167

ROZDZIAŁ 4

ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE

4.1. Ogólne zasady zabezpieczenia logistycznego

              Współczesne działania taktyczne prowadzone przez pododdziały zmechanizowane charakteryzują się taką różnorodnością ich potrzeb, że powoduje to konieczność zapewnienia im wszechstronnego zabezpieczenia, w tym także zabezpieczenia logistycznego. Dlatego też wszechstronne i ciągłe zabezpieczenie logistyczne walczących pododdziałów jest jednym z decydujących warunków pomyślnego prowadzenia działań bojowych.

Zabezpieczenie logistyczne – to proces dostaw zaopatrzenia oraz świadczenia usług specjalistycznych i gospodarczo-bytowych niezbędnych pododdziałom do szkolenia i walki. Obejmuje ono na szczeblu pododdziału zabezpieczenie materiałowe, zabezpieczenie techniczne, zabezpieczenie medyczne oraz inne przedsięwzięcia, takie jak: zaspokojenie potrzeb bytowych jeńców wojennych oraz grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy.

Istota zabezpieczenia logistycznego pododdziałów polega na stworzeniu warunków do skutecznego prowadzenia działań taktycznych. Wyraża się w przygotowaniu odpowiednio urzutowanego i rozmieszczonego w terenie potencjału materiałowego, technicznego i medycznego oraz zapewnieniu możliwości ich racjonalnego wykorzystania, z jednoczesnym i szerokim użyciem terenowej infrastruktury logistycznej wojskowej i cywilnej, stworzeniu tym samym warunków do skutecznego prowadzenia działań bojowych.

Celem zabezpieczenia logistycznego pododdziałów jest zaspokojenie potrzeb żołnierzy w środki niezbędne do życia i walki oraz zachowanie zdolności ludzi i sprzętu do prowadzenia działań taktycznych. Cel uważa się za osiągnięty, jeżeli niezbędne pododdziałom zaopatrzenie i usługi, zostaną zrealizowane w zaplanowanych ilościach, jakości, miejscu i czasie.

Zabezpieczenie materiałowe pododdziałów obejmuje: gromadzenie, przechowywanie, wydawanie i dostarczanie (dowóz) środków bojowych i materiałowych, wykorzystanie zasobów miejscowych i zdobyczy wojennej oraz świadczenie usług gospodarczo-bytowych.

Zabezpieczenie techniczne pododdziałów obejmuje: obsługiwanie techniczne, rozpoznanie techniczne, ewakuację techniczną, remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz zaopatrywanie w uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz techniczne środki materiałowe.

Zabezpieczenie medyczne wojsk obejmuje: przedsięwzięcia profilaktyki zdrowotnej, leczniczo-ewakuacyjne, sanitarno-higieniczne i przeciwepidemiczną ochronę sanitarną żołnierzy przed skutkami użycia broni masowego rażenia oraz zaopatrywanie w sprzęt i materiały medyczne.

Zaspokojenie potrzeb bytowych jeńców w punktach zbiórki jeńców wojennych polega na zapewnieniu im wyżywienia i pomocy medycznej do czasu ewakuacji do obozów dla jeńców wojennych.

Grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy odbywa się w miejscach wyznaczonych przez przełożonego. Ich ewidencję, ze wskazaniem miejsc pochowania, prowadzi sztab oddziału.

Właściwe zorganizowane zabezpieczenie logistyczne powinno zapewnić skuteczne wykonanie zadań bojowych przez pododdział.

W kompanii, w zależności od potrzeb, urządza się: kompanijny punkt opatrunkowy (kpo) oraz kompanijny punkt zaopatrzenia (kpz) w skład którego wchodzi: kompanijny punkt żywienia oraz doraźnie – kompanijny punkt tankowania; kompanijny punkt amunicyjny (kpa).

Organizowanie zabezpieczenia logistycznego pododdziału zależne jest od: sytuacji taktycznej i logistycznej, rodzaju otrzymanego zadania bojowego, decyzji dowódcy pododdziału (w tym, w zakresie zabezpieczenia logistycznego), zakresu zabezpieczenia logistycznego realizowanego na rzecz pododdziałów przez przełożonego, możliwości wykonawczych własnych pododdziałów i urządzeń logistycznych, potencjału wykorzystywanej terenowej infrastruktury logistycznej oraz warunków terenowych i atmosferycznych.

Ugrupowanie i rozmieszczenie urządzeń logistycznych w kompanii w działaniach taktycznych zależy przede wszystkim od rodzaju wykonywanego działania, warunków terenowych i atmosferycznych oraz możliwości wykorzystania terenowej infrastruktury. W plutonach (drużynach) punktów logistycznych w działaniach taktycznych nie organizuje się.

W obronie punkty logistyczne rozmieszcza się za kompanijnym punktem oporu wyznaczając główne i zapasowe miejsca rozmieszczenia.

W obronie terenu zabudowanego punkty logistyczne rozmieszcza się w parkach, piwnicach domów, tunelach i innych obiektach. W kompanijnym punkcie (plutonie) gromadzi się dodatkowe zapasy amunicji, środków wybuchowych, zapalających, dymnych i sygnalizacyjnych, środków medycznych i wody do picia.

Główny wysiłek zabezpieczenia medycznego skupia się na wyszukiwaniu i wynoszeniu (wywożeniu) rannych w bezpieczne miejsce i udzielaniu im pomocy medycznej.

W obronie przeszkody wodnej punkty logistyczne ugrupowuje się zgodnie z ogólnymi zasadami. W kompanii zmechanizowanej walczącej przed przeszkodą wodną gromadzi się dodatkowe zapasy amunicji, żywności, środków minersko-zaporowych oraz inne środki zaopatrzenia.

W natarciu w terenie zabudowanym punkty logistyczne rozmieszcza się na przedmieściach. Wykorzystuje się różne stałe ukrycia, sutereny, przejścia i pomieszczenia podziemne. Do dowozu zaopatrzenia i do ewakuacji medycznej wykorzystuje się nie obserwowane przez przeciwnika ulice, skwery, parki, place, tunele i inne przejścia podziemne. Wykonuje się ponadto dodatkowe przejścia i przejazdy oraz przystosowuje podziemne pomieszczenia do potrzeb logistycznych.

W natarciu z pokonaniem przeszkody wodnej punkty logistyczne uzupełniają zapasy środków bojowych i materiałowych w pierwszej kolejności w pododdziałach pierwszego rzutu i są w gotowości do szybkiej przeprawy oraz zabezpieczenia logistycznego na przeciwległym brzegu.

W natarciu w terenie górzystym kompanijny punkt zaopatrzenia rozwija się na głównym kierunku działania, wzdłuż drogi za ugrupowaniem bojowym kompanii. W plutonach oraz kompanijnym punkcie zaopatrzenia gromadzi się zapasy dodatkowe amunicji, głównie strzeleckiej oraz środków inżynieryjno-saperskich. Dużą uwagę przywiązuje się do zaopatrywania żołnierzy w wodę oraz sprzęt ułatwiający pokonywanie stromych wzniesień i stoków, zboczy skalnych, jazów, rzek, odcinków pokrytych lodem i śniegiem. Żołnierzom przydziela się środki zapobiegające odmrożeniom oraz okulary ochronne. Do dowozu środków zaopatrzenia, oprócz transportu samochodowego wykorzystuje się transport powietrzny, pieszy oraz tragarzy.

W natarciu w terenie lesistym punkty logistyczne rozmieszcza się wzdłuż dróg i przysiek – bezpośrednio za ugrupowaniem bojowym kompanii. Rozwija się je na skraju lasu w pobliżu dużych polan. W kompanii prowadzącej natarcie gromadzi się dodatkowe zapasy amunicji. Rannych i chorych grupuje się na punktach zbiórki – w pobliżu dróg i miejsc dogodnych do dojazdu środkami ewakuacji medycznej.

W walce w okrążeniu punkty logistyczne rozmieszcza się w centrum ugrupowania kompanii. Na czas walki wprowadza się ścisły reżim zużycia środków bojowych i materiałowych. Transport z zaopatrzeniem rozśrodkowuje się i rozmieszcza w ukryciach i miejscach dobrze zamaskowanych. Rannych i chorych grupuje się w pobliżu ewentualnych lądowisk i ewakuuje się w pierwszej kolejności transportem powietrznym. W czasie wyjścia z okrążenia kompanijny punkt zaopatrzenia przesuwa się w ślad za pododdziałami przenikającymi ugrupowanie przeciwnika.

W oddziale wydzielonym i rajdowym użycie kompanii łączy się ściśle z jego pełnym usamodzielnieniem w okresie wykonywania zadania. Oddziałowi wydzielonemu (rajdowemu) należy przydzielić tyle sił i środków ponad etatowe wyposażenie i zapasy taktyczne, żeby gwarantowały one osiągniecie w krótkim czasie nakazanej rubieży, jej opanowanie i utrzymanie do czasu podejścia sił głównych. Jednocześnie punkty logistyczne odciąża się od zbędnego w czasie wykonywania zadania zaopatrzenia. Wykonując zadanie zabezpieczenia logistycznego korzysta się z terenowej infrastruktury, zasobów miejscowych (zwłaszcza paliw i żywności) oraz zdobyczy wojennych.

W rejonie ześrodkowania kompanii kompanijny punkt zaopatrzenia rozmieszcza się w pobliżu dróg, z dala od obiektów stanowiących opłacalne cele dla uderzeń przeciwnika. Transport z amunicją i materiałami wybuchowymi oraz przydzielonym mps należy rozśrodkować.

Przed rozpoczęciem marszu kompanii wykonuje się obsługiwanie techniczne pojazdów. Gromadzi się dodatkowe zapasy żywności, niektórych rodzajów amunicji, zapasy wody konsumpcyjnej. Podczas marszu kompanijny punkt zaopatrzenia (przydzieloną cysternę - paliwową z dystrybutorem) przemieszcza się za ugrupowaniem kompanii (za wyjątkiem kompanii działającej jako szpica czołowa).

Postoje i odpoczynki wykorzystuje się do przeglądów kontrolnych, uzupełnianie paliw oraz dostarczanie pododdziałom suchego prowiantu (gotowanych posiłków).

Odtwarzanie zapasów paliw w kompanii zmechanizowanej odbywa się po zajęciu rejonu ześrodkowania (nakazanego) oraz niekiedy z wyznaczonych źródeł zaopatrzenia leżących w pobliżu dróg marszu.

Pomoc medyczną rannym i chorym w czasie marszu zapewnia się siłami i środkami pododdziałów medycznych przydzielonych do kolumny kompanii.

4.2. Zabezpieczenie materiałowe

Zabezpieczenie materiałowe jest to zespół czynności, związanych z pełnym i terminowym zaopatrywaniem pododdziałów w środki bojowe i materiałowe oraz świadczeniem usług gospodarczo-bytowych.

Istotą zabezpieczenia materiałowego jest przygotowanie i utrzymanie potencjału zaopatrzeniowego  (wojska i gospodarki narodowej) do zaspokojenia potrzeb szkoleniowo-gospodarczych i prowadzenia działań taktycznych pododdziałów.

Celem zabezpieczenia materiałowego jest odtwarzanie zużywanych zapasów taktycznych pododdziałów oraz świadczenie usług gospodarczo-bytowych.

Środki bojowe (ogólnowojskowe) dzielą się na: amunicję, środki minersko-zaporowe i obrony przeciwchemicznej.

Środki materiałowe jest to część zaopatrzenia, która jest niezbędna do zaspokojenia potrzeb bytowych i zdrowotnych żołnierzy oraz potrzeb eksploatacyjnych uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Środki bojowe i materiałowe według asortymentu, przeznaczenia i wartości użytkowej obejmują następujące klasy materiałowe: klasa I – żywność, woda konsumpcyjna oraz materiały i sprzęt służby żywnościowej; klasa II – umundurowanie, wyposażenie osobiste oraz materiały i sprzęt służby mundurowej; klasa III – materiały pędne i smary oraz sprzęt służby mps; klasa IV – sprzęt kwaterunkowy oraz pożarniczy  i środki gaśnicze; klasa V – środki bojowe; amunicja, rakiety, środki minersko-zaporowe, bojowe środki obrony przeciwchemicznej; klasa VI – materiały handlowe; klasa VII – uzbrojenie i sprzęt wojskowy (indywidualny oraz zespołowy); klasa VIII – środki medyczne, materiały i sprzęt służby zdrowia; klasa IX – techniczne środki materiałowe; klasa X – artykuły powszechnego użytku.

W celu ułatwienia planowania i określania wielkości zapasów, potrzeb i zużycia  środków bojowych i materiałowych stosuje się jednostki kalkulacyjne (jo; jn; rdz; komplet bojowy, zestawy remontowe itp.). Do środków, które nie mają ustalonych jednostek kalkulacyjnych, stosuje się powszechnie obowiązujące jednostki miar.

W pododdziałach powinny być gromadzone i przechowywane środki bojowe i materiałowe w ilości zapewniającej prowadzenie działań taktycznych przez określony okres czasu (zapasy taktyczne). Pododdziały w pełni wyposażone w środki bojowe i materiałowe są bardziej zdolne do osiągnięcia sukcesu w działaniach taktycznych oraz wykonania zadań przed nimi stawianych. Wielkość gromadzonych zapasów tych środków przez pododdziały zależeć będzie od: rodzaju działań taktycznych poprzedzających moment otrzymania nowego zadania bojowego i jego rodzaju; posiadanych możliwości w zakresie pozyskiwania zapasów; czasu; sił i środków, które można wykorzystać do zgromadzenia nakazanych zapasów.

W zależności od rodzaju wykonywanego zadania oraz sytuacji bojowej, w pododdziałach mogą być gromadzone zapasy dodatkowe, których wielkość określa dowódca wyższego szczebla uwzględniając czas i możliwości zaopatrzenia. Zapasy dodatkowe należy wykorzystywać w pierwszej kolejności. Dostarczanie środków bojowych i materiałowych to dowóz ich transportem przełożonego lub odbiór przez pododdziały ze wskazanych źródeł (punktów zaopatrywania). Sposób dostarczania środków bojowych i materiałowych do pododdziałów zależał będzie od sytuacji taktycznej i logistycznej, jednak jako zasadniczy przyjmuje się dowóz transportem przełożonego. W sprzyjających warunkach taktycznych i logistycznych można organizować dowóz środków bojowych i materiałowych poprzez ich odbiór transportem pododdziałów lub dostarczanie z pomijaniem pośrednich punktów logistycznych, eliminując pracochłonne przeładunki i skracając czas dostarczania. Za organizacje dostarczania środków bojowych i materiałowych w kompaniach i plutonach odpowiedzialni są ich dowódcy.

Określenie potrzeb środków bojowych i materiałowych pododdziału w działaniach taktycznych zależy od: rodzaju zadania bojowego i sposobu jego wykonania; miejsca w ugrupowaniu bojowym; liczebności pododdziału; ilości i jakości uzbrojenia i sprzętu wojskowego stosowanego przez strony walczące i jego stanu technicznego; możliwości wykonawczych pododdziałów i urządzeń logistycznych; sposobu dowodzenia i wyszkolenia pododdziałów zaopatrzenia oraz warunków terenowych, atmosferycznych, pory roku i dnia. W celu racjonalnego zużycia środków bojowych  i materiałowych, polegającego na zachowaniu właściwych proporcji między zużyciem zapasów a możliwościami ich odtwarzania, przełożony może określić normy zużycia. Przekroczenie wyznaczonych norm zużycia wymaga zgody przełożonego i może nastąpić jedynie w sytuacjach bezwzględnej konieczności.

Zabezpieczenie materiałowe dla kompanii zmechanizowanej (plutonu) realizują pododdziały zaopatrzenia batalionu rozwijając batalionowy punkt zaopatrzenia, w skład którego, zależnie od posiadanych sił i środków, wchodzą batalionowe punkty: amunicyjny, żywnościowy, wydobywania i wydawania wody oraz tankowania. Punkty te są przeznaczone do przyjmowania, utrzymywania i rozdziału środków bojowych i materiałowych, wydobywania , oczyszczania i rozdziału wody, przygotowania i dostarczania gotowanych posiłków (suchych racji żywnościowych) oraz dostarczanie amunicji, paliw i innych środków materiałowych do pododdziałów batalionu. Pracą punktu kieruje dowódca kompanii logistycznej poprzez dowódcę plutonu zaopatrzenia. W kompanii w czasie prowadzenia działań taktycznych z posiadanych (przydzielonych) sił i środków rozwija się kompanijny punkt zaopatrzenia (kpz) w skład którego, zależnie od posiadanych sił i środków oraz sytuacji taktycznej, wchodzą: kompanijny punkt amunicyjny, żywienia i doraźnie – tankowania. Pracą punktów logistycznych kieruje dowódca kompanii poprzez szefa kompanii.

Pluton (drużyna) w działaniach bojowych zużywa określone normami i rozkazem dowódcy kompanii ilości środków bojowych i materiałowych.

Aby zachować normatywne ilości środków bojowych i sprzętu należy je ciągle uzupełniać. W plutonie gromadzi się i utrzymuje ustalone normami urzutowane ilości środków bojowych i materiałowych, które zapewniają prowadzenie działań bojowych.

Ocena potrzeb środków zaopatrzenia a w szczególności amunicji, w trakcie działań taktycznych jest niezwykle trudna, uzależniona od wielu czynników. Potrzeby środków bojowych i materiałowych dla plutonu (drużyny) zależą przede wszystkim od: rodzaju zadania bojowego; miejsca w ugrupowaniu bojowym; ilości i jakości środków walki i ich stanu technicznego, możliwości bojowych przeciwnika; możliwości wykonawczych logistycznych pododdziałów zaopatrzenia; możliwości oddziaływania przeciwnika na pododdziały logistyczne; systemu dowodzenia oraz poziomu wyszkolenia żołnierzy plutonu i pododdziałów zaopatrzenia; warunków terenowych i atmosferycznych oraz  pory roku i doby.

