Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości Studia Podyplomowe: Filozofia i Etyka
Paweł W. Jach
FILOZOFIA KULTURY ANDRZEJA RUSŁAWA NOWICKIEGO
Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem dr Piotra Laskowskiego
Wałbrzych, 2009
Spis rozdziałów:
Będzie o wdziełowstąpieniu, spotkaniach w rzeczach i Republice Muz .......... - str. 3
Życie i dorobek twórczy Andrzeja R. Nowickiego ............................................ - str. 4
Najważniejsze zagadnienia filozofi kultury Andrzeja R. Nowickiego ............... - str. 8
Definicje podstawowych pojęć z warsztatatu naukowego Andrzeja R. Nowickiego .................................................................................. - str. 11
Co nam daje filozofia kultury Andrzeja R. Nowickiego? .................................. - str. 18
Ważniejsze książki Andrzeja R. Nowickiego ................................................... - str. 20
Najważniejsze wyróżnienia ............................................................................. - str. 21
Literatura nt. Andrzeja R. Nowickiego ............................................................. - str. 22
Przypisy …………………………………………………………………………...... - str. 24
Będzie o wdziełowstąpieniu, spotkaniach w rzeczach i Republice Muz
„Ludzie są mną, ja jestem ludźmi. Rzeczy są mną, ja jestem rzeczami” GUAN YINZI (V. w.p.n.e.) [1]
Autor tej starożytnej chińskiej sentencji wyraża swoją jedność ze światem ludzi i rzeczy, jakby przeczuwając, że naszą podmiotowość kształtują zarówno cechy odziedziczone po niezliczonych przodkach jak i spotkania z innymi ludźmi i rzeczami przez nich wytworzonymi, a stanowiącymi urealnione formy ich istnienia w kulturze. Współcześnie przekonanie takie legło u podstaw idei głoszonych przez wybitnego polskiego filozofa kultury, prof. Andrzeja Rusława Nowickiego. W systemie filozoficznym tego myśliciela podstawowymi czynnikami konstytuującymi ludzki sposób działania są:
· polimeryzm, czyli kształtowanie podmiotowości człowieka przez nieskończony łańcuch pokoleń i przez wiele osób, które w życiu spotkał;
· ergantropia, tj. realna obecność człowieka we własnych wytworach, albo raczej wdziełowstąpienie, które jest o tyle lepszą nazwą, że wg A.R. Nowickiego człowiek staje się człowiekiem także wówczas, kiedy wstępuje w dzieła innych ludzi. Dla twórcy zaś wdziełowstąpienie jest formą istnienia bardzo ważną za życia, a najważniejszą po jego śmierci.
· inkontrologia, czyli teoria spotkań w rzeczach;
· System ten ma także własną utopię społeczną: „Republikę Muz”, opartą na braterstwie narodów, w których wszyscy ludzie są twórcami, aktywnymi uczestnikami życia kulturalnego współuczestniczącymi w budowaniu braterskiej, ponadnarodowej wspólnoty twórców i odbiorców, pola dla spotkań mogących zaowocować nowymi dziełami, pobudzić innych do twórczości.
Życiorys i dorobek twórczy
Andrzeja R. Nowickiego
Andrzej Nowicki jest historykiem filozofii, filozofem, italianistą, religioznawcą, nauczycielem, działaczem laickim, publicystą, autorem prac literackich. Jednak najważniejszą dziedziną jego działalności jest filozofia kultury. Dopracowanie się przez Andrzeja Nowickiego własnego systemu filozoficznego było możliwe dzięki długiej i pracowitej drodze filozoficznej. Warto więc przytoczyć pokrótce najważniejsze fakty z życiorysu filozofa i wykaz najważniejszych jego dzieł.
Andrzej R. Nowicki – tu jako Wielki Mistrz Wielkiego Wschodu Polski
Andrzej Rusław Nowicki urodził się 27 maja 1919 r. Jest rodowitym warszawiakiem, synem działacza socjalistycznego Zbigniewa Ludwika Nowickiego (1892-1942, zginął w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Weimar-Buchenwald) i Zofii Walerii Słubickiej (1896-1977). Jedyny brat matki, Stefan Słubicki - oficer Wajska Polskiego, został zamordowany w Katyniu razem z tysiącami polskich oficerów.
W latach 1930-1937 Nowicki uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Staszica przy ulicy Emilii Plater w Warszawie, gdzie 5 czerwca 1937 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. W tymże Gimnazjum na przyszłego profesora filozofii wielki wpływ wywarli polonista Stefan Bernard Drzewieski (1888-1953) i Julian Krzyżanowski (1892-1950). wykładowca klasycznej łaciny i greki. I tam, mając 13 lat podjął decyzję o zostaniu filozofem oraz zerwał z religią. [2]
Po ukończeniu szkoły średniej, Nowicki w latach 1937-1939 studiował filozofię. psychologię i italianistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas studiów jego wykładowcami byli: Władysław Tatarkiewicz, Tadeusz Kotarbiński, Antoni Bolesław Dobrowolski. Władysław Witwicki i Kazimierz Czapiński, przedwojenny działacz Polskiej Partii Socjalistycznej i teoretyk kultury świeckiej.
W latach 1934 - 1937 należał Nowicki do socjalistycznej organizacji młodzieży szkół średnich „Spartakus", działającej pod patronatem PPS, następnie w latach 1937 - 1939 do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej.
W czasie wojny był członkiem socjalistycznej grupy "Płomienie". Od 1942 r. działał w Związku Walki Zbrojnej. W latach 1942 - 1944 był członkiem władz Wydziału Młodzieży PPS i oficerem politycznym III Kompanii im. Komuny Paryskiej w batalionie OW PPS im. Jarosława Dąbrowskiego, redaktorem naczelnym miesięcznika „Światło" i członkiem komitetu redakcyjnego miesięcznika „Młodzież Socjalistyczna".
Po wojnie od 1945 do 1948 r. należał do „lubelskiej” PPS, a w latach 1948 -1981 był członkiem PZPR. Przez wiele środowisk był wówczas krytykowany za udział w propagandzie antyreligijnej lat 40. i 50. (wydał bowiem książkę "Papieże przeciwko Polsce").
Następnie związał się z wolnomularstwem. Przez cztery kadencje był Wielkim Mistrzem Wielkiego Wschodu Polski, obecnie jest Honorowym Wielkim Mistrzem, wiceprezydentem Polskiej Grupy Narodowej Universala Framasona Ligo.
Jest Nowicki współzałożycielem i prezesem Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli oraz Polskiego Towarzystwa Religioznawczego, jest również założycielem i redaktorem naczelnym pisma „Euhemer”, a także członkiem Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.
Z ważniejszych dat dotyczących drogi naukowej Andrzeja Nowickiego wymienić należy: uzyskanie w październiku 1943 r. magisterium z filozofii; złożenie w końcu 1947 egzaminów doktorskich; (promocja w 1948 r.) nadanie w 1962 r. stopnia naukowego doktora habilitowanego, w 1971 r. profesora nadzwyczajnego, a w 1976 r. profesora zwyczajnego. Sukcesami były też wielokrotne stypendia we Włoszech; przed wyjazdem na pierwsze stypendium A. Nowicki przebywał już we Włoszech od września 1945 jako attache ambasady RP w Rzymie.
Rozpoczynał pracę jako nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Warszawskim (1952-1963), później związany był z Uniwersytetem Wrocławskim (1963-1973) i Uniwersytetem Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (1973-1991). I teraz, choć na emeryturze (ma wszak 90 lat!), nadal jest aktywny naukowo. Sam Profesor nazywa obecny okres swego życia naukowego „dantejskim”, od ulicy Dantego, przy której mieszka w Warszawie.
Ten tytan pracy jest ponadto wybitnym lingwistą i erudytą. Wyróżnia go umiejętność czytania prac naukowych w językach: włoskim, niemieckim; francuskim, rosyjskim; angielskim, łacińskim, rozumienie tekstów: greckich, portugalskich, hiszpańskich, rumuńskich; (studiował też język chiński i publikował artykuły o chińskiej filozofii); wiedza z zakresu psychologii (znajomość kilkunastu systemów psychologii oraz jej wybranych działów: psychologii twórczości, sztuki, religii, muzyki, wychowania), a także historii światowej literatury oraz historii malarstwa, estetyki, muzykologii i filozofii muzyki.
Prace Andrzeja Nowickiego obejmują ponad 1200 pozycji, w tym w języku polskim przeszło 1000, włoskim 142, reszta w 10 innych językach. Napisał ok. 50 książek. Jego specjalizacje to: filozofia Giordana Bruna, Vaniniego i Trentowskiego; Władysław Witwicki oraz Kazimierz Łyszczyński. Spośród wielorakich zainteresowań Profesora wymienić należy także sny, Chiny, muzykę, portrety.
Najważniejszymi dziełami A. Nowickiego są:
Książki: Centralne kategorie filozofii Giordana Bruna. Warszawa 1962: Centralne kategorie filozofii Vaniniego, Warszawa 1970: Człowiek w świecie dzieł. Warszawa 1974: Portrety filozofów w poezji, malarstwie i muzyce. Lublin 1978; Giordano Bruno. Warszawa 1979: Nauczyciele. Lublin 1981; Zarys dziejów krytyki religii. Starożytność. Warszawa 1986: Spotkanie w rzeczach. Warszawa 1991: Filozofia masonerii u progu Siódmego Tysiąclecia. Gdynia 5997(1997);
...
michalxmen