PRAWO SPADKOWE

(by wykłady dr Góreckiego)

Wstęp

1. Normy prawa spadkowego także poza k.c.

-         Konstytucja

·         Ochrona prawa dziedziczenia

·         Każdy ma prawo dziedziczenia (nie występują w polskim prawie osoby pozbawione prawa dziedziczenia)

2. Cele prawa spadkowego:

1)       Jasne wskazanie losu majątku zmarłej osoby fizycznej

-         Sprzyja to bezpieczeństwu obrotu

2)       Ma umacniać więzi rodzinne

3)       Ma mobilizować do gromadzenia majątku

4)       Daje możliwość realizacji swoich planów po śmierci

3. Stosowanie prawa spadkowego w czasie i przestrzeni:

-         Art. 51 przepisów wprowadzających k.c. – stosuje się PRAWO OBOWIĄZUJĄCE W CHWILI ŚMIERCI SPADKODAWCY (dla testamentu – w chwili sporządzenia testamentu)

·         Od 1 I 1947r. do 31 XII 1964r. – dekret prawo spadkowe

·         Przed 1 I 1947r. – przepisy pozabiorcze

-         W zasadzie stosuje się prawo właściwe ze względu na obywatelstwo zmarłego

4. Sposoby stwierdzenia śmierci:

1)       Akt zgonu (kierownik urzędu stanu cywilnego)

-         Na podstawie zaświadczenia lekarskiego

-         Określona jest data śmierci

2)       Sądowe stwierdzenie zgonu

-         Można się opierać na dowolnych dowodach

-         Określa się datę śmierci najbardziej prawdopodobną

3)       Orzeczenie o uznaniu za zmarłego

-         Gdy śmierć nie jest pewna

-         Sąd określa datę śmierci

-         Gdy brak podstaw faktycznych to pierwszy dzień terminu z upływem którego stwierdzenie to stało się możliwe

-         Domniemanie jednoczesności śmierci osób które zginęły w tych samych okolicznościach

·         Jest do domniemanie usuwalne

5. Prawo spadkowe zajmuje się jedynie losem majątku osoby fizycznej

19

Spadek

1. Nie cały majątek zmarłego wchodzi do spadku choć taka jest zasada

-         Spadek to aktywa i pasywa

2. Kryteria rozróżnienia co wchodzi do spadku

1)       Tylko prawa i obowiązki prywatnoprawne należą do spadku

-         Ale to nie oznacza, że obowiązki publicznoprawne nie obciążają spadkobierców

·                     Art. 97 i nast. ordynacji podatkowej – spadkobiercy podatnika przejmują majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy  (ale obowiązki te organ musi stwierdzić decyzją)

-         Obowiązki karnoprawne nie obciążają spadkobierców

2)       Tylko prawa i obowiązki majątkowe należą do spadku

-         Niemajątkowe wygasają wraz ze śmiercią spadkodawcy

·                     Np. prawo do dóbr osobistych, prawo żądania rozwodu itp.

·                     Ale roszczenia majątkowe do ochrony praw niemajątkowych mogą podlegać dziedziczeniu (np. zadośćuczynienie z art. 435 k.c.)

3)       Art. 922 § 2 k.c. – nie wchodzą do spadku prawa ściśle związane z osobą zmarłego

PRAWA ŚCIŚLE ZWIĄZANE Z OSOBĄ ZMARŁEGO

1. Prawa służące zaspokojeniu potrzeb zmarłego

-         Użytkowanie

-         Renta dożywotnia

-         Uprawnienia z umowy użyczenia

-         Prawo do alimentów (ale wymagalne przed śmiercią raty alimentów mogą być dochodzone przez spadkobierców)

2. Prawa w których treść zależy od osobistych potrzeb uprawnionego

-         Służebności osobiste

-         Uprawnienia z umowy dożywocia

3. Obowiązki zależące od osobistych cech wykonującego

-         Np. umowa o dzieło gdy zależy od cech wykonującego (obraz, utwór muzyczny itp.)

4. Wynikające ze stosunków prawnych opartych na zaufaniu

-         Pełnomocnictwo (chyba, że inaczej postanowiono)

-         Prokura (wygasa wskutek śmierci prokurenta)

-         Umowa zlecenia

·         Z zasady śmierć zleceniobiorcy powoduje wygaśnięcie                można modyfikować w umowie

·         Z zasady śmierć zleceniodawcy nie powoduje wygaśnięcia

-         Umowa spółki cywilnej w pewnych przypadkach

-         Można zastrzec w umowie, że miejsce zmarłego wspólnika wchodzą spadkobiercy i wskazują reprezentanta

4)       Art. 922 § 2 k.c. – prawa przechodzące na oznaczone osoby niezależnie czy są spadkobiercami

-        

PRAWA PRZECHODZĄCE NA OZNACZONE OSOBY

(Z KODEKSU CYWILNEGO)

1. Art. 301 § 2 k.c. – służebność mieszkania – możliwe zastrzeżenie, że będzie przysługiwać małżonkowi/ dzieciom
2. Art. 831 § 3 k.c. – suma ubezpieczenia na życie – przypada osobie oznaczonej (przez ubezpieczonego lub ogólne warunki ubezpieczenia)
3. Art. 691 k.c. – Wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym najemcy

-         Nieprzedawnialne roszczenie o wstąpienie w stosunek najmu

-         Warunki

1)       Zamieszkiwanie(NIE TYLKO ZAMELDOWANIE) ze zmarłym najemca w chwili śmierci

2)       Osoba z kręgu z art. 691:

a)       małżonek,

b)       dzieci,

c)       inne osoby wobec których zmarły realizował obowiązek alimentacyjny,

d)       osoby we wspólnym pożyciu

-         NIE: RODZICE, WNUKI, RPAWNUKI (chyba, że podpadają pod c) )

3)       (Czasami) nie można mieć tytułu prawnego do innego lokalu

-         Za pomocą sukcesji singularnej

PRAWA PRZECHODZĄCE NA OZNACZONE OSOBY

(POZA KODEKSEM CYWILNYM)

4. Art. 55-57 prawa bankowego – środki na indywidualnym koncie bankowym (gdy jeden posiadacz konta)

-         Kolejność rozdysponowania:

1)       Pokrycie kosztów pogrzebu na podstawie rachunków

2)       Ewentualne ściągnięcie nienależnie pobranych świadczeń rentowych i emerytalnych

3)       Wykonanie dyspozycji właściciela na wypadek śmierci

·                     Do kwoty 20 x średnie wynagrodzenie za miesiąc poprzedzający datę śmierci

·                     Dla: małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwa

4)       Reszta wchodzi do spadku

5. Art. 16 § 3 prawa spółdzielczego – możliwość wskazania osób, które mają przejąć udziały w spółdzielni
6. Art. 93 k.p. – odprawa pośmiertna – przysługuje małżonkowi i innym uprawnionym do renty rodzinnej
7. Art. 556 k.p.k. – odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub pozbawienie wolności:

-         Ten kto utracił należne z mocy prawa utrzymanie

-         Ten kto utracił otrzymywane utrzymanie a za odszkodowaniem przemawiają względy słuszności

8. Środki gromadzone w funduszu emerytalnym w przypadku śmierci członka funduszu

-         Gdy we wspólności majątkowej to połowa środków odprowadzanych w czasie wspólności dla małżonka

-         Reszta/ całość – można wskazać komu te środki mają przypaść

·                     Gdy dyspozycji brak lub nie można jej dokonać to wchodzi do spadku

3. Skład spadku:

-         AKTYWA

1)       Prawa rzeczowe (te które nie wygasają ze śmiercią uprawnionego)

-         Ale hipoteka czy zastaw wraz z wierzytelnością

-         Służebności gruntowe wraz z gruntem władnącym

2)       Prawa obligacyjne (poza wyjątkami – np. umowa o dzieło)

3)       Uprawnienia kształtujące (pierwokupu, odkupu, odstąpienia od umowy, odwołania darowizny)

Niezbywalne ale dziedziczne

4)       Ekspektatywy

5)       Posiadanie (chociaż nie jest prawem)

6)       Pieniądze

-         PASYWA

1)       Długi zaciągnięte przez spadkodawcę a nie wygasające wraz ze śmiercią

-         Co do zasady wchodzą do spadku

2)       Długi powstające w związku ze śmiercią (art. 922 § 3 k.c.)

-         Zapisy i polecenia

-         Zachowki

-         Koszty pogrzebu

-         Koszty postępowania spadkowego

-         Art. 923 k.c. (prawo małżonka i bliskich do dalszego zamieszkiwania przez 3 miesiące)

-         Art. 938 k.c. (świadczenie na rzecz dziadków spadkodawcy o ile są w niedostatku)

Mechanizm dziedziczenia

1. SPADEK RPZECHODZI NA SPADKOBIERCÓW EX LEGE W CHWILI ŚMIERCI SPADKODAWCY

-         ...