Pluton zmechanizowany nie ma pododdziału zaopatrzenia ani osób funkcyjnych zajmujących się zaopatrywaniem i obsługą żołnierzy. Dowódca plutonu ma obowiązek meldowania dowódcy kompanii o potrzebach materiałowych plutonu, przyjmowania środków materiałowych i bojowych, sprzętu i przydzielanie ich drużynom (poszczególnym żołnierzom).

Wszystkie środki materiałowe i bojowe, uzbrojenie i sprzęt wojskowy otrzymuje pluton z batalionu (kompanii) za pośrednictwem szefa kompanii. Szef kompanii jest organizatorem zaopatrzenia plutonów i ma obowiązek ustalania potrzeb, składania do kompanii logistycznej batalionu lub szefa S-4 zapotrzebowań i dopilnowania właściwego podziału między plutony,  zgodnie z decyzją dowódcy kompanii.

Do dostarczania zaopatrzenia w plutonie będzie wykorzystywany przede wszystkim: transport samochodowy; BWP, cysterny na paliwo i wodę, samochody specjalne (do przewozu palet). Transport samochodowy cechuje duża mobilność, możliwość dotarcia do bezpośredniego odbiorcy niezależnie od tego, gdzie się on znajduje, znaczne uniezależnienie od stanu dróg, warunków atmosferycznych i terenowych.

Zaopatrywanie plutonu (drużyny) w żywność

Zaopatrywanie w środki zaopatrzenia żywnościowego jest to zespół czynności związanych z ustaleniem potrzeb. gromadzeniem i utrzymaniem określonych normami zapasów zaopatrzenia żywnościowego i ciągłym ich odtwarzaniem oraz przygotowania posiłków.

Celem zaopatrywania żywnościowego jest dostarczanie żołnierzom posiłków we właściwym czasie o wymaganej wartości energetycznej i odżywczej.

Ciągłość zaopatrywania w żywność zapewnia się poprzez utrzymanie i systematyczne odtwarzanie środków zaopatrzenia żywnościowego w kompanii zmechanizowanej (suche racje żywnościowe) i plutonie zaopatrzenia (drużynie gospodarczej). Za dowóz (wydanie) środków zaopatrzenia żywnościowego dla plutonu, odpowiedzialność ponosi szef kompanii.

Potrzeby materiałowe (żywność) zaspokaja się z posiadanych zapasów taktycznych znajdujących się w drużynie gospodarczej (pluton zaopatrzenia), przydzielonych przez szczebel wyższy, wykorzystanie źródeł miejscowych oraz zdobyczy wojennych. Te ostatnie wykorzystuje się po zbadaniu i wydaniu zezwolenia przez służbę zdrowia.

Potrzeby te określa się w racjach dziennych (rdz).

Racja dzienna (rdz) – to ustalona należnościami ilość i rodzaj środków spożywczych, przewidzianych do spożycia przez jednego żołnierza w ciągu doby.

Zapas taktyczny środków spożywczych zużywanych w czasie walki uzupełnia się na podstawie meldunków o zużyciu lub meldunków o stanie zapasów.

W batalionie zmechanizowanym jest rozwijany, batalionowy punkt żywnościowy (bpż) w celu scentralizowanego przygotowania posiłków dla pododdziałów batalionu. Przygotowane w batalionowym punkcie żywnościowym posiłki lub suchy prowiant dostarcza się do kompanijnych punktów żywienia. Punkty te to miejsca w rejonie kompanii wyznaczone przez dowódcę kompanii, w których przyjmuje się i wydaje dostarczone z batalionowego punktu żywnościowego gorące posiłki i suche należności żywnościowe. Czas, kolejność i sposób ich wydania określa dowódca kompanii. Kompanijny punkt żywienia nie jest elementem stałym, lecz organizowanym tylko na czas przyjęcia i wydania posiłków. Kompanii działającej przez dłuższy czas samodzielnie poza ugrupowaniem batalionu może być przydzielona z batalionowego punktu żywienia jedna kuchnia  polowa z obsługą.

Rys. 4.1. Przygotowanie posiłków w kuchni polowej

Szef kompanii jest zobowiązany zorganizować przyjęcie transportu z żywnością. Dowódca kompanii powiadamia dowódców plutonów o miejscu i czasie rozwinięcia kompanijnego punktu żywienia oraz o kolejności i sposobie pobierania posi...