Opracowanie – Prawo Cywilne Zobowiązania cz. szczegółowa by foxntimes
SKRYPT
PRAWO CYWILNE
ZOBOWIĄZANIA – Część szczegółowa
Zbigniew Radwański, Janina Panowicz-Lipska
8. wydanie C.H.Beck
Spis treści.
I. Sprzedaż.
II. Darowizna.
III. Najem.
IV. Najem lokali.
V. Dzierżawa.
VI. Użyczenie.
VII. Leasing.
VIII. Umowa zlecenia.
IX. Umowa o dzieło.
X. Przechowanie.
Uwagi wstępne.
Kupno-sprzedaż (emptio venditio) określa formę obrotu związaną z instnienim rynku towarowo-pieniężnego. Znajduje zastosowanie do sprzedaży rzeczy ruchomych dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa, gdy kupującym jest osoba fizyczna nabywająca rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Sprzedawcą jest prowadzący przedsiębiorstwo, a kupującym konsument.
Pojęcie.
Treść umowy sprzedaży znamionują następujące elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii):
1. Zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy oraz wydania rzeczy.
2. Zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny (oznaczonej sumy pieniężnej).
3. Istnienie między obowiązkami stron zależności, która przesądza o zakwalifikowaniu umowy sprzedaży do klasy umów wzajemnych – umowa zobowiązująca.
Zawarcie umowy.
1. Konsensualność.
Umowa sprzedaży ma charakter konsensualnej czynności prawnej. Wydanie rzeczy nie jest konieczną przesłanką jej umowy, lecz elementem wykonania zawartej umowy.
2. Forma.
Brak kodeksowej formy szczególnej. Na mocy przepisów prawa wymagana jest
a. Forma aktu notarialnego dla sprzedaży nieruchomości, użytkowania wieczystego i spadku.
b. Forma pisemna z podpisami notarialnie potwierdzonym dla zbycia przedsiębiorstwa.
c. Przy sprzedaży rzeczy ruchomych w zasadzie jest dowolna.
3. Tryb.
Różne techniki, najczęściej przez przyjęcie oferty w drodze negocjacji, aukcji lub przetargu.
4. Minimalny konieczny zakres konsensusu.
Do zawarcia umowy sprzedaży niezbędne jest porozumienie stron. Same strony konstytuują treść umowy poprzez: określenie przedmiotu sprzedaży oraz ceny. Sprzedawane rzeczy mogą być oznaczone, co do gatunku albo, co do tożsamości. Sprzedaż może dotyczyć rzeczy lub praw przyszłych. Co do ceny wystarczy jedynie wskazanie w umowie tylko podstaw do ustalenia ceny, nie trzeba wskazać w umowie oznaczanej liczbowo konkretnej kwoty pieniężnej.
5. Ograniczenia.
Wyłączeniu podlegają niektóre dobra z obrotu cywilnoprawnego, reglamentacji towarów w obrocie krajowym (zezwolenia, koncesje) i zagranicznym (kontyngenty).
Ponadto sprzedaż nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego może nastąpić przy zachowaniu następujących warunków:
a. Obowiązkowa forma przetargu, pierwszeństwo ustawowych nabywców i odpowiednia kalkulacja ceny
Ograniczenia wiążą się także z nabyciem nieruchomości w Polsce przez cudzoziemców:
a. Wymagane zezwolenie ministra właściwego do spraw zagranicznych.
b. Wykazanie więzi z RP, polskie pochodzenie, związek małżeński z obywatelem RP, zezwolenie na zamieszkanie w RP lub wykonywanie na terytorium RP działalności gospodarczej.
Obowiązki sprzedawcy.
1. Przeniesienie własności.
2. Wydanie rzeczy.
Recz musi być oznaczona w umowie sprzedaży, a sprzedawca powinien wydać rzecz zgodnie z treścią umowy. Kupujący może zastrzec, że dopiero po zawarciu umowy określi bliżej cechy kupionej rzeczy (kształt, kolor itp.).
a. W przypadku zwłoki kupującego sprzedawca może:
§ Wykonać uprawnienia przysługujące wierzycielowi w razie zwłoki dłużnika ze spełnieniem świadczenia wzajemnego.
Może wyznaczyć dodatkowy termin z zagrożeniem odstąpienia od umowy. Żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Jeśli zwłoka dotyczy tylko części świadczenia: może odstąpić tylko od tej części lub może odstąpić od umowy w całości, jeśli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania.
§ Dokonać sam oznaczenia rzeczy. Wiąże kupującego po bezskutecznym upływie terminu do odmiennego oznaczenia.
b. Termin i miejsce wydania rzeczy z reguły określa umowa, a jeśli nie zostały w niej oznaczone stosuje się przepisy KC: miejscem jest, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę, a terminem jest niezwłoczne spełnienie świadczenia po wezwaniu dłużnika do jego wykonania.
c. Wydanie rzeczy następuje wraz z odpowiednimi dokumentami związanymi z rzeczą. Pojawia się obowiązek sprzedającego do należytego opakowania i zabezpieczenia rzeczy. Koszt wydania rzeczy obciąża sprzedawcę, chyba, że umowa stanowi inaczej.
d. Z momentem wydania rzeczy wiąże norma dyspozytywna, czyli dwa szczególne następstwa prawne. Na kupującego przechodzą korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub zniszczenia rzeczy.
