TRZY CZYSTE TYPY PRAWOMOCNEGO PANOWANIA - M. WEBER
PANOWANIE - tzn. prawdopodobieństwo, że określony rozkaz zostanie wykonany, może opierać się na różnych motywach posłuszeństwa. W postaci czystej istnieją tylko trzy typy „podstaw prawomocności” panowania, których każdy, - jeśli rozpatrujemy typ czysty - wiąże się zasadniczo odmienną strukturą społeczną zespołu zarządzającego oraz środków zarządzania.
1). PANOWANIA LEGALNE - na mocy ustanowienia. Najczystszym typem takiego panowania jest władza biurokratyczna. Ideą podstawową tego typu władzy jest przeświadczenie, że można tworzyć swobodnie dowolne prawa i zmieniać je za pomocą formalnie poprawnego prawodawstwa. Posłuszeństwo obowiązuje nie wobec osoby na mocy jej swoistego prawa, lecz wobec ustanowionej zasady, która określa, komu i w jakim stopniu jest ono należne. Obowiązek posłuszeństwa jest ujęty w ramy pewnej hierarchii stanowisk, podporządkowującej niższe stanowiska wyższym oraz regulującej procedurę składania zażaleń. Podstawą funkcjonalności przedmiotowej jest dyscyplina organizacyjna.
- typ panowania „legalnego” reprezentują nie tylko nowoczesne struktury państwa i wspólnoty lokalnej, lecz w równej mierze stosunki władzy w prywatnym przedsiębiorstwie kapitalistycznym, w dowolnej organizacji czy stowarzyszeniu, które dysponuje rozbudowanym i hierarchicznie zorganizowanym zespołem zarządzającym. Nowoczesne organizacje polityczne są jedynie najwyraźniejszymi przedstawicielami tego typu.
- biurokracja jest technicznie najczystszym typem panowania legalnego. Ale żadne panowanie legalne nie bywa wyłącznie władzą biurokratyczną tzn. sprawowaną przez zatrudnionych w oparciu o umowę i mianowanych urzędników. Podobnie jak zespół zarządzający prawie nigdy nie ma charakteru wyłącznie biurokratycznego, lecz zazwyczaj w zarządzaniu uczestniczą na różne sposoby osoby wybitne i przedstawiciele grup interesu. Decydujące jest jednak to, że ciągłość pracy opiera się w głównej mierze i coraz bardziej na siłach biurokratycznych.
- biurokracja nie jest jedynym typem panowania legalnego. W okresie powstania nowoczesnego państwa ciała kolegialne przyczyniły się istotnie do rozwoju panowania legalnego. W szczególności zawdzięcza im swe narodziny pojęcie „urzędu”. Instytucja urzędników wybieranych odegrała ze swej strony ogromną rolę w prehistorii nowoczesnego zarządzania biurokratycznego.
2). PANOWANIE TRADYCYJNE - na mocy wiary w świętość istniejących od dawna porządków i potęgi panujących. Jej najczystszym typem jest władza patriarchalna. Opiera się na stosunkach charakterze wspólnoty, typem rozkazującego jest „pan”, słuchającego „poddany”, zespół zarządzający ma charakter „służby”. Zakres obowiązywania prawomocnych rozkazów poszczególnego sługi kształtuje się od przypadku do przypadku, zależnie do upodobania pana, któremu podporządkowany jest on całkowicie, gdy chodzi o występowanie w ważniejszych lub wyższych rangom rolach. Stosunkami w zespole zarządzającym rządzi osobista lojalność sługi, nie zaś obowiązki służbowe i dyscyplina służbowa. Jeśli chodzi o pozycje sługi występują tu dwie charakterystycznie różne formy:
- czysto patriarchalna struktura zarządzania: słudzy pozostają w całkowitej zależności od pana. Rekrutuje ich się bądź to w sposób czysto patrymonialny- niewolnicy, poddani, bądź niepatrymonialny-faworyci. Technicznymi środkami zarządzania rozporządza całkowicie, według własnego uznania, pan. Najczystszym typem takiego panowania jest władza sułtana.
- struktura stanowa: słudzy nie są osobistymi sługami pana, lecz ludźmi niezależnymi dzięki własnej pozycji osób społecznie wyróżnionych. Urząd zostaje im nadany na mocy przywileju lub koneksji pana albo prawo do urzędu uzyskują na mocy kontraktu i nie można go ich patriarchalizmem.
