swietoszek.pdf

Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na

stronie wolnelektury.pl .

Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez

fundację Nowoczesna Polska .

MOLIÈRE

Świętoszek



  ę  

ł.  



• Pani Pernelle

• Orgon — jej syn

• Elmira — żona Orgona

• Damis, Marianna — ǳieci Orgona

• Walery

• Kleant — szwagier Orgona

• Tartuﬀe¹

• Doryna — garderobiana Marianny

• Loyal — sługa sądowy

• Urzędnik

• Flipote — służąca pani Pernelle

zez iee się w w o o

¹ tte — z . hipokryta.

AKT PIERWSZY

 

i eee i i et is o iote

. 

Roǳina

Chodź, Flipoto, dość mam już niemiłych mi osób.



Biegniesz pani tak prędko, że zdążyć nie sposób.

. 

Zostań, moja synowo, skróć sobie tę drogę,

Bez takich ceregieli² ja się obyć mogę.



Dom

Czcić panią, to powinność i chęć nasza szczera;

Lecz dlaczego się pani tak prędko wybiera?

. 

Bo nie mogę już patrzeć na nieład w tym domu,

Gǳie, aby mnie dogoǳić, nie przeszło nikomu

Przez głowę. Każdy by się nieporządkiem zrażał!

Na to com ja mówiła nikt tu nie uważał;

Nikogo nie szanują, naraz³ mówi wielu,

Jednym słowem, porządek, jak w wieży Babelu⁴.



Sługa

Gdy…

. 

Tyś jest pokojówka niezbyt w pracy prędka;

Lecz za to mocna w gębie i impertynentka⁵;

O wszystkim umiesz gadać, kłócisz się zażarcie⁶.



Lecz…

. 

Ty bo jesteś głupiec, mówię to otwarcie

Jako babka, mój wnuku; to jest moje zdanie.

Syn

Mówiłam twemu ojcu, że nie bęǳie w stanie

² eeiee (lp. ceregiela) — zachowywanie się w sposób zgodny z konwencjami, zbyt grzeczny.

³ z — tu: jednocześnie.

⁴ wie e — według biblĳnej opowieści (por. Rǳ ) wieża ta miała w zamierzeniu swych bu-

downiczych sięgać szczytem nieba i stała się symbolem przeciwstawienia się luǳi Bogu. Aby udaremnić

luǳkie plany, Bóg pomieszał języki budowniczych, którzy nie mogąc się ze sobą porozumieć, nie mogli

także dokończyć budowy.

⁵ ietetk — osoba zuchwała i bezczelna, lekceważąca innych.

⁶ zie — uparcie.

 Świętoszek



Dochować się niczego z ciebie: jesteś trzpiotem⁷,

Nicponiem⁸. Sam w przyszłości przekonasz się o tem.



Sąǳę…

. 

Ty jego siostra, udajesz skromniutką,

Potulną, taką grzeczną, usłużną, milutką,

Lecz wiesz, że cicha woda, to mówią, rwie brzegi,

Wiem ja, jak trzeba sąǳić te twoje wybiegi.



Jednak…

. 

Matka, Żona

Moja synowo, przepraszam cię barǳo,

Ale chociaż w tym domu moim zdaniem garǳą,

Muszę powieǳieć, że ty, zamiast do ostatka

Dawać im dobry przykład z siebie, jak ich matka

Nieboszka, rozrzutnicą jesteś i co rani

Moje serce, ubierasz się jak wielka pani.

Gdy mężowi się tylko chce podobać żona,

Nie choǳi jak księżniczka świetnie wystrojona.



Ależ pani, wszak także winnaś mieć w rachubie…

. 

Pana, jako jej brata, oceniam i lubię,

Ale jej mąż, a mój syn, zrobiłby rozumnie,

Gdyby powieǳiał panu: przestań bywać u mnie.

Zdania, które pan ciągle wygłaszać się truǳi,

Wstręt tylko sprawiać mogą u poczciwych luǳi.

Że nazbyt szczerą jestem, może mi pan powie,

Lecz u mnie prosto z mostu, co w myśli, to w mowie.



Tartuﬀe babuni, który pragnie jak najszczerzéj…

Świętoszek

. 

To zacny człowiek, jego rad słuchać należy

I najbarǳiej mnie złości, jeszcze do tej pory,

By taki jak ty wariat śmiał z nim woǳić spory.



Więc ja się może wcale nie będę opierał,

By ten bałwan tyranię nade mną wywierał.

⁷ tziot — osoba beztroska, niepoważna.

⁸ io — łobuz.

 Świętoszek



Tu rozrywki nie szukaj, nie myśl o zabawie,

Chyba, że ten pan na nią zezwoli łaskawie.



Gdyby chcieć skłonić głowę przed taką pochodnią,

To wszystko co się robi od razu jest zbrodnią.

Wszęǳie się wtrąci, wyrok da na każdą stronę.

. 

Co on osąǳi, to jest dobrze osąǳone.

On chce was zbawić, wspierać, gdy się które chyli;

Mój syn powinien kazać, byście go lubili.



Nikt i nawet mój ojciec, nie ma takiej siły,

Ażeby ten jegomość stał się dla mnie miły,

Z wstrętnego. Kłamać nie chcę i wyznaję szczerze,

Że na jego zrzęǳenie złość mnie wściekła bierze.

Ja już od dawna chwilę tę przeczuwam w duchu,

Jak do strasznego dojdę z tym łotrem wybuchu.



A toż to skandal! gdyby opowieǳieć komu!

Założył tu kwaterę, jak we własnym domu;

Łapserdak⁹, co jak przyszedł, buty miał podarte,

A ubranie szelągów¹⁰ ǳiesięciu nie warte; —

ǲiś już do tego doszedł, że się zapomina,

Wszystkim rząǳi i pana udawać zaczyna.

. 

Klnę się życiem, że dobrze by tu rzeczy stały,

Gdyby pobożne jego chęci rząǳić miały.



Zdaniem pani, on świętym zostanie niedługo,

Hipokryta, obłudnik, razem z swoim sługą.

. 

To język!



Jego razem z Wawrzyńcem tak cenię,

Że nic bym im nie dała, jak na poręczenie¹¹.

. 

Sługi nie znam, więc nie chcę o niego wieść¹² wojny,

Za pana ręczę, że jest zacny i spokojny;

⁹ sek — ktoś, kto choǳi podarty, w zniszczonych ubraniach lub potocznie: nicpoń, łobuz.

¹⁰ sze — dawn. drobna moneta mieǳiana.

¹¹ i i ie k oęzeie — tylko za poręczeniem czyimś, na znak nieufności właśnie.

¹² wie — tutaj: prowaǳić.

 Świętoszek



A z was każde na niego sroży się¹³ i boczy¹⁴

Za to, że on wam prawdę gorzką rzuca w oczy:

Że przeciwko grzechowi opornie stać trzeba.

Jedynym jego celem, zasługa dla nieba.



Tak! dlaczegóż, szczególniej od pewnego czasu,

Gdy kto tu przyjǳie, on wnet narobi hałasu?

Za każde odwieǳiny niebo tak surowe

Z ust tego pana gromy ciska nam na głowę.

A mówiąc mięǳy nami, nieba nas tak straszą

Za to, że on zazdrosny jest o panią naszą.

. 

Plotka

Milcz, nie wiesz o czym mówisz, przecież twojej pani

Te odwieǳiny nie on jeden tylko gani.

Ciągła stacja powozów od nocy do rana

I czereda¹⁵ lokajów przed drzwiami zebrana

Waszego domu, co się na chwilę nie zmienia,

Na sąsiadach nie robią dobrego wrażenia.

Przypuszczam, w gruncie rzeczy, że złe stąd nie spadnie;

Lecz wreszcie mówią o tym, a to już nieładnie.



Jak to? Chcesz pani wstrzymać gawędy i plotki?

A toż by ciężar życia dopiero był słodki,

Obyczaje

Gdy ktoś w uprzeǳeniu tak głupim się zaciął,

By dlatego miał zrzekać się swoich przyjaciół.

Przypuśćmy, że w ten sposób ktoś swe życie zmienia,

Sąǳisz pani, że wszystkich zmusi do milczenia?

Przeciw obmowie nie ma na świecie warowni,

Więc niechaj robią plotki luǳie zbyt wymowni;

Zostawmy im swobodę, niech glęǳą od rzeczy,

Własna nasza niewinność obmowie zaprzeczy.



Czy to nie Dafne czasem, z tą śliczniutką lalą,

Swoim mężem, tak pięknie za oczy¹⁶ nas chwalą?

ǲiwna rzecz, co się ǳieje z tych plotkarzów rzeszą;

Że ci najgłośniej krzyczą, co najwięcej grzeszą;

A osoby najbarǳiej w obmowie zażarte

Są te, których uczynki tylko śmiechu warte.

Z najmniejszego uczucia wnet ich język kreśli

Taki obraz, by świat w tym dopatrzył złej myśli

I cieszą się na innych kiedy potwarz¹⁷ rzucą,

Że tym uwagę świata od siebie odwrócą;

¹³ so się — gniewać się.

¹⁴ oz się — być obrażonym, okazywać komuś swoją niechęć.

¹⁵ zee — gromada.

¹⁶ z oz — tu: za oczami (por. zaocznie), za plecami.

¹⁷ otwz — oszczerstwo.

 Świętoszek



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: