skrypt-czesc_meryt..pdf

„GOSPODARKA ODPADAMI KOMUNALNYMI W POLSCE”

MATERIAŁY SZKOLENIOWE

I. PODSTAWOWE POJ Ę CIA I INFORMACJE Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI

1) Odpady

Odpady :

przedmioty, rzeczy, których posiadacz pozbywa się.

Odpady komunalne :

odpady powstające w gospodarstwach domowych bądź innych obiektach, przypominające odpady pochodzące

z gospodarstw. Odpady komunalne są to zatem odpady powstające m.in. w gospodarstwach domowych, obiektach

uŜyteczności publicznej etc.

Gospodarowanie odpadami:

proces obejmujący zbieranie, transport, odzysk i/lub unieszkodliwianie odpadów.

(opracowanie własne)

Odpady surowcowe:

selektywnie gromadzone komunalne odpady opakowaniowe z: papieru i tektury, szkła bezbarwnego i kolorowego, tworzyw

sztucznych i metali, wielomateriałowe oraz nieopakowaniowe odpady z papieru i tektury.

Odpady niesegregowane:

odpady komunalne nie poddane selektywnemu zbieraniu (tzw. zmieszane).

Odpady segregowane:

odpady zbierane selektywnie.

( ź ródło: Regulamin Utrzymania Czysto ś ci i Porz ą dku na terenie M.St. Warszawy, 2006)

2) Posiadacz odpadów

Posiadacz odpadów:

oznacza wytwarzającego odpady lub osobę, która jest w ich posiadaniu. Posiadacz odpadów jest obowiązany

do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska.

Zgodnie z zasadą "zanieczyszczający płaci", koszt usuwania odpadów musi być ponoszony przez posiadacza odpadów.

( ź ródło: Ramowa dyrektywa o odpadach – dyrektywa Rady 75/442/EWG z 1975 r.)

3) Model systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce

Polska jest jedynym kraje w UE, w którym właścicielem odpadów komunalnych nie jest gmina, a ich bezpośredni wytwórca

(mieszkaniec). Za odpady powstające na ternie nieruchomości odpowiada właściciel tej nieruchomości (zarządca,

administrator, dzierŜawca). Mieszkaniec/właściciel jest zobowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny

z zasadami ochrony środowiska. Właściciele nieruchomości zobowiązani są do posiadania umów na odbiór odpadów

komunalnych. Umowę taką zawiera się z przedsiębiorstwem posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności

w zakresie odbioru odpadów. Umowa określa m.in. częstotliwość odbioru odpadów oraz opłatę za odbiór. Zezwolenie takie

Materiały szkoleniowe opracowane przez O ś rodek Działa ń Ekologicznych „ Ź ródła” Oddział w Warszawie

przedsiębiorstwom wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W zezwoleniu określone są miejsca odzysku lub

unieszkodliwiania zbieranych przez daną firmę odpadów. Odpady od mieszkańców moŜe odbierać takŜe gminna jednostka

organizacyjna świadcząca usługi w tym zakresie (jednostka taka jest zwolniona z obowiązku uzyskania zezwolenia, ale musi

spełniać warunki określone przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta). Przedsiębiorstwa przekazują gminie informacje

o umowach zawartych z mieszkańcami (wykaz umów; gmina prowadzi ewidencję umów) oraz sprawozdania dotyczące

gospodarowania odpadami (informacje o ilości odebranych odpadów, ich odzysku, unieszkodliwianiu). Gmina prowadzi

ewidencję umów oraz gromadzi dane o gospodarce odpadami w gminie.

Odpady powstające na terenie nieruchomości powinny być zbierane i odbierane w sposób selektywny. Szczegółowe

zasady selektywnego zbierania i odbierania odpadów określa gmina w Regulaminie Utrzymania Czystości i Porządku.

Funkcjonowanie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie przedstawiono na schemacie.

obowiązek posiadania umowy i selektywnego zbierania odpadów

wytwórca

ewidencja umów/ewidencja

ilości odpadów wywoŜonych

umowa i

opłata

zezwolenie

przedsiębiorstwo posiadające

zezwolenie/gminna jednostka

organizacyjna

wykaz umów

GMINA

sprawozdanie

transport

skazane w zezwoleniu miejsce

odzysku i unieszkodliwiania

odpadów

Regulamin Utrzymania

Czystości i Porządku

na terenie gminy

Schemat gospodarowania odpadami w gminie

( opracowanie własne na podstawie Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 )

II. STATYSTYKI ODPADOWE W POLSCE

1) Ilo ść odpadów powstaj ą cych w Polsce

W roku 2000 w Polsce wytworzono łącznie 13500 tys. ton odpadów komunalnych oraz 125480 tys. ton odpadów

gospodarczych, z czego 1578 tys. ton to odpady niebezpieczne. Odpady komunalne stanowią zatem niecałe 10% odpadów

produkowanych w naszym kraju. Wg prognoz w wymienionych latach masa odpadów powstających w Polsce wynosić

będzie:

2010 - 145 317 tys. t,

2014 - 171 982 tys. t.

(na podstawie: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami)

W przeliczeniu na mieszkańca, Polacy produkują średnio ok. 323 kg odpadów rocznie (dane z roku 2000). Istnieje jednak

duŜe zróŜnicowanie między mieszkańcami miast a wsi w ilości wytwarzanych przez nich odpadów. ZróŜnicowanie to

przedstawiono na rysunku poniŜej.

Materiały szkoleniowe opracowane przez O ś rodek Działa ń Ekologicznych „ Ź ródła” Oddział w Warszawie

Ilo ść odpadów komunalnych wytwarzanych

przez mieszka ń ców miast i wsi

450

400

350

300

250

200

150

100

(opracowanie własne na podstawie danych Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, dane z 2000 r.)

mieszkaniec miasta

mieszkaniec w si

Z powyŜszych danych wynika, Ŝe mieszkaniec miasta produkuje o ok. 200 kg więcej odpadów niŜ mieszkaniec wsi

(w przeliczeniu na rok). Taka róŜnica w poziomie wytwarzania odpadów wynika po części z wyŜszej konsumpcji na terenach

miejskich oraz wyŜszej zazwyczaj stopy Ŝyciowej mieszkańców miast, jak i większej dostępności sklepów. Ponadto, na

terenach wiejskich, szereg produktów spoŜywczych pochodzi z własnych gospodarstw mieszkańców

(np. mleko, jaja, warzywa, mięso), podczas gdy mieszkańcy miast wszystkie tego typu produkty kupują, co wiąŜe się

z uŜywaniem opakowań i powstawaniem odpadów opakowaniowych (średnio mieszkaniec miasta produkuje ok. 96 kg

odpadów opakowaniowych rocznie, podczas gdy mieszkaniec wsi tylko ok. 50 kg/rok). Ponadto, znaczna część odpadków

organicznych, np. resztek Ŝywności, jest przez mieszkańców wsi zagospodarowywana, w tym np. na paszę na zwierząt.

W mieście odpadki takie są bezuŜytecznym odpadem (mieszkaniec wsi produkuje rocznie jedynie ok. 22 kg odpadów

organicznych (roślinnych, zwierzęcych i innych), podczas gdy mieszkaniec miasta aŜ 90 kg/rok). ZaleŜności te przedstawiono

na wykresie poniŜej.

Ilo ść odpadów organicznych i opakowaniowych

produkowanych przez mieszka ń ców miast i wsi

120

mieszkaniec miasta

mieszkaniec wsi

100

odpady organiczne

odpady opakowaniowe

(opracowanie własne na podstawie danych IETU, dane z 2000 r.)

2) Struktura odpadów komunalnych

Zdecydowaną większość odpadów komunalnych powstających na terenie Warszawy (i Polski jako całości) stanowią

odpady z gospodarstw domowych (61%, rysunek poniŜej). Oznacza to, Ŝe w przewaŜającym stopniu to mieszkańcy –

indywidualnie – decydują o tym, jak przebiega gospodarka odpadami komunalnymi w mieście (jaka ich część kierowana jest

na składowiska, a jaka zbierana selektywnie).

(opracowanie własne na podstawie Planu Gospodarki Odpadami dla m. st. Warszawy, Warszawa 2005)

Materiały szkoleniowe opracowane przez O ś rodek Działa ń Ekologicznych „ Ź ródła” Oddział w Warszawie

W strumieniu odpadów komunalnych dominują odpady, które mogą i powinny być ponownie zagospodarowane poprzez

odzysk; stanowią one ok. 52% masy odpadów pochodzących od ludności. Są to odpady surowcowe (ok. 30%, opakowania

i nieopakowaniowy papier i tektura, rysunek poniŜej) oraz ulegające biodegradacji (24%, odpady kuchenne oraz zielone,

rysunek poniŜej).

Struktura odpadów komunalnych w miastach w Polsce

inne 46%

odpady

surowcowe

30%

ulegające

biodegradacji

24%

(opracowanie własne na podstawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami i danych IETU, dane dla 2000 r.)

III. POST Ę POWANIE Z ODPADAMI

1) Zasady post ę powania z odpadami

W Ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. sformułowano następujące zasady:

zasadę przestrzegania właściwej hierarchii postępowania z odpadami (najbardziej preferowanym działaniem jest

zapobieganie powstawaniu odpadów, następnie ograniczanie ilości i uciąŜliwości (szkodliwości) odpadów, odzysk

(wykorzystanie odpadów), unieszkodliwianie odpadów, z wyłączeniem składowania, a najmniej preferowanym

składowanie odpadów),

zasadę bliskości (odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane

w miejscu ich powstawania; jeśli nie jest to moŜliwe, to uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię,

powinny być przekazywane do najbliŜej połoŜonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lub

unieszkodliwione),

zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta (producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstające

w procesie produkcyjnym odpady, ale równieŜ za odpady powstające w trakcie uŜytkowania, jak i po zuŜyciu

wytworzonych przez niego produktów - odpowiednie projektowanie produktów).

Zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy o odpadach w prawie krajowym przyjęto jako obowiązującą następującą

hierarchię postępowania z odpadami:

zapobieganie powstawaniu odpadów lub ograniczanie ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko

przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich uŜytkowania,

zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeŜeli nie udało się zapobiec ich powstaniu,

zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów, których powstaniu nie udało się

zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi,

poddawanie odpadów, z uwzględnieniem najlepszej dostępnej techniki lub technologii odzyskowi lub unieszkodliwianiu,

w pierwszej kolejności w miejscu ich powstawania, a jeśli jest to niemoŜliwe - przekazywanie do najbliŜej połoŜonych

miejsc, w których będą mogły być poddane takiemu odzyskowi lub unieszkodliwieniu,

zbieranie odpadów w sposób selektywny.

( ź ródło: Ustawa o odpadach z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r., Krajowy Plan Gospodarki Odpadami)

PoniŜej szczegółowo przedstawiono postępowanie z odpadami.

Materiały szkoleniowe opracowane przez O ś rodek Działa ń Ekologicznych „ Ź ródła” Oddział w Warszawie

Zapobieganie:

ograniczenie ilości powstających odpadów oraz przeciwdziałanie szkodliwemu ich oddziaływaniu na środowisko realizowane

przez:

ograniczenie ilości materiałów i innych surowców w opakowaniach,

ograniczenie ilości opakowań podczas produkcji i dystrybucji handlowej wyrobów, wszędzie gdzie jest uzasadnione

oraz ograniczenie ilości odpadów w fazie utylizacji i likwidacji,

rozwój czystych technologii (technologii, które nie wywołują zagroŜeń dla środowiska).

Odzysk odpadów:

działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji,

materiałów, energii i ich wykorzystania. Odzysk prowadzi do ograniczenia masy odpadów deponowanych na składowiskach.

Odzysk obejmuje: odzysk energii oraz recykling.

Odzysk energii:

termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii (np. spalanie odpadów, którego podstawowym celem jest

odzyskiwanie energii).

Recykling:

przetworzenie odpadów opakowaniowych (lub materiałów pochodzących z odpadów) prowadzące do wytworzenia nowych

opakowań lub innych wyrobów. Recykling obejmuje recykling materiałowy i organiczny.

Recykling organiczny:

obróbka tlenowa lub beztlenowa biodegradowalnych odpadów lub ich części; prowadzona w warunkach kontrolowanych

i przy udziale organizmów, prowadząca do wytworzenia masy organicznej lub metanu (np. kompostowanie, fermentacja).

Recykling materiałowy:

procesy zawracania materiałów pochodzących z odpadów do cyklu produkcyjnego; proces wytworzenia surowca wtórnego

z materiałów odpadowych i wytworzenia wyrobu finalnego z surowca wtórnego.

(opracowanie własne na podstawie Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r., PN-EN 13193:2002 Opakowania – Opakowania

a ś rodowisko terminologia oraz PN-EN 13430:2002 Opakowania – Wymagania dotycz ą ce opakowa ń przydatnych do odzysku przez

recykling materiałowy)

Odpady, których nie da się poddać odzyskowi, podlegają unieszkodliwieniu.

Unieszkodliwianie odpadów:

poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich

do stanu, który nie stwarza zagroŜenia dla Ŝycia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Metody unieszkodliwiania

to np. składowanie, spalanie bez odzysku energii.

( ź ródło: Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r.)

Na schemacie poniŜej przedstawiono postępowanie z odpadami (nie uwzględniono zapobiegania i minimalizacji).

Materiały szkoleniowe opracowane przez O ś rodek Działa ń Ekologicznych „ Ź ródła” Oddział w Warszawie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: