Pedagogika międzykulturowa
 

Terminy

­                    Multicultural education (USA, Wlk. Brytania, Kanada, Australia)

­                    Intercultural education (Europa, w tym Polska)

­                    Interethnic/multiethnic education (USA, rzadko w Europie)

­                    International education, global education, education for world citizenship (wych. do światowego obywatelstwa)

Geneza pedagogiki międzykulturowej

              początki w latach 60. XX w.

Ø                    w USA (l. 50.-60.) rasowe i etniczne problemy na tle nierówności dostępu  do oświaty Afroamerykanów, hiszp.  Amerykanów, Indian itp. w porównaniu z białymi Amerykanami. USA krajem kulturowego pluralizmu. Wych. międzykult. – częścią oficjalnej polityki oświatowej, w tym programów kształcenia (culturally sensitive curriculum).  

Ø                    Problemy krajów Europy Zach. z masową imigracją innych narodowości (Niemcy – z Turkami, Francuzi – z Afrykanami, Wlk. Brytania – z Hindusami i Azjatami itp.).

Definicje

­                    Wychowanie wielokulturowe – przygotowanie do społ., polit. i ekon. rzeczywistości, której uczniowie doświadczają w kulturowo odmiennych relacjach międzyludzkich 

­                    Wych. międzykulturowe – podejmuje zadania wynikające ze współżycia określonego narodu z obcokrajowcami.

                            Podtrzymuje tolerancję i umiejętność  wzajemnego porozumienia, a odrzuca myślenie etnocentryczne.

                            Akcentuje znaczenie języka ojczystego w psychospoł. i kognitywnym rozwoju dzieci imigrantów oraz wspiera dwujęzyczne kształcenie.

Edukacja międzykulturowa
 

­                    Jeśli wielokulturowość jest faktem społecznym, to międzykulturowość jest zadaniem i wyzwaniem edukacyjnym. Międzykulturowość wymaga wzajemnego uczenia się;

­                    Edukacja międzykulturowa – proces oświatowo-wychowawczy, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych – od subkultur we własnej społeczności począwszy, aż po kultury odległych przestrzennie społeczeństw – oraz przygotowanie do dialogowych interakcji z przedstawicielami  innych kultur. Dzięki krytycznej refleksji ma wzmocnić własną tożsamość kulturową. 

GLOBALIZACJA

Nigdy dawniej nie istniało jedno tak potężne centrum wpływające na losy całej planety i nie było narzędzi komunikacji, które pozwalałyby człowiekowi, znajdującemu się w jakimś punkcie globu, połączyć się w sekundę z innym człowiekiem, przebywającym na drugim końcu naszej planety. Wkraczamy więc w nową jakość świata, którą ledwie próbujemy przeniknąć i zrozumieć.

­                    [R. Kapuściński]

Modele globalizacji

­                    G. finansów - deregulacja rynków finansowych, międzynarodowa mobilność kapitału, wzrost fuzji i akwizycji;

­                    G. rynków i strategii, w szczególności konkurencji - integracja działalności gospodarczej na skalę światową, ustanowienie zintegrowanych działań poza swoimi granicami, globalne poszukiwanie komponentów, alianse strategiczne;

­                    G. technologii (szczególnie technologii informacji i telekomunikacji) - rozwój badań, rozwoju oraz wiedzy, umożliwiający rozwój globalnych sieci,

­                    G. stylów życia i modeli konsumpcji oraz globalizacja kultury, będące efektem roli mediów, a prowadzące do zrównania modeli konsumpcji, transformacji „produktów i wzorców kulturowych”;

­                    G. rządzenia i regulacji prawnych, redukująca rolę rządów i parlamentów narodowych, prowadząca do stworzenia nowej generacji przepisów i instytucji globalnych rządów;  

­                    Polityczne ujednolicenie świata w globalny polityczny i ekonomiczny system, któremu będzie przewodzić dominująca siła;

­                    G. postrzegania i świadomości wyrażającej się w społeczno-kulturowych procesach skoncentrowanych na „Jednej Ziemi”, to aktywizacja ruchów globalistycznych i obywateli świata.

­                    G.etyczna, glokalna etyka -  nie ma żadnych granic wewnętrznych czy zewnętrznych, nie zna wrogów i obcych, gdyż moralne współobcowanie ludzi ze sobą odwołuje się do całej ludzkości.

­                    Może być tylko etyka glokalna, czyli przekaz wartości partykularnych i uniwersalnych zarazem, indywidualnych i ogólnych. To dialektyczny proces etycznej refleksji nad równowagą pomiędzy lokalnością a globalizmem.

Wymiary globalizacji

­                    Glokalizacja - pęd ku globalności i partykularności, 

­                    Fragtegracja - jednoczesne integrowanie i rozpadanie się świata,

­                    Chaorder - chaos i porządek „w jednym”.

Nieodwracalność procesu globalizacji?

­                    Wszyscy mieszkańcy kuli ziemskiej podlegają globalizacji,  a więc także dzieci są „globalizowane”.  

­                    Co z tego końca geografii wynika dla ludzi, co szczególnie niesie z sobą ten proces dla dzieci?
 

Wyzwania dla pedagogiki

·         W jakim stopniu  proces ten uruchamia w odniesieniu do dzieci  dodatkowe czynniki ich marginalizacji, a w jakim zakresie sprzyja ich rozwojowi?

·         W jakim stopniu globalizacja rzutuje na sytuację dzieci w świecie?

·         Czy można w niej dostrzec tak negatywne, jak i pozytywne strony? 

Sytuacja dzieci

­                    W wielkich miastach - ok. 40 mln. dzieci, które nie mają własnego domu. 

­                    Wśród pozbawionych dzieciństwa - ok. 1 mln dzieci osieroconych w momencie narodzin;

­                    1 mln zatrudnionych w azjatyckim seks-biznesie, 

­                    1 mln - nosicieli wirusa HIV

­                    12 mln dzieci rocznie umiera przed ukończeniem 5 r.ż.

­                    ok. 200 milionów dzieci w krajach Trzeciego Świata utrzymuje się przy życiu
dzięki niewolniczej  pracy.

­                    W krajach  europejskich zaś dzieci są  rozwinięte ponad swój wiek, nie zapadają już na prawie żadne choroby fizyczne, są bardzo dobrze rozwinięte intelektualnie, ale przy tym są mniej ruchliwe i beztroskie.

Restratyfikacja społeczna

­                    następstwo globalizacji, wynikające z nowego podziału władzy, suwerenności i wolności działania

­                    stan nowej hierarchii społ.-kult., pociągający za sobą nowe przywileje, ujawniający nowe podziały na dobrobyt i nędzę, dostęp do bogactw i władzy albo niemoc czy ograniczenie swobody.

Globalizacja

Odsłania złożone aspekty nędzy, przeraźliwe warunki mieszkaniowe, choroby, analfabetyzm, agresję, rozpad rodzin, osłabienie więzów rodzinnych
i społecznych, brak przyszłości bezproduktywność.

Nierówność digitalna

­                    dotyczy osób będących analfabetami informacyjnymi.

              Bogaci są „globalni”, nędza – lokalna; między nimi nie istnieje jednak związek, przynajmniej nie w spektaklu o karmieniu głodnych.

Globalizacja

­                    sprzyja jednak także obniżaniu poziomu ubóstwa w wielu krajach rozwijających się, stwarzając ich mieszkańcom szansę na dołączenie do krajów wysoko rozwiniętych.

­                    Globalne bogactwo nie wyklucza lokalnego ubóstwa, ale też samo w sobie nie powoduje biedy.

Edukacja globalna

              Orientuje cele kształcenia i wychowania na wyposażenie młodego pokolenia w „globalną świadomość” przez:

­                    przekonywanie, że ludzi na całym świecie łączy wspólny „status biologiczny, historia, potrzeby psychologiczne oraz problemy egzystencjalne”;

­                    rozpoznawanie uniwersalnych elementów kultury;

­                    kształtowanie postrzegania siebie samego i całej ludzkości jako części ekosystemu ziemskiego;

­                    rozwijanie umiejętności rozpatrywania siebie samego oraz własnej grupy społecznej jako uczestników życia międzynarodowego;  

­                    wykształcenie zdolności ujmowania cywilizacji w perspektywie „globalnego banku kultury” – jako wytworu całego gatunku ludzkiego;

­                    uświadomienie, iż ludzie żyjący w różnych kulturach odbierają i wartościują problemy światowe opierając się na różnych założeniach.

Dwie koncepcje wych. międzykulturowego

­                    W.m. – proces, za pośrednictwem którego jednostki mają pozytywnie postrzegać i oceniać odmienne kulturowo systemy od ich własnej kultury i na tej podstawie mają regulować swoje postępowanie wobec przedstawicieli innych kultur;  

­                    W.m. - konkretny program kształcenia, zabezpieczający uczniom z etnicznych, rasowych, religijnych i in. mniejszości takie środowisko edukacyjne i takie treści kształcenia, które będą przystosowane  do specyficznych potrzeb językowych, psych. I kulturowych tych uczniów.

Mędzykulturowe kompetencje

...