Krajowy rejestr czynników biologicznych zasady tworzenia.pdf

KRAJOWY REJESTR CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH W

ŚRODOWISKU PRACY –

ZASADY TWORZENIA, FUNKCJONOWANIA, ZADANIA,

UŻYTKOWNICY

Materiały na posiedzenie Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP

Luty 2007

Wprowadzenie

Obecność czynników biologicznych w środowisku pracy i wynikające z tego

faktu implikacje dla zdrowia pracowników stanowią bardzo istotny, chociaż wciąż

niedoceniany, a niekiedy wręcz pomijany, problem medycyny pracy i zdrowia

publicznego. Narażenie na szkodliwości biologiczne obecne w miejscu pracy

dotyczy różnych dziedzin działalności gospodarczej i może powodować wiele

niekorzystnych skutków zdrowotnych takich jak np. różnego rodzaju reakcje

alergiczne lub toksyczne, czy choroby zakaźne. Najczęstsze zagrożenie w

przypadku zawodowej ekspozycji na czynniki biologiczne związane jest z ich

występowaniem jako składników bioaerozoli, które przenoszone są drogą powietrzną

i wnikają do organizmu człowieka głównie przez układ oddechowy, błony śluzowe lub

skórę, znacznie rzadziej zaś drogą pokarmową.

Narażenie na czynniki biologiczne występuje w licznych grupach zawodowych.

Do najbardziej narażonych należą pracownicy zatrudnieni w:

służbie zdrowia,

służbie weterynaryjnej,

rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym,

leśnictwie,

przemyśle drzewnym,

przemyśle biotechnologicznym i farmaceutycznym,

laboratoriach diagnostycznych i naukowo-badawczych oraz

przy oczyszczaniu ścieków i usuwaniu odpadów.

Na działanie szkodliwych czynników biologicznych występujących w

środowisku pracy narażone są również, jednak zwykle w mniejszym stopniu, osoby

wykonujące inne zawody, np. pracownicy bibliotek, archiwów i muzeów, niektórych

działów przemysłu włókienniczego, metalurgicznego, czy górnictwa.

W krajach Unii Europejskiej kwestie dotyczące ochrony zdrowia pracowników

przed ryzykiem związanym z ekspozycją na czynniki biologiczne w miejscu pracy

reguluje szczegółowo Dyrektywa 2000/54/EC wydana na podstawie ramowej

Dyrektywy Rady Europejskiej 89/391/EEC w sprawie wprowadzenia środków w celu

poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy. Rozporządzenie

Ministra Zdrowia z dn. 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników

biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników

zawodowo narażonych na te czynniki, które weszło w życie w 2005 r. stanowi

implementację zapisów Dyrektywy 2000/54/EC do prawa krajowego.

Do czasu ukazania się omawianego rozporządzenia, na problemy

zawodowego narażenia na czynniki biologiczne i ochrony przed nimi zwracano

uwagę głównie w placówkach służby zdrowia. Pracownicy innych branż, zatrudnieni

w warunkach ekspozycji na czynniki biologiczne, pozostawali w znacznej mierze

poza sferą działań służb zajmujących się nadzorem nad środowiskiem pracy i

ochroną zdrowia pracujących. Rozszerzenie ochrony pracowników na wszystkie

obszary zatrudnienia, w których występuje kontakt z tymi czynnikami wymaga

włączenia problematyki czynników biologicznych w codzienną praktykę

bezpieczeństwa i higieny pracy przez zainteresowanych pracodawców i odpowiednie

służby. Wiąże się to z koniecznością uzupełnienia i pogłębienia przez te podmioty

wiedzy z zakresu zawodowych zagrożeń biologicznych. Między innymi w tym celu

został uruchomiony w latach 2004-2005 program pomocowy Phare „Wdrożenie

prawa pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy włączając kwestie czynników

biologicznych w pracy” realizowany wspólnie przez Główny Inspektorat Sanitarny i

Instytut Medycyny Pracy przy współpracy z partnerem niemieckim. W ramach

projektu opracowano liczne i różnorodne materiały edukacyjne dotyczące różnych

aspektów narażenia na czynniki biologiczne w wybranych dziedzinach działalności

gospodarczej obejmujące np.: moduły szkoleniowe w postaci prezentacji

multimedialnych, wytyczne postępowania w przypadku zawodowego narażenia na

czynniki biologiczne, broszurę informacyjną „Co warto wiedzieć na temat czynników

biologicznych”. Materiały te adresowane są do różnych grup odbiorców: pracowników

Państwowej Inspekcji Sanitarnej, służby medycyny pracy oraz pracodawców

reprezentujących branże, w których zatrudnieni są pracownicy w kontakcie ze

szkodliwościami biologicznymi. Inną formą upowszechnienia wiedzy na temat

czynników biologicznych występujących w środowisku pracy i związanych z nimi

zagrożeń był cykl szkoleń, w których uczestniczyli przedstawiciele ww. grup. Poza

zajęciami teoretycznymi szkolenia obejmowały również ćwiczenia i warsztaty dla

uczestników, uwzględniające polskie realia w zakresie tej tematyki. Pracownicy

Państwowej Inspekcji Sanitarnej mieli ponadto możliwość wzięcia udziału w,

prowadzonych przy współudziale ekspertów niemieckich, pokazowych kontrolach

wybranych zakładów pracy, w których występuje narażenie na czynniki biologiczne.

Istotnym elementem praktycznego szkolenia pracowników wytypowanych

laboratoriów PIS stanowiły warsztaty laboratoryjne, które odbyły się w Niemczech i w

Polsce.

Uzupełnieniem powyższych działań było utworzenie w Instytucie Medycyny

Pracy w Łodzi Krajowego Punktu Informacyjnego ds. Czynników Biologicznych oraz

Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych w Środowisku Pracy.

Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych w Środowisku Pracy

Rejestr czynników biologicznych stanowi ważne ogniwo w łańcuchu informacji

o warunkach pracy i zagrożeniach zawodowych obok funkcjonujących od wielu lat w

Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi rejestrów: chorób zawodowych, czynników

rakotwórczych oraz źródeł pól e-m. Jego główne zadania aktualnie koncentrują się

na zorganizowaniu, a w przyszłości - prowadzeniu bazy danych o zawodowym

narażeniu na czynniki biologiczne w Polsce oraz sukcesywnym gromadzeniu,

bieżącym przetwarzaniu i analizowaniu napływających informacji.

pozwolą na uzyskanie aktualnego obrazu sytuacji w kraju w zakresie narażenia na

czynniki biologiczne występujące w środowisku pracy ze wskazaniem rodzajów

działalności gospodarczej, grup zawodowych oraz regionów o najwyższym ryzyku.

Utworzona baza danych będzie stanowiła zaplecze informacyjne dla inspekcji

zajmujących się nadzorem nad warunkami pracy oraz dla służby medycyny pracy

pomocne m.in. w planowaniu działań prewencyjnych.

Cele działalności Krajowego Rejestru obejmują:

- opracowywanie i edytowanie rocznych raportów ilustrujących narażenie

zawodowe na stosowane w sposób zamierzony czynniki biologiczne w Polsce ze

wskazaniem zawodów, zakładów i obszarów o najwyższym ryzyku;

- dostarczanie bieżących danych dla Głównego Inspektora Sanitarnego

dotyczących liczby i terytorialnej dystrybucji osób narażonych w miejscu pracy na

czynniki biologiczne oraz zakładów pracy, w których istnieje narażenie na czynniki

biologiczne;

- dostarczanie bieżących danych dla WSSE dotyczących liczby pracowników

narażonych na czynniki biologiczne w miejscu pracy oraz odnośnych zakładów

pracy na terenie województwa według powiatów i gmin;

Centralny charakter rejestru oraz kompleksowość gromadzonych w nim danych

- przekazywanie informacji dotyczących występowania czynników biologicznych w

miejscu pracy w Polsce do Krajowego Punktu Centralnego Europejskiej Agencji

Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy;

- dostarczanie danych dla służby medycyny pracy dotyczących liczby pracowników

narażonych na czynniki biologiczne w miejscu pracy, rodzaju czynników

biologicznych oraz odnośnych zakładów pracy na terenie poszczególnych

województw i kraju;

- oraz pośrednio inicjowanie badań naukowych mających na celu doskonalenie

metodyki pomiaru ekspozycji na czynniki biologiczne oraz metod identyfikacji i

ograniczania skutków zdrowotnych związanych z tymi czynnikami.

Baza danych i formularz zgłoszenia

Utworzenie krajowej bazy danych o czynnikach biologicznych pozwoli na

najbardziej efektywne wykorzystanie informacji uzyskanych od pracodawców do:

1) analizy sytuacji w zakresie zawodowego narażenia na szkodliwości biologiczne w

odniesieniu do celowego użycia czynników biologicznych,

2) optymalizacji działań kontrolnych ze strony służby sanitarno-epidemiologicznej

poprzez prawidłowe wykorzystanie środków finansowych i zasobów ludzkich,

3) planowania i realizacji właściwych działań prewencyjnych z zakresu profilaktyki

zawodowej, w tym także programów profilaktyki medycznej przez służbę sanitarno-

epidemiologiczną oraz służbę medycyny pracy,

4) planowania działalności edukacyjno-oświatowej w zakresie zagrożeń związanych

z narażeniem na czynniki biologiczne w miejscu pracy adresowanej do pracowników

Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz pracodawców.

Formularz, na którym pracodawcy przekazują dane do Rejestru został

opracowany w IMP w Łodzi przy współpracy z GIS jako dokument zalecany

pracodawcom w celu przekazania informacji o użyciu czynnika biologicznego w

celach naukowo-badawczych lub przemysłowych. Druk ten w trakcie opracowywania

był konsultowany, z inicjatywy GIS, na szczeblu wojewódzkim i powiatowym przez

Państwową Inspekcję Sanitarną.

Zakres informacji przekazywanej przez pracodawcę na ww. formularzu:

1. Nazwa zakładu pracy

2. Adres zakładu pracy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: