tabela Łurii.doc

Okolice mózgu

Postać zaburzenia mowy

wywołana uszkodzeniem

okolicy mózgu

nazwa

lokalizacja

funkcje

1

2

3

4

Okolica skórno-kinestety-czna (czuciowa, someste-tyczna)

Zajmuje w lewej półkuli obszar zwany wieczkiem ciemieniowym; położona jest symetrycznie do oko­licy   ruchowej   narządów mowy

Zależy   od   niej:   czucie ułożenia narządów mowy (tj. gnozja kinestetyczno--oralna) i w efekcie przy­bieranie przez nie odpo­wiednich pozycji (praksja statyczna).   Odbiera  ona informacje o ułożeniu na­rządów    artykulacyjnych i analizuje je. Odpowiada więc za kinestezję artykulacyjną, tj. za czucie napięcia mięśni artykulacyj­nych.    Skurcze    mięśni języka, warg, podniebie­nia miękkiego wywołują powstawanie     impulsów docierających    do    kory mózgowej. Brak tych im­pulsów powoduje zabu­rzenie stereotypów rucho­wych właściwych artyku­lacjom     poszczególnych głosek

Uszkodzenie tej okolicy wywołuje afazję motoryczno-dośrodkową (kinestetyczną). Brak informa­cji z obwodu o aktualnej pozycji narządów mowy prowadzi do zaburzeń somestezji, tj. realizacji ru­chów artykulacyjnych (ich kierunku i siły). Za­burzony jest proces scala­nia impulsów dośrodkowych w większe struktury, czyli ich synteza w całościowe czuciowe schematy artykulacyjne. Powoduje to trudności w artykułowaniu głosek

Okolica   kinetyczna  (ru­chowa; ośrodek Broca)

Zajmuje pole w lewym płacie czołowym, i obej­muje   jego    tylno-dolne części

Zależy od niej kinetyczna gnozja oralna, czyli anali­za     ruchów     narządów mowy,     zabezpieczająca organizację    poszczegól­nych elementów ruchów w całość, tzn. płynność przechodzenia od głoski do głoski, od wyrazu do wyrazu. Odpowiada więc za organizację procesów ruchowych, tj. dynamicz­ny aspekt mowy

Uszkodzenie tej okolicy wywołuje afazję motoryczno-odśrodkową (kine­tyczną eferentną), pole­gającą na częściowej lub całkowitej utracie płynno­ści mowy, spowodowanej zaburzeniami sygnalizacji odśrodkowej, co wy­wołuje zaburzenia zdolno­ści modyfikowania ar­tykulacji zależnie od sąsiedztwa fonetycznego i utrzymania kolejności głosek w wyrazach, sylab w wyrazach itd.

Okolica przedruchowa

Znajduje   się   w   płacie czołowym półkuli domi­nującej ku przodowi od okolicy Broca

Uczestniczy w organizacji bardziej złożonych form czynności nadawania mo­wy, tj. w tworzeniu złożo­nych tekstów, co wymaga zaprogramowania w mo­wie wewnętrznej

Uszkodzenie tej okolicy (ściślej - dodatkowego pola ruchowego mowy) wywołuje afazję przedruchową, przejawiającą się całkowitym zniesieniem mowy ekspresywnej przy zachowanym rozumieniu słyszanych słów; zacho­wana jest ruchomość narządów mowy. Uszkodze­nie przedniej części płata czołowego lewej półkuli, znajdującej się przed oko­licą Broca, wywołuje afa­zję dynamiczną przeja­wiającą się zaburzeniem procesu tworzenia dłuż­szych wypowiedzi. Brak tzw. napędu mowy; ta adynamiczność mowy może wynikać z niemożności sformułowania planu wy­powiedzi w mowie we­wnętrznej

Okolica słuchowa (pier­wotna kora słuchowa)

Zlokalizowana jest w tylno-górnej    części    płata skroniowego obu półkul

Odpowiada    za    analizę i syntezę słuchową

Obustronne uszkodzenie pól projekcyjnych powo­duje głuchotę, a pól gnostycznych - to, że dźwięki są słyszane, lecz nie są rozpoznawane

Pole  słuchowo-gnostyczne (ośrodek Wernickego)

Obejmuje tylne części gór­nego zwoju skroniowego w   lewej   półkuli  i  ma połączenie z okolicą Bro­ca

Odpowiada za słuch fonematyczny, czyli za analizę i syntezę dźwięków mo­wy,  ich  identyfikowanie i rozróżnianie

Afazja akustyczno-gnostyczna, polegająca na trud­ności w różnicowaniu gło­sek, wyrazów zbliżonych brzmieniowo, co prowa­dzi do zaburzeń rozumie­nia słyszanej wypowiedzi

Pole słuchowo-mnestyczne

Znajduje się w środkowo-tylnej części lewego płata skroniowego

Odpowiada   za   syntezę słuchową.   Jego   funkcją jest przechowywanie śla­dów   słuchowych   wyra­zów i ich aktualizacja

Afazja akustyczno-mnestyczna, przejawiająca się trudnościami w rozumie­niu dłuższych wypowiedzi, a niekiedy również składających się jedynie z dwóch, trzech wyrazów: występują też trudności w przypominaniu wyra­zów, w powtarzaniu kilku elementów, w nazywaniu i w mowie samodzielnej

Okolica styku ciemieniowo-skroniowo-potylicznego

Znajduje się na pograni­czu reprezentacji trzech głównych analizatorów: wzrokowego, słuchowego i czuciowego

Afazja semantyczna, pole
gająca na utracie wcześnie
nabytych umiejętności rozumienia logiczno-syntaktycznych związków wyrazowych, tj. związków, w ja­kich wyrazy występuje w zdaniach, wyrażanych za pomocą form fleksyjnych oraz konstrukcji przyimkowych. Utrudnione jest
rozumienie dłuższych i złożonych zdań, wymagające
syntezy myślowej                 

Funkcja tej okolicy (lewej półkuli) polega na selekcji wyrazów (zwłaszcza nazw) ze względu na ich znacze­nie oraz warunkuje umie­jętność posługiwania się konstrukcjami logiczno-gramatycznymi (czyli sy­stemem syntaktycznym ję­zyka), umiejętność pisa­nia, czytania, liczenia oraz orientację w przestrzeni