Panowanie patriarchalne jest jedynie najczystszym typem panowania tradycyjnego. Ukształtowany przez wychowanie i przyzwyczajenie szacunek dziecka wobec głowy rodziny stanowi skrajnie typowe przeciwieństwo, z jednej strony - pozycji robotnika kontraktowego w przedsiębiorstwie, z drugiej zaś postawy emocjonalnej wierzącego członka gminy wobec proroka. Faktycznie wspólnota domowa jest komórką rodząca tradycyjne stosunki władzy.
Panowanie stanowe wszelkiego typu, opierające się na bardziej lub mniej trwałym zawłaszczeniu władzy administracyjnej, jest w porównaniu z patriarchalizmem o tyle bliższe panowaniu legalnemu, o ile dzięki gwarancjom, jakie towarzyszą przywilejom, ma ono charakter panowania legitymizującego się swoistą „podstawą prawną”, której pozbawione są struktury patriarchalne z ich zarządzaniem całkowicie uzależnionym od samowoli pana. Z drugiej strony, surowa dyscyplina oraz brak swoistych uprawnień zespołu zarządzającego w układzie patriarchalnym są bliższe dyscyplinie panowania legalnego niż rozczłonkowane i uprawiane stereotypowo, w wyniku zawłaszczenia, zarządzanie w strukturach stanowych, zaś państwa.
3). PANOWANIE CHARYZMATYCZNE - na mocy uczuciowego oddania osobie pana oraz uznania dla jego niezwykłych talentów (charyzma) w szczególności zdolności magicznych, bohaterstwa, mocy ducha i mowy. Źródłem osobistego oddania jest tu egzaltacja, jaką budzi coś wiecznie nowego, niecodziennego, niebywałego. Najczystsze typy władzy charyzmatycznej to władza proroków, bohaterów wojennych, wielkich demagogów. Posłuszeństwo „ucznia” trwa tak długo, jak długo uznaje się te cechy przywódcy - jako charyzmę utwierdzają dowody. Oryginalną postacią charyzmatycznego orzecznictwa prawnego i rozstrzygania sporów jest ogłaszanie wyroków przez panującego i ich uznawanie przez wspólnotę posiadające moc obowiązującą, chyba, że pojawi się konkurencyjne orzeczenie pretendujące do charyzmatycznej ważności. W tej sytuacji dochodzi do walki przywódców, którą ostatecznie rozstrzyga jedynie zaufanie wspólnoty, przy czym słuszność w może być tylko po jednej stronie, po drugiej zaś nieprawość nakazująca czynienie pokuty.
a) R. Sohm - opis panowania charyzmatycznego w gminie wczesnochrześcijańskiej. Wyprawy myśliwskie i wojenne, wymagające wodzów o niezwykłych kwalifikacjach osobistych, stanowią świecką, magia zaś „duchowną” sferę przywództwa charyzmatycznego. Charyzmatyczny polityk-jest produktem miast-państw Zachodu. W państwie-mieście Jerozolimie występuje on jedynie w religijnym kostiumie, jako prorok, natomiast ustrój Aten całkowicie odpowiadał istnieniu „demagogów”, bez których machina państwowa nie funkcjonowałaby ani przez chwilę.
b) Autorytet charyzmatyczny opiera się na „wierze” w proroka, na osobistym „uznaniu” dla charyzmatycznego bohatera wojennego lub demagoga i umiera wraz z nim. Jednakże ich autorytet nie wywodzi się z owego uznania poddanych, lecz na odwrót, wiara i uznanie stanowią obowiązek, którego dopełnienia wymaga dla siebie przywódca legitymizujący się charyzmą, a naruszenie, którego karci.
c) Charyzmatyczny władca musi sprawdzić się jako pan „z łaski bożej”, poprzez cuda, dobrobyt zwolenników lub poddanych. Dopóty jest uznawany, dopóki stać go na to. Jeśli opuszcza go powodzenie, jego panowanie chwieje się. Przyzwyczajenie do tradycji oraz „prestiż” splatają się z wiarą w doniosłość panowania formalnie prawomocnego. Zachwianie któregoś z tych składników prowadzi do zachwiania przekonań i prawomocności. W stosunkach pana z zespołem zarządzającym obowiązuje następująca zasada: pan, dzięki atomizacji członków zespołu oraz solidarności, jaką każdy z nich wobec niego odczuwa, jest w obliczu sprzeciwu wspólnego słabszy jest zawsze wtedy, gdy-jak to czyniły liczne administracje-członkowie zespołu zjednoczą się.
d) Panowanie charyzmatyczne jest swoistą, niezwykłą i całkowicie osobową postacią stosunków społecznych. Wówczas, gdy istnieje a nawet później, gdy zabraknie nosicieli charyzmy, wykazuje tendencje do przekształcania się w coś przyjętego. Owo uznanie władzy za coś przyjętego następuje poprzez:
I. tradycjonalizację porządków
II. przekształcenie się charyzmatycznego zespołu zarządzającego w zespół legalny w drodze zawłaszczenia wew. lub zespolonych z przywilejami praw pracy
III. przekształcenie sensu samej charyzmy
Kwestie te można postrzegać na różne sposoby: bierne oczekiwanie na pojawienie się nowego władcy, którego cechy charyzmatyczne są już uwierzytelnione lub, które on już posiada, zmienia się w aktywne działanie na rzecz znalezienia go, szczególnie, gdy jego przyjście się odwleka, a z trwałością organizacji panowania wiążą się poważne interesy. Działanie to przybiera postać:
a) poszukiwania oznak kwalifikacji charyzmatycznych, np. poszukiwanie nowego Dalaj Lamy.
b) Odwołania się do wyroczni, do losu lub innych technik desygnowania. Wiara w osobę wyposażoną w kwalifikacje charyzmatyczne przekształca się w ten sposób w wiarę w odpowiednią technikę.
c) Desygnowania osoby posiadającej kwalifikacje charyzmatyczne, czego dokonują:
1. Sam nosiciel charyzmy - desygnowanie następcy
2. Uczniowie lub zwolennicy posiadający kwalifikacje charyzmatyczne pod warunkiem, że dołącza się do tego uznanie wspólnoty religijnej lub militarnej.
3. Wierzący w charyzmę dziedziczną w myśl przekonania, że kwalifikacje charyzmatyczne ma się we krwi. Wiara odnosi się tu do „prawowitego” dziedzica dynastii. Uprawnienia władcy są, więc całkowicie niezależne od jego cech osobistych.
4. Rytualna reifikacja charyzmy. Wiara, że jest ona pewną magiczną jakością, którą można przekazać lub ukształtować przez jakiś akt sakramentalny.
5. Charyzmatyczna zasada prawomocności, autorytarna w swym pierwotnym znaczeniu, może być przekształcana w zasadę antyautorytarną. Opiera się na uznaniu przez poddanych konkretnej osoby o sprawdzonych kwalifikacjach charyzmatycznych.
S. OSSOWSKI - „O STRUKTURZE SPOŁECZNEJ…”
Transakcje ekonomiczne - wymiana dóbr i usług, każdy z kontrahentów uzyskuje coś od swego partnera, dając mu w zamian coś, na czym owemu partnerowi zależy.
Władzę ekonomiczną nad swoim partnerem ma ten: 1) kto rozporządza typem dóbr bardziej nadającym się do wymiany w danym środowisku 2)kto rozporządza większą ilością dóbr przeznaczonych na wymianę 3) czyja sytuacja jest bliższa sytuacji monopolisty.
W ustroju o gospodarce pieniężnej typem dóbr najbardziej podatnym do wymiany w normalnych warunkach rynkowych jest specjalne narzędzie wymiany - pieniądz.
Władza ekonomiczna jednostki jest tym większa, im większą liczbę transakcji może ta jednostka przeprowadzić. Wraz z bogactwem wzrasta wtedy nie tylko intensywność władzy ekonomicznej, ale też jej zasięg. Jest to władza wynikająca z posiadania środków produkcji, władza w stosunku do tych, którzy środków produkcji nie posiadają, więc chcąc mieć środki do życia, muszą wynajmować swoją pracę.
Według pisarzy reprezentujących mieszczański liberalizm wszelką władzę ekonomiczną należy traktować jako władzę tych, którzy posiadają większą ilość dóbr, którymi można pozyskiwać innych ludzi.
TYPY STOSUNKÓW POMIĘDZY WŁADZĄ POLITYCZNĄ I KLASĄ UPRZYWILEJOWANĄ.
1)Dla klasycznego ustroju kapitalistycznego charakterystyczna jest przewaga władzy ekonomicznej nad władzą polityczną. Typem idealnym będzie ustrój, gdzie rząd (wg. Olivieri jednego z socjalistów włoskich) stanowi „komitet wykonawczy władzy uprzywilejowanej”, w której rękach znajdują się środki produkcji. Jest to rząd niestały, utrzymujący się przy władzy dzięki decyzjom klasy posiadającej.
2)Rząd może jednak służyć interesom klasy uprzywilejowanej nie tylko wtedy, gdy jest jej funkcjonariuszem. Może to być forma przymierza i podziału funkcji pomiędzy grupą dysponującą legalnymi środkami przemocy i grupą, która włada środkami produkcji. Zamiast podporządkowania władzy politycznej mamy wzajemną zależność między władzą polityczną a ekonomiczną: grupa rządząca daje opiekę klasie uprzywilejowanej, a ona bierze na siebie funkcje organizowania produkcji i dostarcza grupie rządzącej środków ekonomicznych, niezbędnych do utrzymania machiny państwowej. W tym wypadku grupa rządząca stanowi czynnik znacznie bardziej stały, a zmiana jej może nastąpić tylko w drodze rewolucji politycznej.
3)Trzeci typ to sytuacja, gdzie grupa rządząca stara się osiągnąć stanowisko czynnika niezależnego wchodząc w rolę arbitra między antagonistycznymi klasami. Rząd wyzyskuje wtedy antagonizmy tych klas i lawiruje między ich interesami dla własnej potęgi.
4)Z czwartym typem mamy do czynienia tam, gdzie grupy uprzywilejowane ekonomicznie nie dysponują środkami produkcji. Grupa rządząca sama kieruje produkcją, stwarza zaś lub utrzymuje grupy uprzywilejowane, aby w zamian za przywileje i opiekę mieć w nich oparcie w stosunku do mas upośledzonych. Grupy uprzywilejowane, nie stanowiąc klasy właścicieli środków produkcji, mogą być grupami różnego rodzaju, zależnie od potrzeb grupy rządzącej. Dają one w różnorodny sposób oparcie grupie rządzącej otrzymując za to wyższy udział w dochodzie społecznym oraz różne przywileje nie wyrażane skalą płac.
WŁADZA NIEUWARUNKOWANEJ PRZEMOCY I PRAWORZĄDNA WŁADZA POLITYCZNA.
Występują dwa idealne typy władzy na krańcach jednej skali:
-władza nieuwarunkowanej przemocy-nieskrępowana żadnymi regułami gry, żadnymi zobowiązaniami, władza pełnej samowoli.
-praworządna władza polityczna-nie tylko stoi na straży ustalonych norm dotyczących stosunków społecznych, ale sama do tych reguł ściśle się stosuje, mając wyznaczoną dokładnie sferę decyzji w ramach reguł gry.
Lasswell wyróżnia naga władzę (opiera się na sile i na przemocy, nie szukając żadnego uzasadnienia dla swoich nakazów) i władze autorytatywną (tzn. władza ulegalizowana).
Hobbes przeprowadzając w „Lewiatanie” apologię monarchii absolutnej zakłada, że monarcha, poza wyjątkowymi sytuacjami, będzie szanował prawo, chociaż nic go do tego nie zmusza. Jeżeli można oczekiwać, że suweren nie będzie łamał prawa-to, dlatego, że siła suwerena leży w sile narodu a naród może być silny wtedy tylko, gdy w kraju panuje ład społeczny.
Trwałe rządy wymagają planowania procesów długodystansowych. Procesy produkcji niezbędnej dla społeczeństwa, a więc i władzy dysponującej środkami przemocy-to procesy długodystansowe. Jeżeli grupa rządząca nie sankcjonuje reguł gry lub nie przestrzega ich w dostatecznym stopniu, aby przyszłe korzyści były motywem inwestycyjnym ze strony wyborców, musi sama kierować wytwórczością i to w taki sposób, aby motywem pracy zatrudnionych były bezpośrednie skutki oporu lub podporządkowania się. Grupa rządząca musi mieć środki nie tylko na własne utrzymanie, ale na utrzymanie aparatu przemocy. Wprowadzenie praworządności, tzn. uznanie i sankcjonowanie reguł gry, nie tylko umożliwia zorganizowanie stałej produkcji przerzuceniem trudu organizowania na klasę uprzywilejowaną, ale umożliwia administrację nie opartą na bezpośrednim terrorze, który jako stała metoda rządzenia jest niezwykle kosztowna.
METODY GRY POLITYCZNEJ
Polityka to forma działalności zmierzającej do jak największej mocy w stosunkach społecznych, tzn. do umacniania, roszczenia i utrwalania władzy. Grupa rządząca musi się starać, by nie utracić zaufania, co do swej praworządności, musi się troszczyć, aby władni zachowali przekonanie, że żyją w warunkach, warunkach, do planowania działalności długodystansowych, niezbędnej dla funkcjonowania organizacji państwowej i które by nie odebrały mocy sankcjom innego rodzaju niż sankcje przemocy.
Grupa rządząca, która pragnie stanowić samodzielny składnik w polityczno-ekonomicznej strukturze, strukturze czerpiąc korzyści z łamania reguł gry nie chce rezygnować z tych korzyści, jakie daje praworządność, ma na swój użytek następujące dyrektywy:
1)Zachowanie pozorów praworządności, tzn. pozorów respektowania reguł gry, tak daleko, jak to tylko możliwe
2)Powoływanie się na sytuację wyjątkową, która zmusza do wyjątkowych kroków.
3)Uzasadnienie wszelkich aktów, niezgodnych z regułami gry; dobrem społecznym
sposób, aby ci, w których te akty godzą, mogli je uwzględnić w rubryce „ryzyko” i aby to ryzyko nie było tak wielkie, aby ich zniechęciło do działalności gospodarczej. Dla polityka obowiązujące w środowisku społecznym reguły gry są narzędziem, którym trzeba umiejętnie operować.
C.WRIGHT MILLS - „ELITA WŁADZY”
1) ELITĘ stanowią ludzie, którzy mają większy niż inni udział w rzeczach i najwyżej cenionych wartościach. To po prostu ci, którzy posiadają najwięcej tego, co można posiadać, to znaczy - według ogólnego mniemania - pieniędzy, władzy i prestiżu, i którzy w związku z tym reprezentują styl życia, jaki te czynniki umożliwiają.
2) Według humanisty ELITĘ można pojmować względnie jako kategorię społeczną, lecz jako niezwiązane ze sobą jednostki, które starają się być lepsze i stąd są szlachetniejsze, zdolniejsze, ulepione niejako z lepszej gliny. Obojętna jest przy tym rzeczą, czy jednostki te są bogate czy biedne, czy zajmują wysokie, czy tez niskie stanowiska, czy cieszą się poklaskiem społeczeństwa czy są pogardzane. Tworzą one bowiem elitę dzięki swym cechom osobistym. reszta społeczeństwa to - zgodnie z ta koncepcją - gnuśne masy, które nie wznoszą się ponad przeciętną.
3) Z koncepcji elity jako panującej warstwy wynika, że większość jej członków jest podobnego pochodzenia społecznego, że przez całe życie utrzymują oni między sobą nieformalne stosunki i że istnieje wymienialność stanowisk między różnymi hierarchiami pieniądza, władzy i sławy.
4) Koncepcja kontrelity - w społeczeństwie zachodnim utrzymują się uświęcone długa tradycją różnego rodzaju wyobrażenia o ludziach biednych, wyzyskiwanych i uciskanych jako o osobach naprawdę cnotliwych, mądrych i błogosławionych
5) ELITA - rozumiemy jako koła polityczne, ekonomiczne i wojskowe, które podejmują wspólne - jako złożony zespół nakładających się na siebie - decyzje pociągające za sobą skutki przynajmniej w skali ogólnokrajowej. Elitę władzy stanowią - o ile chodzi o władzę podejmowania decyzji w zagadnieniach ogólnokrajowych - ci, którzy decyzje te podejmują. Aby pojąć elitę władzy, trzeba uwzględnić trzy momenty natury zasadniczej:
a) Pierwszym z nich jest psychologia poszczególnych elit w ramach ich środowisk. Ponieważ elita władzy składa się z ludzi o podobnym pochodzeniu i wychowaniu o podobnej karierze i stylu życia, istnieją psychologiczne i społeczne podstawy jedności elity, gdyż jej członkowie stanowią ten sam ty społeczny i wskutek tego łatwo się ze sobą łączą. Jedność tę potęguje wybitnie fakt, że wszyscy oni korzystają z prestiżu świata sław, jak również to, że istnieje wymienialność środowisk w obrębie i między wszystkimi trzema dominującymi systemami instytucjonalnymi.
b) U podnóża jej jedności psychologicznej i socjalnej, jaka będziemy mogli stwierdzi, dostrzeżemy strukturę i mechanizm działania owych hierarchii instytucjonalnych, na szczytach których obecnie widzimy członków kierownictwa politycznego bogaczy świata korporacji i najwyższych dygnitarzy państwowych. Im bardziej rozrastają się biurokratyczne dziedziny, tym większy jest zakres działania odpowiedniej elity władzy. Gdyby hierarchie były rozbite i rozproszone wówczas ich elity byłyby również takie. Lecz jeśli między hierarchiami istnieją liczne wzajemne powiązania i zbieżne interesy, wówczas ich elity wykazują tendencję do tworzenia zwartej grupy.
c) Jedność elity władzy nie opiera się wyłącznie na podobieństwie psychicznym i powiązaniach społecznych czy strukturalnej zbieżności interesów i kierowniczych stanowisk. Niekiedy opiera się wyraźnie na koordynacji. Jeśli twierdzimy jednak, że owe trzy kręgi kół wyższych są coraz ściślej koordynowane, że jest to jedną z podstaw jedności elity oraz że niekiedy, np. w czasie wojny koordynacja ta ma decydujące znaczenie, nie oznacza to jeszcze wcale, że jest ona zupełna czy trwała. tym bardziej niesłuszne byłoby twierdzenie, jakoby świadoma koordynacja była jedyną lub główną podstawą jedności kół wyższych lub jakoby elita władzy powstała w wyniku jakiegoś spisku. Oznacza to jedynie, że ludzie realizujący obecnie swe różne interesy za pomocą współczesnego aparatu instytucji doszli do wniosku, iż te różne interesy można łatwiej realizować, jeśli się będzie działać wspólnie, uzgadniając między sobą decyzje w sposób mniej lub bardziej formalny.
6) W naszej epoce powstała elita władzy, że ludzie należący do kręgów składających się na elitę podejmują obecnie zarówno z osobna, jak i wspólnie wszystkie kluczowe decyzje i że wskutek tego, iż rozporządzają środkami władzy, które się rozrosły i zostały scentralizowane, decyzje, jakie podejmują lub których zaniedbują podjąć, pociągają ze sobą bardziej poważne konsekwencje dla większej liczby ludzi niż kiedykolwiek w dziejach ludzkości.
POLITYKA JAKO ZAWÓD I POWOŁANIE.
Państwo jest wspólnota ludzką, która w obrębie określonego terytorium - owo terytorium stanowi jej wyróżnik - rości sobie prawo monopolu na wywieranie prawomocnej przemocy fizycznej. W taki wypadku polityka oznaczałaby dla nas dążenie do udziału we władzy czy to między państwami, czy tez w obrębie państwa między grupami ludzi, jakie ono obejmuje.
państwo to oparty na prawomocnej przemocy stosunek panowania ludzi nad ludźmi. Aby mogło istnieć, ludzie poddani panowaniu musza podporządkować się autorytetowi, jaki przypisują sobie ci, którzy w danym wypadku panują. Istnieją trzy typy uprawomocnienia;
a) tradycyjne - jakie sprawował patriarcha czy też książę patrymonialny dawnego typu.
b) charyzmatyczne - całkowicie osobiste oddanie oraz osobiste zaufanie do objawień, bohaterstwa lub innych właściwości przywódczych jednostki, np. prorok lub w sferze politycznej wódz wojenny, czy tez władca plebiscytowy, wielki demagog i przywódca partii politycznej. Jest tu zakorzeniona idea powołania w najpełniejszej postaci. Oddanie charyzmie proroka czy wodza na wojnie oznacza, że to on uchodzi za wewnętrznie powołanego przewodnika ludzi, że są mu oni posłusznie nie na mocy obyczaju czy ustanowienia, lecz dlatego, że w niego wierzą
c) panowanie na mocy "legalności" na mocy wiary w ważność legalnego ustanowienia i uzasadnionej poprzez racjonalnie utworzone reguły. Jest to panowanie, jakie prawuje nowoczesny "sługa państwa" i wszyscy ci nosiciele władzy, którzy pod tym względem są do niego podobni.
Wszystkie porządki państwowe dadzą się podzielić według tego, czy opierają się one na zasadzie, że ów sztab ludzi - urzędników czy innych - których posłuszeństwo władca ma zagwarantowane, ma we własnym posiadaniu środki administracyjne ( np. pieniądze, budynki ), czy też sztab administracyjny jest "oddzielony" od środków administracyjnym w tym samym sensie, w jakim dzisiejszy urzędnik i proletariusz w kapitalistycznym zakładzie 'oddzieleni" są od rzeczowych środków produkcji.
Tworzenie nowoczesnego państwa.
Rozwój państwa nowoczesnego wszędzie nabiera tempa od momentu, gdy książęta rozpoczynają wywłaszczenie zajmujących podobnie jak oni pozycje samodzielnych, "prywatnych" przedstawicieli władz administracyjnych. Cały ten proces stanowi dokładną paralelę rozwoju zakładu kapitalistycznego, który dokonuje się poprzez stopniowe wywłaszczenie samodzielnych producentów. W dzisiejszym państwie dokonano więc ( należy to do istoty współczesnego państwa ) całkowitego oddzielenia sztabu administracyjnego: urzędników i pracowników administracji, od rzeczowych środków zarządzania.
Nowoczesne państwo jest zinstytucjonalizowanym związkiem panowania, który w obrębie swego terytorium z powodzeniem dążył do monopolizacji prawomocnej przemocy fizycznej jako środka panowania i w tym celu skupił w rękach swych kierowników rzeczowe środki zarządzania; przedtem zaś wywłaszczył wszystkich stanowych funkcjonariuszy o autonomicznych uprawnieniach, którzy korzystali z własnego prawa do rozporządzania tymi środkami i sam zajął ich miejsce poprzez swych najwyższych przedstawicieli.
Typowe cechy właściwe politykom zawodowym zarówno "przywódcom" jak i stronnikom. ich główne typy:
1) Duchowni. Przyczynę techniczną stanowił fakt, że byli oni piśmienni. Wykorzystywano biskupów i księży jako politycznych doradców. Duchowny pozostawał poza mechanizmem normalnych politycznych i ekonomicznych interesów, nie podlegał pokusie by wbrew woli pana dążyć do władzy politycznej dla swych potomnych, jak to czynił lennik.
2) Literaci o humanistycznym wykształceniu. Był czas, kiedy uczono się łacińskich mów i greckich wierszy po to, by zostać politycznym doradca księcia, a przede wszystkim autorem jego politycznych memoriałów. Był to czas rozkwitu szkół humanistycznych i pojawienia się ustanowionych przez książęta profesur.
3) Szlachta dworska. kiedy książętom udało się już wywłaszczyć szlachtę z jej stanowej władzy politycznej, ściągali ją na dwór i wykorzystywali w służbie politycznej i dyplomatycznej.
4) Patrycjat obejmujący drobną szlachtę i miejskich rentierów (twór specyficznie angielski). Utrzymywała ona w swym posiadaniu wszystkie urzędy lokalnej administracji.
5) Wykształcenia na uniwersytetach prawnicy (specyficznie dla Zachodu).
Interesy polityczne - relatywnie mała liczba osób zasadniczo zainteresowanych życiem politycznym a więc udziałem we władzy politycznej, werbuje sobie stronników, prezentuje siebie lub swoich protegowanych jako kandydatów wyborczych, zbiera środki i rusza na połów głosów.
Zrodzona demokracja odróżnia panowanie kręgów notabli i przede wszystkim parlamentarzystów od zdecydowanie najnowocześniejszej formy organizacji partyjnej masowe prawo wyborcze, konieczność werbowania mas, masowej organizacji, rozwój w kierunku jak największej jedności kierowania i najsurowsze dyscypliny. Panowanie notabli i kierowanie sprawowane przez parlamentarzystów kończy się. Ster w...
politologiaUMK