Obowiązki kupującego.
1. Odebranie rzeczy.
2. Zapłata ceny (określona suma pieniężna – zobowiązanie pieniężne).
Na obszarze RP cena jest wyrażona tylko w pieniądzu polskim. Gdy cena została określona w walucie obcej można dokonać zapłaty także w walucie polskiej, chyba, że umowa stanowi inaczej.
a. Rodzaje cen:
§ Sztywna – wyłącza wszelką swobodę stron w ustalaniu cen w umowie
§ Maksymalna i minimalna– ograniczają tylko jednokierunkową swobodę decyzji stron. Pierwsza z nich decyduje, że cena nie może przekraczać ceny maksymalnej, a druga, że strony nie mogą ustalić ceny niższej od ceny reglamentowanej.
§ Ze względu na metodę reglamentacji ceny wyróżniamy oznaczenie ceny w jednostkach pieniężnych oraz cenę wynikową, czyli wskazanie sposobu obliczania ceny za rzeczy określonego rodzaju.
§ Ustawa o cenach wyróżnia ceny umowne (ustalane przez strony umowy) oraz ceny urzędowe (ustalone w rozporządzeniu lub uchwale wydanym przez właściwy organ).
Cena to określona suma pieniężna, wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący zobowiązany jest zapłacić sprzedającemu (przedsiębiorcy).
Cena jednostkowa to cena ustalona za jednostkę towaru ilość/liczba ustalona jest za jednostkę miar.
Pojawia się również pojęcie kwoty nienależnej to zwrot ceny osiągniętej z naruszeniem przepisów ustaw, a także po nie obniżeniu ceny, gdy towar miał wady lub był sprzeczny z opisem. Jeśli zwrot tej kwoty nie nastąpił, sprzedawca narażony jest na sankcję w postaci kwoty dodatkowej, czyli obowiązek wpłaty do budżetu państwa 10% kwoty nienależnej.
Dodatkowym uprawnieniem sprzedawcy jest zwłoka z zapłatą ceny, czyli sprzedawca może powstrzymać się z dostarczeniem rzeczy, wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin do zapłaty, a w razie bezskutecznej reakcji może odstąpić od umowy.
Przedawnienie.
Roszczenia kupującego względem sprzedawcy ulegają przedawnieniu z upływem odpowiednich terminów. Szczególny 2 letni termin do roszczeń z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczeń rzemieślników oraz prowadzących gospodarstwo rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych. Szczególny roczny termin przedawnienia liczy się od dnia zapłaty ceny, obowiązuje, co do roszczeń o dopłatę lub zwrot nadpłaconej ceny. Dotyczy to ceny sztywnej, maksymalnej lub wynikowej.
Rękojmia.
Instytucja rękojmi dotyczy stosunków sprzedaży innych niż te, w których kupujący jest osobą fizyczną. Przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma nabyta przez niego w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Sprzedawca dokonuje sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa.
Wyróżnia dwa rodzaje wad rzeczy sprzedanej:
a. Wady fizyczne – rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność, nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego lub została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.
b. Wady prawne – stanowi własność osoby trzeciej lub współwłasność lub jest obciążona prawem osoby trzeciej.
Sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa to nienależyte wykonanie zobowiązania. Naraża sprzedawcę na odpowiedzialność odszkodowawczą opartą na zasadzie ryzyka. Odpowiada nawet wtedy, gdy o wadzie mógł nie wiedzieć. Rękojmia obejmuje wady fizyczne powstałe przed wydaniem rzeczy. Sprzedawca nie odpowiada za wady, o których kupujący wiedział w chwili zawarcia umowy. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie powstaje w razie sprzedaży licytowanej w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym.
Uprawnienia z tytuły rękojmi kupujący traci, jeśli do miesiąca od jej wykrycia nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie. Jest to tak zwany termin reklamacyjny. Do zachowania terminu zawiadomienia wystarczy wysłanie przed upływem tego czasu listu poleconego. Do dochodzenia uprawnień z tytułu wad prawnych nie jest konieczny ten akt staranności.
Pojawiają się cztery uprawnienia z tytułu rękojmi. Kupujący wobec sprzedawcy może odstąpić od umowy, chyba, ze sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad. Może również żądać obniżenia ceny. Dostarczenia rzeczy wolnych od wad, ale tylko rzeczy oznaczone, co do gatunku oraz usunięcia wad rzeczy, ale tylko, jeśli jest oznaczona, co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą.
Pojawiają się również terminy zawite rękojmi. Jeśli chodzi o wady fizyczne uprawnienie z tytułu rękojmi wygasa z upływem roku, a w przypadku budynków po 3 latach od chwili wydania rzeczy. Przy wadach prawnych z upływem roku od chwili dowiedzenia się o wadzie.
Uprawnienia z tytułu rękojmi mogą zostać przeniesione na następców prawnych kupującego w drodze cesji. Nie jest wymagana zgoda podmiotu zobowiązaniowego. Istotną kwestią jest odpowiedzialność odszkodowawcza przy rękojmi. Kupujący niezależnie od tej instytucji może żądać odszkodowania za szkodę spowodowaną wadami rzeczy. Ciekawą kwestią jest wprowadzenie do obrotu rzeczy wadliwych stwarzających niebezpieczeństwo spowodowania szkód, z czym wiąże się odpowiedzialność za produkt na zasadzie ryzyka. Ponoszą ją wytwórcy, sprzedawcy i importerzy. Wyłączenie tej odpowiedzialności jest niedopuszczalne. Można rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Powstaje ona ex lege.
Gwarancja jakości.
Oznacza zobowiązanie się gwaranta na zasadzie ryzyka do spełnienia odpowiedniego świadczenia, gdyby w oznaczonym terminie, czyli okresie gwarancyjnym ujawniły się wady fizyczne. Względem sprzedaży ma charakter akcesoryjny. Uzależniona jest od ważnej umowy sprzedaży. W odróżnieniu od rękojmi nie powstaje ex lege, ale na podstawie czynności prawnej. Udzielenie gwarancji jest dobrowolne. Zawarcie gwarancji następuje poprzez wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego, czyli oświadczenia woli gwaranta w formie pisemnej ad probationem. Natomiast forma oświadczenia woli kupującego jest dowolna. Gwarancja w odróżnieniu od rękojmi obejmuj tylko wady fizyczne. Gwarantem są także producenci. Kupującemu przysługuje prawo wyboru korzystania z gwarancji lub rękojmi, a występowanie z roszczeniem „mieszanym” jest niedozwolone.
Uprawnienia z tytułu gwarancji są mniejsze niż z tytułu rękojmi. Kupującemu przysługują dwa uprawnienia. Dostarczenia rzeczy wolnych od wad, ale tylko rzeczy oznaczone, co do gatunku oraz usunięcia wad rzeczy, ale tylko, jeśli jest oznaczona, co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą. O wyborze świadczenia decyduje gwarant. Termin gwarancji biegnie od nowa od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub naprawienia rzeczy. Rzecz powinna być dostarczona na koszt gwaranta w miejsce wskazane w gwarancji. Od tego czasu do odebrania rzeczy przez kupującego gwarant ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty rzeczy oraz powinien on w odpowiednim, ustalonym terminie wywiązać się z ciążącego na nim świadczenia.
Ważna jest również kwestia umowy o przyjęcie obowiązku świadczenia gwarancyjnego między gwarantem a przyjmującym wykonanie świadczenia. Powstaje między nimi umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej polegająca na roszczeniu o wykonanie obowiązków gwarancyjnych wobec osoby, której gwarant przekazał lub zlecił wykonania. Pojawia się także kwestia umowy o świadczenie przez osobę trzecią, czyli postanowienie, że świadczenie gwarancyjne będzie spełniała inna osoba.
Tak jak w przypadku rękojmi kupujący niezależnie od gwarancji może żądać odszkodowania za szkodę spowodowaną wadami rzeczy. Również z tytułu zniszczenia rzeczy oddanej do naprawy gwarancyjnej kupujący może domagać się odpowiedzialności odszkodowawczej.
Szczególne rodzaje sprzedaży.
W sprzedaży konsumenckiej wyróżnia się sprzedaż na przedpłaty, na zmówienie, według wzoru, na raty, na próbę oraz sprzedaż powyżej 2000zł. Te formy sprzedaży nakładają na sprzedawcę obowiązek potwierdzenia na piśmie istotnych postanowień umowy. Pojawia się również wymóg opatrzenia towaru ceną oraz ceną jednostkową (za jednostkę miary). Następujący sposób podawania cen powinien być również stosowany w reklamie.
Na rzecz konsumenta pojawia się ustawowe prawo odstąpienia od umowy, bez podania przyczyny w terminie do 10 dni od zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, a w przypadku zawarcia umowy na odległość do 10 dni od wydania rzeczy, albo od zawarcia umowy, gdy dotyczy świadczenia usług.
Sprzedaż na raty.
To umowa o funkcji konsumpcyjnej, zawarta między prowadzącym przedsiębiorstwo a osoba fizyczną. Przedmiot stanowi rzecz ruchoma nabyta na własne potrzeby kupującego. Cena jest płacona w ratach, a rzecz powinna być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny. Jeśli została zachowana forma pisemna, a kupujący zwleka z terminem płatności rat, co najmniej dwóch rat na łączną sumę przekraczającą 1/5 części ceny wówczas dopuszczalne jest zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności całej ceny.
Bank może również udzielić kredytu na zakupy ratalne na podstawie umowy kredytowej. Wówczas kupujący zawiera ze sprzedawcą zwykłą umowę sprzedaży. Zapłata za towar następuje oddanymi mu do dyspozycji przez bank środkami pieniężnymi, natomiast ten uzyskany kredyt spłaca w ratach bankowi.
Ważna kwestią jest, że sprzedaż na raty nie jest możliwa, gdy kupujący nabywa rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa.
Sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej.
...
WPIA.KATOWICE