w11(1).doc

Wykład 11

BEHAWIORYZM DALSZY ROZWÓJ

Rozwój myśli behawiorystycznej:

·       Neobehawioryzm

- Tolman

- Hull

·       Radykalny behawioryzm Skinnera

Trzy stadia behawioryzmu:

1) W ujęciu Watsona

à formuła S-R (bodziec jedyną przyczyną reakcji)

2) Radykalny behawioryzm Skinnera

3) Neobehawioryzm:

à formuła S-O-R

o - zmienne pośredniczące, reakcje wewnętrzne organizmu (niewidoczne); można każdą dziedzinę psychologii podpiąć pod „O”

à Tolman, Hull, Rotter, Bandura (Rotter i Bandura à socjobehawioryzm)

Neobehawioryzm

·       Formula S-O-R

·       Operacjonalizm

-          subiektywizm i precyzyjność terminologii naukowej

-          uwolnienie nauki od „pseudoproblemów” (tych, których nie możemy zbadać)

Edward Chase Tolman

à 1932 – „Zachowanie celowe u zwierząt i ludzi”

·       twórca neobehawioryzmu

·       behawioryzm molarny (całościowe traktowanie zachowania)

-          każdy akt zachowania ma swoje odrębne właściwości, dzięki czemu może być opisany niezależnie od jakiejkolwiek aktywności neuronalnej, mięśniowej czy gruczołowej

-          fakty fizyczne i fizjologiczne mają charakter molekularny a zachowania charakter molarny à uniezależnienie psychologii od fizjologii

Behawioryzm celowościowy

·       akt zachowania jest regulowany zgodnie z dającym się obiektywnie określić celami, a skoro tak, to nie są to cele stawiane przez świadomą siebie psychikę

·       odrzucił amerykański strukturalizm, jako oparty na introspekcji, jak i behawioryzm Watsona ze względu na jego molekularny charakter oraz pominięcie zachowań ukierunkowanych na cel

Cechy zachowania molarnego:

·       celowość

·       użytkowanie środków ze środowiska, jako sposobów realizacji celu

·       zasada :najmniejszego wysiłku” – selektywna preferencja do posługiwania się krótkimi i łatwymi sposobami osiągania celu

·       plastyczność, podatność na zmiany

·       wyuczalność (możliwość modyfikacji w trakcie uczenia)

Determinanty zachowania (przyczyny zachowania):

·       zmienne niezależne: S

1) bodźce środowiskowe

2) popędy fizjologiczne

3) dziedziczność

4) wcześniejszy trening

5) wiek

·       zachowanie (zmienna zależna) jest funkcją tych pięciu zmiennych: R

·       zmienne pośredniczące: O (organizm)

- niedostępne obserwacji, wywnioskowane czynniki wewnętrzne, które są rzeczywistymi determinantami zachowania

- nieobserwowalne, więc psychologia nie musi się tym zajmować, ale powinna je uwzględniać

3

S

│

    │                            à

│

R

S (obserwowalne ZN)

│

O‌ (zmienne pośredniczące)

│
R (obserwowalne ZZ, zachowanie)

Teoria uczenia się Tolmana (odrzucenie efektu Thorndika)

·       poznawcze wyjaśnienie uczenia się

·       wielokrotne wykonywanie zadania utrwala wyuczoną relację między sygnałami ze środowiska a oczekiwaniami organizmu. W ten sposób organizm zaczyna poznawać swoje środowiska

·       wiedza – „znaki - postaci”

·       mapy poznawcze (prekursor psychologii poznawczej J)

Clark Leonard Hull (matematyk à wzory matematyczne J)

à „Principles of Behavior” (1943)

·       metody badań naukowych

- zwykła obserwacja

- systematyczna kontrolowana obserwacja

- eksperymentalna weryfikacja hipotez

- metoda hipotetyczno – dedukcyjna:

metoda formułowania założeń, z których przez dedukcję można wyprowadzić wnioski dające się testować eksperymentalnie

Popędy: (popęd = O, dlatego Hull jest neobehawiorystą)

·       bodźce wynikające ze stanu potrzeb organicznych, które pobudzają lub aktywują zachowanie

·       redukcja lub zaspokajanie popędu mogą być empirycznie określone na podstawie okresu deprywacji lub intensywności, siły i wydatku energetycznego charakteryzującym zachowanie będące jego rezultatem

POPĘDY

Pierwotne

wrodzone, biologiczne potrzeby, związane z przetrwaniem organizmu

Wtórne

sytuacje lub bodźce środowiskowe, związane z redukcją popędów pierwotnych

Uczenie się

·       prawo pierwotnego wzmocnienia (~prawo efektu Thorndike)

- gdy po połączeniu bodźca z reakcją następuje redukcja potrzeby somatycznej, zwiększa się prawdopodobieństwo, że przy kolejnych okazjach ten sam bodziec wywoła taką samą reakcję

·       siła nawyku

- siła połączenia między bodźcem a reakcją będącą funkcją liczby wzmocnień

Burrhus Frederic Skinner (Burrhus – nazwisko panieńskie matki)

„nie miał nic do powiedzenia, więc został psychologiem” J

·       „O zachowaniu organizmów” (1938)

·       „Science and Human Behavior” (1953)

·       „Verbal Behavior” (1957)

·       twórca eksperymentalnej analizy zachowania

·       filozofią tej nauki jest radykalny behawioryzm

·       można sformułować zbiór reguł dotyczących związków pomiędzy zachowaniem a środowiskiem

·       należy odkrywać te związki

·       dane psychologiczne to zdarzenia, co do których zgadzają się zewnętrzni obserwatorzy

à psychologia poznawcza to pseudonauka, spekulacje na temat tego, co wewnątrz, ale nie można tego sprawdzić

à myślenie, wyobrażenia są ważne, należy je badać, ale nie są determinujące

·       szkodliwe i zbędne jest dyskutowanie o tym, co dzieje się wewnątrz organizmu w celu wyjaśnienia zachowania

·       pseudowyjaśnienia – wyjaśnienia zachowania, które odwołują się do czynników wewnętrznych

·       zachowanie człowieka jest zdeterminowane przez aktualne i przeszłe doświadczenia

à zachowanie - sprawcze (instrumentalne)

                            - reaktywne

                            - przesądne (pies kręci się w koło i dostaje jedzenie, potem chcąc dostać jedzenie obraca się w koło myśląc, że je dostanie J)

·       zachowanie instrumentalne jest emitowane i kontrolowane przez konsekwencje, które wywołuje

·       najważniejszą konsekwencje zachowania jest WZMOCNIENIE - pozytywne lub negatywne, które polega na zwiększeniu prawdopodobieństwa pojawienia się tego zachowania

·       zachowania przesądne są czynnikiem przypadkowego skojarzenia reakcji z czynnikami wzmacniającymi

·       wykonujemy wiele reakcji, które nie są wzmacniane – podlegają one wygasaniu

·       nasze niepowtarzalne osobowości to nasze indywidualne historie wzmocnień

·       kara to technika kontroli zachowania, której celem jest eliminacja określonych zachowań. Skinner był przeciwny temu sposobowi kontroli zachowania

„Jeśli zrobiłem cokolwiek dla ludzi, to dzięki temu, że wskazałem alternatywne w stosunku do kar, metody kontroli zachowania”

KARY(-):

- rozszerzenie zachowania, na podobne sytuacje

- brak zachowania tylko w obecności osoby karzącej

- negatywne emocje

Eksperymentalna analiza zachowania:

·       właściwie skonstruowana nauka o zachowaniu dostarczy terminologii do rozwiązywania codziennych problemów

- teoria behawioralna

- zarządzanie

- edukacja à nauczanie programowe: podzielenie materiału na bardzo małe porcje po każdym - sprawdzian czy rozumie i zapamiętał oraz wzmocnienie