Zagr_Hałas-Ultradźwiękowy w sprężarkach.pdf

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 10/2008

Ha³as ultradźwiêkowy na stanowiskach pracy w Polsce jest określony jako ha³as, w którego widmie wystêpuj¹

sk³adowe o wysokich czêstotliwościach s³yszalnych i niskich ultradźwiêkowych. Ocenê nara¿enia na ha³as ul-

tradźwiêkowy wykonuje siê na podstawie (równowa¿nego i maksymalnego) poziomu ciśnienia akustycznego

w tercjowych pasmach czêstotliwości. Jego g³ównymi źród³ami w procesie pracy s¹ technologiczne urz¹dzenia

ultradźwiêkowe operuj¹ce na niskich czêstotliwościach. Jednym z rodzajów takich urz¹dzeñ s¹ dr¹¿arki ultra-

dźwiêkowe.

W artykule przedstawiono metodê pomiaru i kryteria oceny ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy na stanowiskach

pracy oraz wyniki pomiarów i ocenê ryzyka zawodowego zwi¹zanego z nara¿eniem na ten ha³as na wybranych

stanowiskach obs³ugi dr¹¿arek ultradźwiêkowych.

Ultrasonic noise at workstations with ultrasonic drills – occupational risk assessment

In Poland, ultrasonic noise at workstations is defined as broadband noise with high audible frequencies and

low ultrasonic frequencies. Assessment of exposure to ultrasonic noise is based on (equivalent and maximum)

sound pressure level in the 1/3 octave band. The main sources of ultrasonic noise in the working environment

are for example ultrasonic drills.

This article presents a measurement method and criteria for assessing exposure to ultrasonic noise at worksta-

tions. The results of measuring ultrasonic noise and risk assessment related to occupational exposure to ultrasonic

noise are presented in reference to selected workstations where ultrasonic drills are used.

mgr in¿. BO¯ENA SMAGOWSKA

dr in¿. WITOLD MIKULSKI

Centralny Instytut Ochrony Pracy

– Pañstwowy Instytut Badawczy

Badane dr¹¿arki ultradźwiêkowe

Technologie dr¹¿enia ultradźwiêkowego

s¹ stosowane do obróbki materia³ów o du¿ej

twardości. Wykorzystuje siê je przy wytwa-

rzaniu zag³êbieñ lub otworów profilowanych

o dowolnych kszta³tach i wymaganej du¿ej

dok³adności. ¯³obienie materia³u jest wyni-

kiem wspó³dzia³ania drgañ ultradźwiêko-

wych i proszków ściernych, wprowadzonych

miêdzy drgaj¹ce narzêdzie a obrabiany

przedmiot. Technologiê tê stosuje siê m.in.

do obróbki szk³a, kwarcu oraz kamieni na-

turalnych i syntetycznych [4].

Przyk³ad budowy dr¹¿arki ultradźwiê-

kowej, przeznaczonej do wykonywania

otworów o średnicy 1÷10 mm i g³êbokości

do 10 mm w materia³ach o du¿ej twardości,

przedstawiono na rys. 1. Obrabiany przed-

Wstêp

Ha³as ultradźwiêkowy jest czynnikiem

szkodliwym, powoduj¹cym negatywne skutki

dla zdrowia pracowników [1, 2]. Jak wykaza³y

badania prowadzone m.in. w Centralnym In-

stytucie Ochrony Pracy – Pañstwowym Insty-

tucie Badawczym, g³ównymi źród³ami ha³asu

ultradźwiêkowego w środowisku pracy s¹

technologiczne urz¹dzenia ultradźwiêkowe

niskich czêstotliwości ultradźwiêkowych.

Drgania ultradźwiêkowe s¹ wytwarzane

w tych urz¹dzeniach w celu realizacji lub

usprawnienia za³o¿onych procesów tech-

nologicznych. Czêstotliwośæ znamionowa ich

pracy zawiera siê w zakresie od 16 do 40 kHz.

Poziomy ciśnienia akustycznego, w tym

zakresie czêstotliwości, wystêpuj¹ce na

stanowiskach pracy urz¹dzeñ ultradźwiêko-

wych, przekraczaj¹ wartości dopuszczalne

ustalone ze wzglêdu na ochronê zdrowia

(NDN) [2, 3]. Oznacza to, ¿e na tych stanowi-

skach pracy mo¿e wystêpowaæ du¿e ryzyko

zawodowe, do którego oceny i ograniczenia

zobowi¹zuje pracodawców Kodeks pracy.

W wiêkszości przypadków przemys³owe

źród³a ultradźwiêkowe powoduj¹ zagro¿enie

ha³asem tylko w ich najbli¿szym s¹siedztwie

(ze wzglêdu na silne t³umienie ultradźwiêków

w powietrzu) [4]. Dlatego, w warunkach

przemys³owych, ocenê ryzyka wynikaj¹-

cego z ekspozycji pracowników na ha³as

ultradźwiêkowy przeprowadza siê g³ównie

na stanowiskach obs³ugi przemys³owych

urz¹dzeñ ultradźwiêkowych z pominiêciem

stanowisk s¹siednich.

W artykule przedstawiono ocenê ryzyka

zawodowego na stanowiskach pracy dwóch

typów dr¹¿arek ultradźwiêkowych, stoso-

wanych w procesach produkcji i regeneracji

ci¹gade³ diamentowych.

Rys. 1. Przyk³adowy schemat dr¹¿arki ultradźwiêkowej [6]

Fig 1. A sample diagram of an ultrasonic drill [6]

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 10/2008

miot (PO) mocuje siê na stole krzy¿owym

umo¿liwiaj¹cym jego ustawienie wzglêdem

narzêdzia (N) z dok³adności¹ do 0,01 mm.

G³owica ultradźwiêkowa zasilana jest z regu-

lowanego generatora ultradźwiêków. Proces

dr¹¿enia ultradźwiêkowego wymaga odpo-

wiednich nacisków narzêdzia na obrabian¹

powierzchniê. Z tego wzglêdu w dr¹¿arce

umieszcza siê urz¹dzenie umo¿liwiaj¹ce

nastawianie tego nacisku i jego samoczynn¹

stabilizacjê podczas wykonywania otworu.

Obiektami badañ opisanych w niniejszym

artykule by³y dr¹¿arki ultradźwiêkowe dwóch

ró¿nych typów :

• bez obudowy – A1 i A2 (fot. 1.)

• z obudow¹ – B1, B2, C (fot. 2.).

Dr¹¿arki z obudow¹ badano z dwoma

rodzajami obudów:

• dr¹¿arki bez otworów w obudowie –

B1, B2, C

• dr¹¿arki z otworem na wentylator

(fot. 3.) w obudowie – B1 o , B2 o , C o

Dr¹¿arki te s¹ przeznaczone do polero-

wania narzêdzi dla przemys³u kablowego.

Moc elektryczn¹ badanych dr¹¿arek

ultradźwiêkowych podano w tabeli 1.

Czêstotliwośæ pracy generatora wszyst-

kich dr¹¿arek wynosi³a 20 kHz. W czasie

badañ szlifowano otwory ci¹gade³ diamen-

towych przy rêcznym dozowaniu proszku

ściernego (ze wzglêdu na du¿¹ zmianê jego

granulacji).

Dr¹¿arki (z wyj¹tkiem A1) znajdowa³y siê

w hali produkcyjnej o wymiarach: d³ugośæ

15 m, szerokośæ 9 m i wysokośæ 4,5 m.

Dr¹¿arka o wiêkszej mocy (A1) znajdowa³a

siê w wydzielonym w hali produkcyjnej

pomieszczeniu o wymiarach: d³ugośæ 2,2 m,

szerokośæ 2,6 m, wysokośæ 3,5 m (fot. 4.).

