T: W obronie polskiej ziemi i mowy
Polacy pod zaborem pruskim starali się bronić przed wzmożoną akcją germanizacyjną ze strony rządu pruskiego. Wielkopolska była krajem rolniczym, przemysł był tam słabo rozwinięty. Polacy zdawali sobie sprawę, że utrata ziemi oznacza dla nich wyjazd w głąb Niemiec w poszukiwaniu pracy w fabrykach i kopalniach. Toteż wszelkimi sposobami starali się utrzymać swoje gospodarstwa. Organizowali kółka rolnicze i kasy pożyczkowe. Zadaniem kółek rolniczych było podniesienie gospodarki rolnej. Dostarczały one chłopom maszyn rolniczych, nasion, uczyły lepszej uprawy ziemi. Kasy pożyczkowe udzielały chłopom pożyczek na zakup ziemi, a rzemieślnikom na założenie warsztatu. Chłopi polscy zaczęli wykupywać ziemię nawet od kolonistów niemieckich.
Aby przeszkodzić temu, rząd pruski wydał zarządzenie zabraniające Polakom budowania domów na zakupionych gruntach. Znalazł i na to sposób chłop Michał Drzymała. Kupił wóz cyrkowy i zamieszkał w nim. Sprawa „wozu Drzymały” stała się głośna i ośmieszyła Niemców.
Głośna stała się również sprawa brutalnej germanizacji szkolnictwa w zaborze pruskim.
Młodzież szkolna buntowała się przeciwko germanizacji . W jednej ze szkół w miasteczku Września dzieci nie chciały odpowiadać na lekcji po niemiecku. Zostały za to ukarane chłostą, a rodzice skazani na kary pieniężne i więzienie.
Aby uchronić dzieci polskie i młodzież przed zniemczeniem, społeczeństwo polskie organizowało dla nich tajne nauczanie języka polskiego, literatury polskiej i historii, zakładało biblioteki polskie i towarzystwa oświatowe.
Walka o zachowanie polskiej mowy toczyła się nie tylko w Wielkopolsce, ale również na Mazurach i na Śląsku. Na Śląsku od dawna wprowadzono język niemiecki do sądów, do urzędów na wsi i w mieście. Władze niemieckie zabraniały księżom wygłaszania w kościołach kazań w języku polskim, a także śpiewania polskich pieśni. Mimo prześladowań ze strony Prusaków, śląscy robotnicy i chłopi nie dali się zniemczyć, zachowali polską mowę i obyczaje. Walczyli oni, podobnie jak chłopi na Warmii i na Mazurach, o polską szkołę, o polskie książki i gazety. Pomagało im w tym wielu wybitnych patriotów polskich. Byli wśród nich nauczyciele – Karol Miarka i Józef Lompa, ksiądz Józef Szafranek i wielu innych, którzy budzili ducha narodowego wśród Ślązaków i przygotowywali ich do walki o wyzwolenie.
Pytania:
1. Jak Polacy bronili się przed germanizacją na ziemiach zagarniętych przez Prusy?
2. O co walczyli chłopi i robotnicy na Śląsku i na Mazurach?
3. Z czego zasłynął Drzymała?
4. Co wydarzyło się we Wrześni?
maksiulo