Moduł 2.pdf

Świat drobnoustrojów

1. Właściwości chorobotwórcze drobnoustrojów

2. Postulaty Kocha

3. Grzyby, pasożyty

3.1. Grzyby

3.2. Pasożyty

4. Wirusy, priony

5. Pobieranie i wysyłanie materiału do badań mikrobiologicznych

6. Zakażenia szpitalne

Świat drobnoustrojów

1. Właściwości chorobotwórcze drobnoustrojów

Zakażenie to proces wchodzenia pasożyta w związek z żywicielem. Rozpoczyna się od

wniknięcia drobnoustroju do organizmu człowieka drogami przenikania (najczęściej są to

drogi oddechowe, układ pokarmowy, układ moczowo-płciowy, tym bardziej, jeżeli skóra

i błony śluzowe są uszkodzone). Zagadnieniami pasożytnictwa w organizmie zwierząt

i człowieka zajmuje się parazytologia . Drobnoustroje po dostaniu się do organizmu mogą

wnikać do krwi i tą drogą dostać się do tkanek najbardziej właściwych dla ich rozwoju.

Stopień zjadliwości danego mikroorganizmu określa się podając tzw. LD 50 , tj. liczbę

drobnoustrojów wywołujących śmierć połowy badanych zwierząt.

Patogenność to zdolność drobnoustrojów do wywoływania choroby. Składa się na nią

zdolność do wytwarzania toksyn (toksynogenność) oraz zdolność rozprzestrzeniania się

(inwazyjność).

Z wytwarzaniem toksyn związane są następujące choroby: tężec, błonica, zgorzel gazowa,

zatrucie jadem kiełbasianym. Ponadto niektóre bakterie mogą wytwarzać substancje

wpływające na przebieg zakażenia. Do substancji tych zaliczamy m.in.:

1) kolagenazę — enzym proteolityczny, ułatwiający rozprzestrzenianie się bakterii

w tkankach;

2) hialuronidazę — która ułatwia szybszą penetrację bakterii do tkanek;

3) fibrynolizynę — która produkowana jest przez paciorkowce i powoduje rozpuszczenie

skoagulowanej plazmy, co ułatwia rozprzestrzenianie się tych bakterii;

4) hemolizynę i leukocydynę — powodują rozpuszczenie krwinek czerwonych

i uszkodzenie leukocytów;

5) koagulazę — wytwarzaną przez gronkowce, ułatwia tworzenie otoczki fibrynowej wokół

bakterii, która umożliwia ich przetrwanie.

Inwazyjność bakterii może być także związana z wytwarzaniem otoczki.

Świat drobnoustrojów

2. Postulaty Kocha

Co powoduje, że dany drobnoustrój może być uznany za przyczynę danej choroby?

Zgodnie z tradycją, aby uznane zostało, że dany drobnoustrój wywołuje określoną chorobę,

muszą zostać spełnione zasady badań bakteryjnych, zwane postulatami Kocha:

1. Ten sam patogen musi być izolowany w każdym przypadku choroby.

2. Patogen musi być izolowany w postaci czystej hodowli.

3. Patogen izolowany w czystej hodowli musi wywołać tę samą chorobę u zwierząt

wrażliwych.

4. Patogen musi być reizolowany od zwierząt laboratoryjnych.

Postulaty Kocha muszą być modyfikowane w przypadku chorób wirusowych i niektórych

bakterii, które nie rosną na podłożach sztucznych.

Niektóre choroby, jak na przykład zapalenie płuc mogą być wywoływane przez różne

drobnoustroje. Możliwa jest również odwrotna sytuacja — niektóre bakterie, jak na przykład

S. pyogenes , wywołują różne choroby. Niektóre patogeny mogą wywoływać tylko choroby

u ludzi (np. HIV).

Świat drobnoustrojów

3. Grzyby, pasożyty

3.1. Grzyby

Klinicyści i współcześni epidemiolodzy zauważają w ostatnich latach znaczny wzrost

zakażeń grzybami. Zarodniki grzybów potencjalnie chorobotwórczych rozpowszechnione są

w środowisku człowieka, co stwarza stałe zagrożenie rozwoju infekcji. Niektóre gatunki

grzybów, na przykład Candida sp. , mogą istnieć w ustroju człowieka zdrowego, nie

wywołując objawów klinicznych grzybicy. W niekorzystnych warunkach, na przykład przy

obniżonej odporności, mogą stać się powodem ciężkich grzybic. Takie zjawisko może

wystąpić po ciężkiej infekcji (choroba zakaźna, choroba nowotworowa, gwałtowne

zaburzenia przemiany materii). Obecnie udowodniono również, że rozwojowi grzybic u ludzi

