fragmenta.pdf

(176 KB) Pobierz
748868827 UNPDF
Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na
stronie wolnelektury.pl .
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez
JAN KOCHANOWSKI
Fragmenta albo pozostałe pisma
Pieśń ¹
Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?
Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?
Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie,
I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie.
Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszytko Twoje,
Cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swoje.
Wdzięcznym Cię tedy sercem, Panie, wyznawamy,
Bo nad to przystojniejszej² ofiary nie mamy.
Tyś Pan wszytkiego świata, Tyś niebo zbudował
I złotemi gwiazdami ślicznieś uhaował.
Tyś fundament założył nieobeszłej³ ziemi
I przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi.
Za Twoim rozkazaniem w brzegach morze stoi,
A zamierzonych granic przeskoczyć sie boi.
Rzeki wód nieprzebranych wielką hojność mają,
Biały dzień a noc ciemna swoje czasy znają.
Tobie k woli⁴ rozliczne kwiatki Wiosna rodzi,
Tobie k woli w kłosianym wieńcu Lato chodzi.
Wino Jesień i jabłka rozmaite dawa,
Potym do gotowego gnuśna Zima wstawa.
¹W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie
w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego.
² przstoniesza (starop.) — bardziej należyta.
³ nieobeszł (daw.) — nie dający się obejść.
⁴ obie oli (starop.) — zgodnie z Twoją wolą.
748868827.001.png
 
Z Twej łaski nocna rosa na mdłe⁵ zioła padnie,
A zagorzałe⁶ zboża deszcz ożywia snadnie⁷.
Z Twoich rąk wszelkie źwierzę patrza swej żywności,
A Ty każdego żywisz z Twej szczodrobliwości.
Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie!
Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie.
Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi;
Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi!
Pieśń I ⁸
Pewienem tego, a nic sie nie mylę,
Że bądź za długą, bądź za krótką chwilę,
Albo w okręcie całym⁹ doniesiony,
Albo na desce biednej przypławiony¹⁰
Będę jednak u brzegu,
Gdzie dalej nie masz biegu,
Lecz odpoczynek i sen nieprzespany¹¹,
Tak panom, jako chudym zgotowany.
Ale na świecie kto tak głupi żywie,
Żeby nie pragnął przejechać szczęśliwie
Dróg niebezpiecznych, a uść niepogody
I szturmów¹² srogich krom¹³ swej znacznej szkody?
Lecz tylko że pragniemy,
Ale nie rozumiemy,
Czego sie trzymać, jako sie sprawować
Żeby nie przyszło na koniec bobrować¹⁴.
A chytre morze, ile znakomitych¹⁵,
Tyle pod wodą żywi skał zakrytych.
Tu siedzi złotem Cześć koronowana,
Tu lekkim piórem Sława przyodziana,
Tu Chciwość nieszczęśliwa
Zbiera, a nie używa;
⁵ mł (daw.) — zwiędły.
⁶ zagorzał * (daw.) — spalony, wyschnięty.
⁷ snanie (starop.) — łatwo.
⁸W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie
w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego.
⁹ ał — tu: ocalony.
¹⁰ przpłaion — przywieziony wodą.
¹¹ nieprzespan (starop.) — taki, z którego nie można się obudzić.
¹² sztrm — burza.
¹³ rom (starop.) — bez.
¹⁴ bobroa (daw.) — brodzić w wodzie albo grzęznąć w błocie jak bóbr.
¹⁵ znaomit (starop.) — widoczny, znaczny.
Fragmenta albo pozostałe pisma
Tu luba Rozkosz i Zbytek wyrzutny¹⁶,
Pod nimi Nędza prędka i Żal smutny.
Tamże i Krzywda, i Zazdrość przeklęta,
Przed którą biada zawżdy Cnota święta.
Więc jesli człowiek jednę skałę minie,
Wnet na to miejsce na inszą napłynie;
Tak iż snadź namędrszemu
Trudno pogodzić¹⁷ temu,
Aby przynamniej więznąć albo zbłędzić
Nie miał, chyba gdy kogo Pan chce rzędzić¹⁸.
Wodzu prawdziwy i Wieczna Światłości,
Uskróm z łaski swej morskie nawałności.
A podnieś ogień portu¹⁹ zbawiennego,
Na który patrząc moglibysmy tego
Morza chytrego zdrady
Przebyć bez wszelkiej wady²⁰,
A odpoczynąć po tym żeglowaniu
W długim pokoju i bezpiecznym spaniu.
Pieśń II ²¹²²
Nie ma świat nic trwałego, a to barzo k rzeczy²³:
Jaki liścia, taki jest rodzaj i człowieczy²⁴.
Ale rzadki, co by tę powieść Homerowę,
Przypuściwszy do uszu, wlepił sobie w głowę.
Bo każdego swa własna nadzieja uwodzi
A ledwie sie z człowiekiem zaraz nie urodzi.
Póki zakwitła młodość stoi w swojej mierze²⁵,
Lekka²⁶ myśl niepodobne²⁷ rzeczy przed się bierze:
¹⁶ rztn — rozrzutny.
¹⁷ pogoi — zaradzić.
¹⁸ rzi — rządzić.
¹⁹ ogień port — światła portowe.
²⁰ aa — tu: szkoda.
²¹ Pieśń II dodana — pieśń jest paraazą elegii Simonidesa z Keos.
²²W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie
w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego.
²³ rzez (starop.) — słusznie, mądrze powiedziane.
²⁴ ai liśia tai est roa i złoiez — w Iliaie Homera (ks. VI) Glauk porównuje ludzkie
rodzenie się i umieranie do losu liści na drzewach; por. też biblijną Mądrość Syracha (, ).
²⁵ stoi soe mierze — trwa, znajduje się w swoich granicach.
²⁶ lei — tu: lekkomyślny.
²⁷ niepoobn (daw.) — nierealny, niewykonalny.
Fragmenta albo pozostałe pisma
O starości nie myśli ani na śmierć pomni
A w dobrym zdrowiu będąc, choroby nie wspomni.
Szalony ludzki rozum — ani oni²⁸ znają,
Jako młodość i żywot prędko upływają.
Co ty wiedząc, bądź cierpliw do kresu żywota,
Strzegąc sie, ile możesz, troski a kłopota.
Pieśń III ²⁹³⁰
Oko śmiertelne Boga nie widziało,
Prózno by sie tym kiedy chłubić miało.
Lecz On w swych sprawach³¹ jest tak znakomity,
Że naprostszemu nie może być skryty.
Kto miał rozumu, kto tak wiele mocy,
Że świat postawił krom żadnej pomocy?
Kto władnie niebem? Kto gwiazdami rządzi,
Że sie z nich żadna nigdy nie obłądzi?
Za czyją sprawą we dnie słońce chodzi,
A miesiąc świeci, kiedy noc nadchodzi?
Każdy znać musi krom wszelakiej zwady³²,
Że sie to dzieje wszytko z Pańskiej rady³³.
Jego porządkiem Lato Wiosnę goni,
A czujna Jesień przed Zimą sie chroni.
Ten opatruje³⁴, że morze nie wzbierze,
Choć wszytki rzeki w swoje łono bierze.
A to nas namniej niechaj nie obchodzi,
Że nad niewinnym czasem zły przewodzi
Albo że gorszy³⁵ świat po woli³⁶ mają,
A dobrzy rychlej niedostatek znają.
Wszystko to Pan Bóg wywróci na nice,
Jeno kto wejźrzy w Jego tajemnice,
²⁸ oni — tzn. szaleni, lekkomyślni ludzie.
²⁹ Pieśń III dodana — pieśń od w.  do  jest paraazą agmentów ody Horacego (Carmina III
) noszącej tytuł amios ( o przaił ).
³⁰W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie
w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego.
³¹ spra (daw.) — dzieła, czyny.
³² rom za (starop.) — bez sprzeciwu.
³³ raa — tu: postanowienie.
³⁴ opatra (daw.) — dbać o co.
³⁵ gorsz — gorsi.
³⁶ po oli (daw.) — zgodnie ze swą wolą.
Fragmenta albo pozostałe pisma
Jako na koniec zły przedsię wypada³⁷,
A dobry w Jego Majestacie siada.
Toć grunt wszytkiego, bysmy Boga znali,
A Jemu sprawę wszego przypisali.
Kto sie za czasu tego nie napije³⁸,
Człowiek na świecie niepobożny żyje.
Tego swych dziatek, starszy, nauczajcie,
To wychowanie synom waszym dajcie;
A niech nie będą nazbyt pieszczonemi,
Niech przywykają spać na gołej ziemi.
A skoro który doroście swej miary,
Niechaj sie w polach ugania z Tatary,
Niech wzdycha żona mężnego tyranna,
Patrząc nań z murów, i dorosła panna.
Niestetyż, by ten najeznik tak młody
Nie popadł jakiej znakomitej szkody³⁹,
Jesli gdzie na lwa nieborak ugodzi,
Który po szyję we krwi ludzkiej brodzi.
Przed śmiercią żaden schronić sie nie może
I pierzchliwemu prędkość nie pomoże.
Azaż nie lepiej sławy swej poprawić
Niż, prózno siedząc, w cieniu wiek swój trawić?
Męstwem Achilles⁴⁰, męstwem Hektor⁴¹ słynie,
A ich pamiątka wiecznie nie zaginie;
Męstwem Alcydes⁴² do nieba sie dostał
I Polluks⁴³ bogiem nieśmiertelnym został.
Pieśń IV ⁴⁴
Kiedy by kogo Bóg był swymi słowy
Upewnił, że miał czasu wszelakiego
Strzec od złych przygód jego biednej głowy,
³⁷ przesi paa — jednak spada (z uprzywilejowanego miejsca).
³⁸ tego nie nape — tym nie przejmie.
³⁹ aie znaomite szo — w jakąś znaczną szkodę.
⁴⁰Achilles — mityczny bohater grecki, waleczny i porywczy, jedna z głównych postaci w Iliaie
Homera.
⁴¹Hektor — mityczny bohater trojański, zginął w pojedynku z Achillesem.
⁴²Alcydes — wnuk Alceusza, czyli Herakles (Herkules), mitologiczny bohater grecki, znany z nad-
ludzkiej siły, odwagi, dobroci, ale też grubiaństwa.
⁴³Polluks — jeden z braci bliźniaków, zwanych Dioskurami, śmiertelników obdarzonych nieśmier-
telnością (por. gwiazdy konstelacji Bliźniąt, zodiakalne Bliźnięta).
⁴⁴W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie
w utworze jest odmienne od znaczenia obecnego.
Fragmenta albo pozostałe pisma

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin