Słowo eksperyment znaczy tyle, co (doświadczenie). Eksperymenty pozwalają nam na:
a) prawne pełne kontrolowanie i kształtowanie uwarunkowań sytuacyjnych danego zjawiska lub procesu oraz
b) sprawdzanie hipotez w sytuacjach, które są dla nich najbardziej istotne, czyli w sytuacjach ekstremalnych
Ze względu na sposób przeprowadzania eksperymentu i jego charakter można wyróżnić kilka rodzajów, a te można ująć w takie oto pary;
a) projektowany w terenie i laboratoryjny
b) ex- post- facto i projekcyjny
c) jednoczesne i sukcesywne
eksperyment projektowany w terenie – polega na wyodrębnieniu dwóch grup, które nie są wyobcowane ze środowiska naturalnego, jedna z tych grup poddaje się działaniu bodźca, który jest przedmiotem eksperymentu, a druga grupa jest grupa kontrolna. Na koniec sprawdza się zmiany jakie zaszły w grupie badanej w stosunku do grupy kontrolnej.
Eksperyment laboratoryjny – badający tworzy wyizolowana, laboratoryjna sytuacje dla badanego przez siebie zbioru ludzi, w oparciu o hipotetycznie zestawione zmienne. Zachowanie badanych jest kształtowane przez badającego, a celem eksperymentu jest sprawdzenie czy dane zmienne maja istotny wpływ na zachowanie ludzi, jaki się im przypisuje.
Eksperyment ex – post – facto – bada określone zaszłe zdarzenie społeczne, którego uwarunkowanie i rozwój analizuje się retrospektywnie, starając się ustalić, czy przyjęty przez nas kompleks uwarunkowań potwierdza się rzeczywiście tzn. tłumaczy nam założona genezę danego faktu.
Eksperyment projekcyjny –polega na badaniu danego zjawiska społecznego w każdej sytuacji, kiedy wprowadzamy nowe bodźce i obserwujemy, jakie wywołują one skutki u badanych.
Eksperyment jednoczesny – badanie jednego, dwóch lub nawet więcej zbiorów ludzi, czyli, grupy które poddajemy różnym bodźcom. Badania musza być prowadzone równolegle by uczynić zadość wymogom.
Eksperyment sukcesywny – polega na tym, ze dany zbiór ludzi poddaje się dwóm badaniom, w różnym okresie czasowym. „przed” i „po” zastosowaniu bodźca.
Rozważając problem wiarygodności badan należy zastanowić się ;
a) czy założone procedury badawcze zostały należycie zastosowane
b) jakie czynniki są najistotniejsze w danym eksperymencie
c) jakie z nich można w czasie jego przeprowadzania sprawdzić
d) które z pośród sprawdzalnych czynników zostały skontrolowane
listopadowy-chomik