Wszystkie dr¹¿arki posadowione by³y na

sto³ach stoj¹cych bezpośrednio na betono-

wej posadzce.

podniesione

okienko

Fot. 1. Dr¹¿arki bez obudowy (A1, A2)

Photo 1. Drills without housing (A1, A2)

Fot. 2. Dr¹¿arki z obudow¹ (B1, B2, C)

Photo 2. Drills with housing (B1, B2,C)

otwory

wentylacyjne

Fot. 3. Dr¹¿arki B1 o , B2 o z otworem w obudowie

Photo 3. B1 o , B2 o drill casing with an air vent

Fot. 4. Wydzielone pomieszczenie w hali

produkcyjnej

Photo 4. Space sectioned off of a

shop floor

równowa¿ne poziomy ciśnienia aku-

stycznego w pasmach tercjowych o czê-

stotliwościach środkowych f : 10; 12,5;

16; 20; 25; 32 i 40 kHz, odniesione do

8-godzinnego dnia pracy, L feq,8h (lub do

tygodnia pracy L feq,w – w przypadku oddzia-

³ywania ha³asu ultradźwiêkowego na orga-

nizm cz³owieka w sposób nierównomierny

w poszczególnych dniach w tygodniu, lub

maksymalne poziomy ciśnienia aku-

stycznego w pasmach tercjowych o czêsto-

tliwościach środkowych f : 10; 12,5; 16; 20; 25;

32 i 40 kHz, L f,max,d w czasie dnia pracy (lub

tygodnia pracy L fmax,w ).

Pomiary wielkości charakteryzuj¹cych ha-

³as ultradźwiêkowy mog¹ byæ wykonywane

Metoda pomiaru i kryteria oceny

ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy

Pomiary ha³asu ultradźwiêkowego dla

potrzeb oceny ekspozycji pracowników na

ha³as przeprowadza siê metod¹ określon¹

w procedurze pomiarowej „Ha³as ultradź-

wiêkowy – Procedura pomiarowa” (opra-

cowanej przez CIOP-PIB i IMP w £odzi) oraz

w PN-N-01321:1986 Ha³as ultradźwiêkowy.

Dopuszczalne wartości poziomu ciśnienia

akustycznego na stanowiskach pracy i ogól-

ne wymagania dotycz¹ce wykonywania

pomiarów [2, 7].

Wyznacza siê wielkości fizyczne charak-

teryzuj¹ce ha³as ultradźwiêkowy, tj.:

Tabela 1

DANE BADANYCH DR¥¯AREK ULTRADŹWIÊKOWYCH

Parameters of drills that were studied

Lp.

Typ

Oznaczenie

dr¹¿arki

Rodzaj obudowy

Moc elektryczna,

brak

400

brak

140

obudowa bez otworu

140

obudowa bez otworu

140

obudowa bez otworu

180

B1 o

obudowa z otworem

140

B2 o

obudowa z otworem

140

C o

obudowa z otworem

180

gdy pracownik pracuje inn¹ liczbê dni w ty-

godniu ni¿ 5)

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 10/2008

w ci¹gu pe³nego dnia roboczego, w wybra-

nych okresach ekspozycji (z zastosowaniem

metody próbkowania) lub podczas wykony-

wania określonych zadañ i czynności.

W przypadku ekspozycji na ha³as krótszej

lub d³u¿szej ni¿ 8 h na zmianê robocz¹ rów-

nowa¿ne poziomy ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych (o czêstotliwo-

ściach środkowych f : 10; 12,5; 16; 20; 25; 32

i 40 kHz), odniesione do 8-godzinnego dnia

pracy, L feq,8h , w dB, określa siê ze wzoru:

(2)

Wartośæ maksymalnego poziomu ci-

śnienia akustycznego w tygodniu L fmax,w jest

najwiêksz¹ wartości¹ spośród wartości mak-

symalnych poziomu ciśnienia akustycznego

wystêpuj¹cych w kolejnych dniach tygodnia

L fmax,d .

Ocenê ekspozycji pracowników na ha³as

ultradźwiêkowy przeprowadza siê porów-

nuj¹c wyznaczone wartości równowa¿nego

i maksymalnego poziomu ciśnienia akustycz-

nego z wartościami dopuszczalnymi.

