ANATOMIA KRĘGOSŁUPA
Kręgosłup jest zespołem połączonych z sobą stawami i dyskami kręgów. Wyróżniamy 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych- zrośniętych z sobą i tworzących kość krzyżową oraz kość guziczą zbudowaną z 4-5 zrośniętych kręgów. Wśród połączeń kręgosłupa możemy spotkać zarówno połączenia ścisłe (chrząstkozrosty, więzozrosty i kościozrosty), jak i połączenia ruchome - stawowe. Generalnie połączenia kręgosłupa dzielimy na długie i krótkie. Połączenia krótkie zespalają ze sobą sąsiednie kręgi, natomiast połączenia długie łączą więcej niż dwa kręgi.
Do połączeń długich zaliczamy :
więzadło podłużne przednie (ligamentum longitudinale anterius) - rozpoczyna się na guzku gardłowym części podstawnej k. potylicznej i biegnie po przedniej powierzchni trzonów kręgów i tarcz międzykręgowych, zachodząc na powierzchnie boczne trzonów kręgów; kończy się na powierzchni miednicznej k. krzyżowej. więzadło podłużne tylne (ligamentum longitudinale posterius) - rozpoczyna się na stoku k. potylicznej i przednim brzegu otworu wielkiego, biegnie wzdłuż tylnej powierzchni trzonów kręgów i tarcz międzykręgowych (łączy się ściśle z tarczami międzykręgowymi, rozszerzając się na nich, a zwężając na trzonach kręgów) i kończy w górnym odcinku kanału krzyżowego. więzadło nadkolcowe (ligamentum supraspinale) - łączy wyrostki kolczyste kręgów począwszy od C7 aż do grzebienia krzyżowego pośrodkowego. więzadło karkowe (ligamentum nuchae) - przyczepia się do grzebienia potylicznego zewnętrznego, guzka tylnego kręgu szczytowego oraz wierzchołków wyrostków kolczystych kręgów C2 - C7.
Połączenia krótkie łączą :
wyrostki stawowe - są to tzw. połączenia międzykręgowe (juncturae zygapophysiales s. articulationes intervertebrales)(łączą wyrostki stawowe górne i dolne tworząc 23 pary stawów międzykręgowych). łuki kręgów - więzadła żółte (ligamenta flava s. ligamenta interarcuata). wyrostki poprzeczne - więzadła międzypoprzeczne (ligamenta intertransversaria). wyrostki kolczyste - więzadła międzykolcowe (ligamenta interspinalia). trzony kręgów - krążki międzykręgowe (disci intervertebrales) - zbudowane z dwóch części : jądra miażdżystego (nucleus pulposus) położonego ekscentrycznie bliżej brzegu tylnego krążka oraz pierścienia włóknistego (anulus fibrosus) położonego obwodowo w stosunku do jądra miażdżystego w postaci koncentrycznie ułożonych blaszek. Komórki jądra miażdżystego oraz więzadło wierzchołka zęba są pozostałościami po strunie grzbietowej (chorda dorsalis).
Połączenie k. krzyżowej z guziczną
Jest to tzw. połączenie krzyżowo-guziczne (junctura sacrococcygea). Łączą się w nim rożki guziczne (cornua coccygea) i rożki krzyżowe (cornua sacralia). Powierzchnie są uzupełnione przez krążek międzykręgowy. Połączenie to wzmacniają : więzadło krzyżowo-guziczne brzuszne (odp. więzadłu podłużnemu przedniemu) więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe głębokie (odp. więzadłu podłużnemu tylnemu) więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe powierzchowne (odp. więzadłom żółtym i torebkom stawowym) więzadło krzyżowo-guziczne boczne ( odp. więzadłom międzypoprzecznym).
Ruchomość kręgosłupa
Ruchomość między dwoma sąsiadującymi kręgami nie jest duża jednak w wyniku sumowania się pojedynczych ruchów powstają obszerne ruchy kręgosłupa jako całości, a mianowicie: zginanie i prostowanie (flexio et extensio) w płaszczyźnie strzałkowej. Zakres tych ruchów wynosi w całości od 170 do 250°. Najwyraźniej ruchy te występują w odcinkach szyjnym i lędźwiowym. W części piersiowej są ograniczone ułożeniem wyrostków kolczystych oraz przez obręcz klatki piersiowej; skłony boczne (flexio lateralis) w płaszczyźnie czołowej. Całość ruchu ma zakres ok. 110°. W odcinku szyjnym ruchy te łączą się z ruchami obrotowymi w wyniku skośnego ułożenia powierzchni stawowych; ruchy skrętne (rotatio) odbywają się w płaszczyźnie poprzecznej. Zakres ruchów obrotowych wynosi ok. 80° w każdą stronę. Najwyraźniej ruch obrotowy występuje w odcinku szyjnym następnie piersiowym, a w odcinku lędźwiowym prawie nie występuje ze względu na ułożenie wyrostków stawowych w płaszczyźnie strzałkowej. Ruchy obwodzenia (cirkumductio) odbywają się jako kombinacja wyżej wymienionych ruchów. W ruchach obwodzenia biorą udział też stawy biodrowe. Ruchomość kręgosłupa zarówno jako całości, jak i jego poszczególnych części jest osobniczo bardzo zmienna.
Krzywizny kręgosłupa
Kręgosłup oglądany z boku nie stanowi prostej kolumny kostnej jest wygięty esowato. Są to krzywizny w płaszczyźnie strzałkowej - logiczne, czyli prawidłowe. W częściach szyjnej i lędźwiowej występują wygięcia skierowane do przodu, zwane lordozami (lordosis cervicalis et lumbalis), a w części piersiowej i krzyżowej - wygięcia skierowane do tyłu- są to kifozy (kyphosis thoracalis et sacralis). Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa zwiększają jego elastyczność oraz pełnią funkcję amortyzującą. Skrzywienia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej określane są jako skoliozy i traktowane są jako skrzywienia patologiczne.
fizjotczew