Ruch biologiczny, inaczej zwany też cyklem biologicznym lub biorytmem, to zjawisko polegające na występowaniu w organizmach żywych pewnych przemian o charakterze cyklicznym, związanych z działaniem swoistych oscylatorów, zwanych zegarami biologicznymi. Jest to powszechnie występujące nasilanie się i zmniejszanie procesów życiowych zachodzących w organizmach, cykliczne zmiany pewnej wielkości, względem innej zmiennej.
Rytmy biologiczne możemy podzielić ze względu na częstotliwość ich występowania.
Możemy je podzielić na:
- rytmy okołodobowe: okres tego rytmu trwa od 20 do 28 godzin. U człowieka rytmice okołodobowej podlega m.in.: sekwencja stanów czuwania i snu, podziały komórkowe, temperatura ciała oraz wydzielanie niektórych hormonów
- rytmy ultradialne- krótsze niż 20 godzin. Są odpowiedzialne m.in. za oddychanie, pracę serca, a także cykliczne zmiany stężenia niektórych hormonów w naszym organizmie, chociażby kortyzol lub insulina.
- rytmy infradialne, czyli długookresowe- jak sama nazwa wskazuje ich okres rytmu jest dłuższy niż 28 godzin. Rytmy infradialne możemy podzielić na:
- rytmy księżycowe( około miesięczne, lunarne) np. cykl owulacyjny- Rytm okołomiesięczny jest związany z rytmem księżycowym- rytmem lunarnym. Wpływ na niego ma wzajemne ustawienie Ziemi i satelity Księżyca, które zmienia się cyklicznie. Rytm ten ma szczególne odzwierciedlenie u kobiet. Przejawia się zmianami w organizmie, które występują cyklicznie i powodują zmiany w czynnościach narządów, a także w psychice.
- rytmy sezonowe- nasza aktywność jest regulowana przez pory roku, oraz związaną z tym zmianą oświetlenia. Zmiany sezonowe stwierdzono w metabolizmie, związane jest to ze zmianami pożywienia w różnych okresach roku. Zmiany zachodzą też w czynnościach różnych układów m.in. we krwi. Zawartość białka we krwi zwiększa się w zimie, zmniejsza w lecie . składnik krwi leukocyt ma najwyższy poziom w zimie, najmniejszy w lecie. Składnik mineralny krwi – wapń osiąga maksimum w sierpniu, minimum w lutym i marcu.
- oraz rytmy wieloletnie - przykładem jest cały proces ontogenezy człowieka.
Rytmy możemy podzielić również ze względu na czynniki, które nimi kierują.
Możemy wyróżnić:
- rytmy egzogenne czyli zewnątrzpochodne, które są zterowane przez czynniki zewnętrze, tzw synchronizatory
- rytmy endogenne ( wewnątrzpochodne)- steruje nimi zegar biologiczny
- oraz rytmy mezogenne- - łączące właściwości rytmów endogennych oraz egzogennych.
ZEGAR BIOLOGICZNY to wewnętrzny oscylator, mechanizm pozwalający na synchronizację procesów życiowych organizmów do cyklicznie powtarzających się zmian w zewnętrznych warunkach środowiska.
Nadrzędny zegar biologiczny znajduje się w jądrach nadskrzyżowaniowych (SCN) przedniej części podwzgórza. Odpowiada za regulację okołodobowych rytmów fizjologicznych, biochemicznych i behawioralnych.
Rytmy sezonowe
Zaburzenia mogą się objawiać tzw. Depresją sezonową. Jej
najbardziej charakterystyczną cechą jest cykliczne
występowanie, w odrożnieniu od depresji zwykłej.
Zwykle pojawia się każdego roku w porze
jesienno-zimowej, po czym zanika w okresie wiosenno-
letnim.
uw.pedagogika.pomoc