Wartości dopuszczalne ha³asu ultradź-

wiêkowego ustalone ze wzglêdu na ochronê

zdrowia (wartości NDN) dla ogó³u pracow-

ników określone w rozporz¹dzeniu ministra

pracy i polityki spo³ecznej z dnia 29 listopada

2002 r. [1] podano w tabeli 2. W tabeli tej

podano tak¿e dopuszczalne wartości ha³asu

ultradźwiêkowego na stanowiskach pracy

kobiet w ci¹¿y i pracowników m³odocianych

[8, 9].

gdzie:

L feq,8h – równowa¿ny poziom ciśnienia

akustycznego w paśmie tercjowym o czê-

stotliwości środkowej f , odniesiony do 8

godzin, w dB

L feq,Tei – równowa¿ny poziom ciśnienia

akustycznego w paśmie tercjowym o czê-

stotliwości środkowej f , wyznaczony dla

czasu ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy,

T ei , w dB,

T ei – czas ekspozycji na ha³as, i -tego prze-

dzia³u czasu, w min.

(1)

gdzie:

L feq, 8h – równowa¿ny poziom ciśnienia

akustycznego w paśmie tercjowym o czê-

stotliwości środkowej f, odniesiony do 8

godzin, w dB

L feq,Te – równowa¿ny poziom ciśnienia

akustycznego w paśmie tercjowym o czê-

stotliwości środkowej f, wyznaczony dla

czasu ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy,

T e , w dB

T e – czas ekspozycji na ha³as ultradźwiê-

kowy, w min

T o – czas odniesienia = 8 h = 480 min

W przypadku ekspozycji na ha³as,

podczas której mo¿na wyró¿niæ kilka

przedzia³ów czasu, a w ka¿dym z nich

ha³as jest ustalony (przez ha³as ustalony

w określonym paśmie czêstotliwości ro-

zumie siê ha³as, którego poziom ciśnienia

akustycznego w tym paśmie nie zmienia

siê wiêcej ni¿ o 5 dB), równowa¿ne pozio-

my ciśnienia akustycznego w tercjowych

pasmach czêstotliwości odniesione do

8-godzinnego dnia pracy, L feq, 8h , w dB,

określa siê ze wzoru:

Maksymalny poziom ciśnienia akustycz-

nego dla ka¿dego pasma czêstotliwości pod-

czas ca³ego dnia pracy L fmax,d , jest najwiêksz¹

wartości¹ poziomu ciśnienia akustycznego

L fmax,Tei , spośród wystêpuj¹cych poziomów we

wszystkich przedzia³ach czasu T ei .

W przypadku oddzia³ywania ha³asu

ultradźwiêkowego na organizm cz³owieka

w sposób nierównomierny w poszczegól-

nych dniach w tygodniu, lub gdy pracownik

pracuje inn¹ liczbê dni w tygodniu ni¿ 5, rów-

nowa¿ne poziomy ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f : 10; 12,5; 16; 20; 25; 32 i 40 kHz,

odnosi siê do tygodnia pracy L f,eq,w i określa

siê ze wzoru:

Metoda oceny ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe wynikaj¹ce z ekspo-

zycji pracowników na ha³as ultradźwiêkowy

określa siê na podstawie krotności wartości

dopuszczalnych ha³asu ultradźwiêkowego

K [5]. Krotności wartości dopuszczalnych

(tzw. cz¹stkowe) określa siê w pasmach

tercjowych o czêstotliwościach środkowych f

od 10 do 40 kHz i oblicza siê ze wzorów:

dla równowa¿nych poziomów ciśnienia

akustycznego:

(3)

gdzie:

j – kolejny dzieñ roboczy w rozwa¿anym

tygodniu

n – liczba dni roboczych w rozwa¿anym

tygodniu

lub

(4)

Tabela 2

DOPUSZCZALNE RÓWNOWA¯NE POZIOMY CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO NA STANOWISKU PRACY, ODNIESIONE

DO 8-GODZINNEJ LUB TYGODNIOWEJ EKSPOZYCJI NA HA£AS I MAKSYMALNE DOPUSZCZALNE POZIOMY

CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO, W TERCJOWYCH PASMACH CZÊSTOTLIWOŚCI [1]

Admissible values of equivalent sound pressure levels compared to an 8-hour working day or weekly exposure to

ultrasonic noise and maximum sound pressure in 1/3 octave bands [1]

dla maksymalnych poziomów ciśnienia

akustycznego:

Dopuszczalne maksymalne

poziomy ciśnienia

akustycznego

L f max , d , dop , lub L f max,w , dop dB

10; 12,5; 16 80 (77*) (75**) 100

20 90 (87*) (85**) 110

25 105 (102*) (100**) 125

31,5; 40 110 (107*) (105**) 130

*Dopuszczalne wartości równowa¿nego poziomu ciśnienia akustycznego ha³asu ultradźwiêkowego w przypadku

zatrudniania kobiet w ci¹¿y

** Dopuszczalne wartości równowa¿nego poziomu ciśnienia akustycznego ha³asu ultradźwiêkowego w przypadku

zatrudniania m³odocianych

Dopuszczalne równowa¿ne poziomy

ciśnienia akustycznego

L feq ,8h, dop , lub L feq , w , dop dB

lub

(5)

gdzie:

L feq,8h – zmierzone (wyznaczone) wartości

równowa¿nego poziomu ciśnienia akustycz-

nego w pasmach tercjowych o czêstotli-

wościach środkowych f od 10 do 40 kHz,

odniesione do 8-godzinnego dnia pracy

Czêstotliwości środkowe

pasm tercjowych

f , kHz

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 10/2008

L feq,8h,dop – dopuszczalne wartości równo-

wa¿nego poziomu ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f od 10 do 40 kHz, odniesione

do 8-godzinnego dnia pracy

L feq,w – zmierzone (wyznaczone) wartości

równowa¿nego poziomu ciśnienia akustycz-

nego w pasmach tercjowych o czêstotli-

wościach środkowych f od 10 do 40 kHz,

odniesione do tygodnia pracy

L feq,w,dop – dopuszczalne wartości równo-

wa¿nego poziomu ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f od 10 do 40 kHz, odniesione

do tygodnia pracy

L fmax,d – zmierzone (wyznaczone) wartości

maksymalnego poziomu ciśnienia akustyczne-

go w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f od 10 do 40 kHz, w dniu pracy

L fmax,d,dop – dopuszczalne wartości maksy-

malnego poziomu ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f od 10 do 40 kHz dla dnia pracy

L fmax,w – zmierzone (wyznaczone) war-

tości maksymalnego poziomu ciśnienia

akustycznego w pasmach tercjowych

o czêstotliwościach środkowych f od 10 do

40 kHz, w tygodniu pracy

L fmax,w,dop – dopuszczalne wartości maksy-

malnego poziomu ciśnienia akustycznego

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych f dla tygodnia pracy.

Jako krotnośæ wypadkow¹ K przyjmuje

siê najwiêksz¹ krotnośæ cz¹stkow¹ i stanowi

ona podstawê do oceny ryzyka zawodo-

wego.

Na stanowisku pracy, w zale¿ności od

krotności wartości dopuszczalnych ha³asu

ultradźwiêkowego K, ryzyko jest [5]:

i krotnośæ wypadkow¹ wartości dopusz-

czalnych. Wyniki oceny ryzyka zawodo-

wego wynikaj¹cego z ekspozycji na ha³as

ultradźwiêkowy wskazuj¹ na wystêpowanie

du¿ego, niedopuszczalnego ryzyka.

Wyniki pomiarów

oraz ocena ryzyka zawodowego

Na stanowiskach pracy obs³ugi badanych

dr¹¿arek przeprowadzono pomiary ha³asu

ultradźwiêkowego oraz ocenê ryzyka za-

wodowego wynikaj¹cego z ekspozycji na

ten rodzaj ha³asu.

Ocenê ryzyka zawodowego przeprowa-

dzono na podstawie wyników pomiarów

równowa¿nego poziomu ciśnienia aku-

stycznego, w tercjowych pasmach czêsto-

tliwości. Maksymalne poziomy ciśnienia

akustycznego dr¹¿arek uzyskane z pomia-

rów by³y znacznie mniejsze od poziomów

dopuszczalnych, i dlatego w dalszym opisie

je pominiêto.

Wyniki obliczeñ równowa¿nego poziomu

wg wzoru [4] dla czasu ekspozycji T e = 8 h

podano w tabeli 5 (str. 22.). Krotności (cz¹st-

kowe i wypadkow¹) NDN ha³asu ultradźwiê-

kowego podano w tabeli 6 (str. 22.).

Na podstawie uzyskanych wyników

pomiarów na stanowiskach pracy dr¹¿arek

(tab. 5.) mo¿na stwierdziæ, ¿e:

a) najwy¿sze poziomy ciśnienia aku-

stycznego na stanowiskach pracy obs³ugi

Tabela 3

WYNIKI POMIARÓW RÓWNOWA¯NYCH POZIOMÓW CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO, ODNIESIONYCH DO 8-GODZINNEGO DNIA PRACY ORAZ KROTNOŚCI PRZEKROCZENIA

MAKSYMALNYCH POZIOMÓW CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO HA£ASU ULTRADŹWIÊKOWEGO

Results of measurements of equivalent sound pressure level compared to an 8-hour working day and the MAI rate maximum sound pressure level for ultrasonic noise

ma³e, dopuszczalne dla K < 0,5

(nie wystêpuj¹ przekroczenia wartości do-

puszczalnych)

(nie wystêpuj¹ przekroczenia wartości do-

puszczalnych)

średnie, dopuszczalne dla 0,5

≤

du¿e, niedopuszczalne dla K > 1

(wystêpuj¹ przekroczenia wartości dopusz-

czalnych).

PRZYK£AD

oceny ryzyka zawodowego wynikaj¹cego

z ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy

Pracownik pracuje przez 5 dni roboczych

na stanowisku wyposa¿onym w urz¹dzenie

ultradźwiêkowe. W ka¿dym dniu nara¿ony

jest na taki sam ha³as ultradźwiêkowy przez

3,5 godziny. W pozosta³ym czasie pracuje na

innym stanowisku, na którym nie wystêpuje

ha³as ultradźwiêkowy.

Wartości wielkości charakteryzuj¹cych

ha³as ultradźwiêkowy na stanowisku pracy

oraz wyniki obliczeñ odniesione do 8-go-

dzinnego dnia pracy podano w tabeli 3.

W tabeli 4. podano krotności cz¹stkowe

Lp.

Czas pomiaru

ekspozycji

T ei lub czas

odniesienia

T o , w min

Wartośæ

poziomu

w dB

Czêstotliwośæ środkowa pasma tercjowego

o czêstotliwości środkowej f , w Hz

Wartośæ

poziomu

w dB

Czêstotliwośæ środkowa pasma tercjowego

o czêstotliwości środkowej f , w Hz

12,5

31,5

12,5

31,5

210

L feq,Tei

79,6

66,7

66,5

95,1

76,6

73,7

70,9 L fmax,Tei

70,9

70,5

101,7

83,9

77,6

72,5

480

L feq, 8h

76,0

63,1

62,9

91,5

73,0

70,1

67,3 L fmax,d

102

Tabela 4

WYNIKI OBLICZEÑ KROTNOŚCI PRZEKROCZENIA RÓWNOWA¯NYCH POZIOMÓW CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO, ODNIESIONYCH DO 8-GODZINNEGO DNIA PRACY ORAZ

KROTNOŚCI PRZEKROCZENIA MAKSYMALNYCH POZIOMÓW CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO HA£ASU ULTRADŹWIÊKOWEGO

Results of calculations of the MAI rate (of equivalent sound pressure level compared to an 8-hour working day and maximum sound pressure level) for ultrasonic noise

Lp.

Wartośæ

poziomu lub

krotności

Czêstotliwośæ środkowa pasma tercjowego

o czêstotliwości środkowej f, w Hz

Wartośæ

poziomu lub

krotności

Czêstotliwośæ środkowa pasma tercjowego

o czêstotliwości środkowej f, w Hz

12,5

31,5

12,5

31,5

L feq, 8h , dB

76,0

63,1

62,9

91,5

73,0

70,1

67,3

L fmax,d , dB

102

L feq, 8h ,dop , dB

105

110

L fmax,d,dop , dB

100

110

125

130

K Lfeq ,8h

0,4

0,0

1,4

0,0

K Lfmax,d

0,20

0,04

0,40

0,01

0,00

K Leq , 8h

1,4

K Lmax,d

0,4

1,4

Oznaczenia jak we wzorach (1), (2), (3), (4), (5)

Oznaczenia jak we wzorach (1), (2), (3)

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 10/2008

Tabela 5

RÓWNOWA¯NY POZIOM CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO ODNIESIONY DO

8-GODZINNEGO DNIA PRACY L feq ,8h , w dB, W TERCJOWYCH PASMACH

CZÊSTOTLIWOŚCI HA£ASU ULTRADŹWIÊKOWEGO NA STANOWISKACH PRACY

DR¥¯AREK ULTRADŹWIÊKOWYCH

Equivalent sound pressure levels compared to an 8-hour working day L feq ,8h ; dB in 1/3

octave bands of ultrasonic noise at workstations with ultrasonic drills, in kHz

Tabela 6

KROTNOŚÆ NDN DOPUSZCZALNEGO RÓWNOWA¯NEGO POZIOMU CIŚNIENIA

AKUSTYCZNEGO ODNIESIONEGO DO 8 GODZIN W TERCJOWYCH PASMACH

CZÊSTOTLIWOŚCI HA£ASU ULTRADŹWIÊKOWEGO NA STANOWISKACH PRACY

DR¥¯AREK ULTRADŹWIÊKOWYCH

The MAI rate equivalent sound pressure level compared to an 8-hour working day

for ultrasonic noise in 1/3 octave bands of ultrasonic noise at workstations with

ultrasonic drills

Lp.

Oznaczenie

dr¹¿arki

Równowa¿ny poziom ciśnienia akustycznego

odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy L feq ,8h , dB,

w pasmach tercjowych o czêstotliwościach

środkowych, kHz

Lp.

Oznaczenie

dr¹¿arki

Krotności przekroczenia wartości NDN

w tercjowych pasmach o czêstotliwościach

środkowych f , w kHz

Krotnośæ

wypadkowa

12,5

31,5

12,5 16

25 31,5 40

121

101

1. A1

1,6 15,8 25,1 1258,9 0,4 0,0

0,1

1259

107

2. A2

0,4 0,4

0,2 50,1

0,1 0,0

0,0 50

3. B1

0,0 0,0

0,0 0,3

0,0 0,0

0,0 0,3

4. B2

0,0 0,0

0,0 0,3

0,0 0,0

0,0 0,3

5. C

0,0 0,0

0,0 0,1

0,0 0,0

0,0 0,1

B1 o

6. B1 o

1,0 0,1

0,1

2,0

0,0 0,0

0,0 2,0

B2 o

7. B2 o

0,0 0,1

0,0 1,3

0,0 0,0

0,0 1,3

C o

8. C o

0,1 0,0

0,0 0,4

0,0 0,0

0,0 0,4

badanych dr¹¿arek wystêpuj¹ w paśmie ter-

cjowym o czêstotliwości środkowej 20 kHz

(czêstotliwośæ rezonansowa wzbudnika),

b) najwiêksze wartości (od 83 do 121 dB)

poziomu ciśnienia akustycznego, w paśmie

tercjowym o czêstotliwości środkowej f

20 kHz wystêpuj¹ na stanowiskach pracy

dr¹¿arek pierwszego typu (bez obudowy – A1,

A2) i wynosz¹:

dr¹¿arek tego samego typu, ale z otworem

wentylacyjnym w obudowie, ryzyko jest

du¿e w przypadku dwóch dr¹¿arek (B1 o , B2 o )

(K = 1,3 i 2) oraz ma³e w przypadku jednej

dr¹¿arki (C o ) (K = 0,4).

W badanych przypadkach niektóre typy

dr¹¿arek wyposa¿one by³y w obudowy

dźwiêkoszczelne. Obudowy te spe³niaj¹

swoje zadania, pod warunkiem, ¿e nie

maj¹ otworów wentylacyjnych lub otwory

te wyposa¿one s¹ w odpowiednie t³umiki

akustyczne.

Podsumowanie

Wyniki pomiarów potwierdzaj¹ ogólnie

znan¹ tezê, ¿e dr¹¿arki ultradźwiêkowe

nale¿¹ do grupy technologicznych urz¹dzeñ

ultradźwiêkowych mog¹cych powodowaæ

du¿e niedopuszczalne ryzyko, wynikaj¹ce

z ekspozycji na ha³as ultradźwiêkowy

w środowisku pracy. Przedstawione wyniki

świadcz¹ o du¿ym zró¿nicowaniu tego

ryzyka dla ró¿nych typów dr¹¿arek.

Tylko w sporadycznych sytuacjach

ekspozycja na ha³as ultradźwiêkowy jest

tak du¿a, ¿e krotnośæ NDN osi¹ga bardzo

du¿e wartości (K > 1000 – przekroczenie

dopuszczalnych równowa¿nych pozio-

mów ciśnienia akustycznego, w tercjowym

paśmie czêstotliwości o czêstotliwości

środkowej 20 kHz wynosz¹ce 31 dB).

Przyczyn¹ tak du¿ych wartości ha³asu

ultradźwiêkowego jest brak zastosowania

jakiejkolwiek ochrony przeciwha³asowej,

np. obudowy czy os³ony w czêści roboczej

dr¹¿arki.

dladr¹¿arkiA1

(o mocy elektrycznej 400 W) – 121 dB

PIŚMIENNICTWO

[1] Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej

z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwy¿szych

dopuszczalnych stê¿eñ i natê¿eñ czynników szkodli-

wych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217,

poz. 1833 ze zm.

[2] M. Pawlaczyk-£uczyñska, J. Koton i in. Ha³as ultradź-

wiêkowy – Procedura pomiarowa . „Podstawy i Metody

Oceny Środowiska Pracy” 2(28)2001

[3] W. Mikulski, B. Smagowska Metoda oceny ryzyka za-

wodowego zwi¹zanego z ha³asem ultradźwiêkowym.

„ Bezpieczeñstwo Pracy” 3(426)2007, str. 13-17

[4] A. Śliwiñski Ultradźwiêki i ich zastosowania. WNT,

Warszawa 2001

[5] PN-N-18002:2000 Systemy zarz¹dzania bezpie-

czeñstwem i higien¹ pracy. Ogólne wytyczne do oceny

ryzyka zawodowego

[6] www.mkoper.sd.prz.edu.pl

[7] PN-N-01321: 1986 Ha³as ultradźwiêkowy.

Dopuszczalne wartości poziomu ciśnienia akustycznego

na stanowiskach pracy i ogólne wymagania dotycz¹ce

wykonywania pomiarów

[8] Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 10 września

1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom.

DzU nr 114, poz. 545 ze zm.

[9] Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia

2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych m³odo-

cianym. DzU nr 200 poz. 2047 ze zm.

dladr¹¿arkiA2

(o mocy elektrycznej 140 W) – 107 dB

c) wartości poziomu ciśnienia akustycz-

nego w paśmie tercjowym o czêstotliwości

środkowej 20 kHz na stanowiskach pracy

dr¹¿arek drugiego typu (z obudow¹ – B1, B2

i C) wynosz¹:

dla dr¹¿arki B1 i B2:

– z obudow¹ bez otworu: 85÷86 dB

– z obudow¹ z otworem: 92÷94 dB

dla dr¹¿arki C:

– z obudow¹ bez otworu: 82 dB

– z obudow¹ z otworem: 87 dB.

Wyniki pomiarów wskazuj¹ zatem, ¿e otwór

w obudowie dr¹¿arek powoduje podwy¿szenie

ha³asu na stanowisku pracy dr¹¿arek o 5 do

8 dB.

Na podstawie tabeli 6. i podanych w niej

krotności mo¿na stwierdziæ, ¿e ryzyko zawo-

dowe wynikaj¹ce z ekspozycji na ha³as ultra-

dźwiêkowy na stanowiskach pracy dr¹¿arek

pierwszego typu (bez obudowy – A1, A2) jest

du¿e (K = 50 i 1259). W przypadku dr¹¿arek

drugiego typu (bez otworu wentylacyjnego

w obudowie – B1, B2, C) ryzyko jest ma³e

(K = 0,1÷0,3), natomiast na stanowiskach pracy

Publikacja opracowana na podstawie wyników uzyskanych w ramach I etapu programu wielo-

letniego pn. „Poprawa bezpieczeñstwa i warunków pracy” dofinansowywanego w latach 2008-

2010 w zakresie badañ naukowych i prac rozwojowych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa

Wy¿szego. G³ówny koordynator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Pañstwowy

Instytut Badawczy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: