porozumiewania (ze względu na sposób przekazywania informacji); a) bezpośrednie (w styczności bezpośredniej) i pośrednie (nośniki informacji np.: TV) b) ustne i pisemne c) werbalne (symbole językowe) i d) niewerbalne (gestykulacja,mimika). Rodzaje komunikowania się (ze względu na charakter relacji łączących nadawcę i odbiorcę): a) formalne odbywające się wg norm i przepisów) nieformalne (nie objęte uregulowaniami) b) symetryczne (nadawca i odbiorca mają zbliżone pozycje w hierarchii organizacyjnej) niesymetryczne (różny status) c) dwukierunkowe (sprzężenie zwrotne na każdym etapie przekazywania infor) jednokierunkowe (nadawca nie oczekuje potwierdzenia lub odpowiedzi na swój przekaz).
8. Układ wartości organiz.
Przyjmuje się, że kształtowanie kultury organizacyjnej jest związane z: • charakterem otoczenia, zwłaszcza jego wymiarem kulturowym - systemem wartości społeczeństwa i uznawanych sposobów postępowania oraz regionalne lub lokalne wartości kulturowe mające decydujący wpływ na proces określania tożsamości kulturowej organizacji. • przymiotami uczestników, przede wszystkim z: preferowanymi systemami wartości, ukształtowanymi społecznie postawami wobec środowiska organizacyjnego, uaktywnionymi potrzebami społeczne, cechami społeczno - demograficznymi, doświadczeniem życiowym i organizacyjnym. • cechami organizacji, takimi jak: historia, wielkość, sposób sprawowania władzy, struktura. • typem organizacji identyfikowanym ze względu na: sytuację rynkową, branże, proces wytwórczy lub technologiczny. Układ wartości kulturowych powinien sprzyjać osiąganiu wysokiej efektywności przez organizację - zakłada się, że nowoczesna organizacja po to, by przetrwać i rozwijać się, powinna swoją koncepcję działań na stabilnym zestawie wartości i przekonań przyjmowanych i akceptowanych przez wszystkich członków. Zmiany kulturowe są pochodną zmian strategii organizacyjnej- w istocie proces zmian prowadzi do znalezienia i propagowania takich wartości, które w maksymalnym stopniu sprzyjałyby realizacji celów organizacji. Trzy stadia procesu zmian: • rozmrażania - jest to etap analizy kultury organizacyjnej, w wyniku którego wskazuje się wartości, normy lub wzory zachowania wymagające zmiany, ocenia się potencjalne ryzyko wprowadzenia zmian oraz podejmuje się działania zmierzające do stopniowej dekompozycji istniejącego układu wartości. • zmiany - wprowadzenie nowych elementów kulturowych miejsce powstałej luki kulturowej, przy aktywnym upowszechnianiu i propagowaniu implementowanych wartości. • zamrażania - etap utrwalania układu kulturowego bieżącej znajomości i akceptacji wartości wiodących. Kultura organizacyjna spełnia szereg istotnych funkcji, związanych z wewnętrznymi działami organizacji, przede wszystkim o charakterze integracyjnym - rola wartości kulturowych ujawnia się na podstawowych płaszczyznach integracji społecznej: kulturowo - normatywnej i funkcjonalno - komunikacyjnej, głównie przez: • wypracowanie wspólnego języka, aparatu pojęciowego symboli, • określanie granic grupy, kryteriów przyjęcia lub odrzucenia, - wyznaczenie zasad sprawowania władzy, - ułatwienie dostosowywania się i pełnej akceptacji wymogów organizacyjnych, • stymulowanie zaangażowania uczestników. Wyróżnia się typy kultury: • kultura pozytywna i negatywna, • kultura ukierunkowana do wewnątrz i kultura otwarta na otoczenie, • kultury biurokratyczne i pragmatyczne, • kultury agresywne - męskie i miękkie - kobiece, - kultury władzy i kultury wsparcia. Typologia kultur, ze względu na rodzaj działań podejmowanych na rynku: • przy małej szybkości i dużym ryzyku mamy do czynienia - z kulturą hazardową, • przy małej szybkości i małym ryzyku — z kulturą rutyniarzy, • przy dużej szybkości i dużym ryzyku - z kulturą indywidualistów, • przy dużej szybkości i małym ryzyku - z kulturą zrównoważoną. Współ...
mbenio85