sprzyja stosowanie antybiotyków przeciwbakteryjnych, cytostatyków, hormonów kory

nadnerczy lub leków immunosupresyjnych. Ostatnie lata badań nad grzybami udowodniły, że

nie należy już mówić o grzybach saprofitycznych i pasożytniczych, gdyż w warunkach

obniżonej odporności człowieka każdy saprofityczny gatunek może doprowadzić do grzybicy

zagrażającej życiu. Dobitnym tego przykładem jest wzrost zachorowalności na grzybice

w grupie osób z zespołem nabytego niedoboru odporności (AIDS).

Dla wielu gatunków grzybów określony jest zakres temperatur potrzebny do wzrostu —

minimalnych i maksymalnych. Grzyby rosną w przedziale temperatur +20–45 º C. Optimum

wzrostu dla grzybów wywołujących schorzenia skóry (np. Trichophyton ) mieści się w

granicach +25–35 º C. Pasożyty narządów wewnętrznych (np. Aspergillus , Mucor ) mają

optimum temperaturowe wyższe — +37–48 º C.

Grzyby chorobotwórcze, namnażając się w organizmie, wytwarzają endotoksyny, które są

pyrogenne, karcynogenne i ogólnietoksyczne (np. mikotoksyny produkowane są przez:

Aspergillus , Penicillum , Fusarium — aflatoksyny, rubratoksyna, ochratoksyny, patulina,

cytrynina, gliotoksyna).

Rozpoznanie u człowieka grzybicy opiera się na wykryciu grzybów, które są czynnikiem

etiologicznym. Współcześnie dąży się do łączenia badań mikologicznych z wynikami badań

klinicznych i laboratoryjnych. Podstawą badania mikologicznego jest hodowla in vitro —

pobieramy materiał od badanego pacjenta i posiewamy na podłoża wzrostowe. Możemy

uzyskać bardzo różne materiały od pacjenta: płyny ustrojowe (krew, płyn

Świat drobnoustrojów

mózgowo-rdzeniowy), wydzieliny (z jamy ustnej, pochwy, gruczołu krokowego), wydaliny

(kał, mocz), tkanki i narządy pochodzące z biopsji lub pobrane podczas zabiegu

chirurgicznego, zeskrobiny lub wymazy. W mikrobiologii lekarskiej najczęściej stosujemy

podłoże Sabourauda.

Najczęściej występujące inwazje grzybicze to:

— Aspergilloza ( aspergillosis ) — czynnikiem etiologicznym są Aspergillus fumigatum ,

A. niger , A. flavus , A. nidulans i inne z Aspergillaceae . Wywołują one grzybice jamy

ustnej, narządów układu oddechowego, narządów płciowych i moczowych, przewodu

pokarmowego, skóry, tkanki podskórnej, paznokci, ucha zewnętrznego, narządów

wewnętrznych (aspergilloza ogólna). Aspergilloza występuje kosmopolitycznie.

— Kandydoza ( candidosis ) — czynnikiem etiologicznym są Candida albicans , C. tropicalis ,

C. pseudotropicalis , C. quilliermondii i inne Candida . Występuje kosmopolitycznie.

W leczeniu grzybic stosuje się antybiotyki, najczęściej są to: amfoterycyna B, nystatyna,

gryzeofulwiny, ekonazol, ikonazol, ketokonazol, mikonazol, tiokonazol. Leki te charakteryzują

się niejednorodnym zakresem działania, większość z nich jest stosowana miejscowo.

3.2. Pasożyty

Najważniejsze pasożyty człowieka to:

— Trichomonas vaginalis — występuje w nabłonku moczowo-płciowym, przenoszony jest

drogą płciową;

— Plasmodium sp . — występuje w krwinkach czerwonych, wątrobie; przenoszony jest przez

komary ( Anopheles );

— Toxoplasma gondi — umiejscawia się w mózgu, mięśniach; przenoszony jest przez

spożycie zakażonego pokarmu;

— Ascaris lumbricoides — występuje w jelicie cienkim; przenoszony jest przez spożycie

zakażonego pokarmu;

— Enterobius vermicularis — występuje w jelicie cienkim i jelicie krętym; przenoszony jest

przez spożycie zakażonego pokarmu;

— Trichinella spiralis — występuje w mięśniach, jelitach; przenoszony jest przez spożycie

zakażonego pokarmu;

— Taenia solium — występuje w jelicie cienkim, mózgu; przenoszony jest przez spożycie

zakażonego pokarmu;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: