SEJM:zwoływany przez króla,marszałka sejmu i z mocy prawa
>> Izba Poselska nadal szlachecka:204 z sejmików,24 plenipotentów miast)
>> Senat(132:wójtowie,kasztelanowie, biskupi, ministrowie+ metropolita kijowski) - ograniczono jego kompetencje: weto zawiesz,łączne liczenie głosów, brak inicjatywy ustawodawczej
à Zniesienie instrukcji i liberum weto
à sejm „zawsze gotowy”
à wł.ustawodawcza, kontrola rządu, nadzór nad organami państwowymi
KRÓL:dziedziczność, kontrasygnata,
à ograniczono jego kompetencje ustawod. (inicjatywa ze Strażą Praw, zwoływanie Sejmu)
STRAŻ PRAW-najwyższa władza wykon: król, 5 ministrów, prymas, następca tronu,marszałek sejmu (ministrowie powoływani przez króla, odpowiedzialni poltycznie i prawnie)
à Komisje Wielkie(Policji, Wojskowa, Skarbu, KEN)-ministerstwa z członków wyb. przez Sejm, przewodniczyli ministrowie spoza Straży
SĄDOWNICTWO:
à sądy KOMISJI RZĄDOWYCH i PORZĄDK.
à sąd ZIEMIAŃSKI dla szlachty
à sądy miejskie:MAGISTRATÓW MIEJSKICH i APELACYJNE WYDZIAŁOWE
à reorganizacja ASESORII
SAMORZĄD-Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe
à usunięcie gołoty z sejmików
à gwarancje przywilejów szlacheckich+ nadanie ich posesjonatom miast królews.
à opieka państwa nad chłopami+umowy+ wolność osobista+ użytkow.wieczyste
à swoboda wyznań ale pierwszeństwo katolików
à ustawa o miastach królewskich
à ogr.suwerenność+zależne od Francji
à polityka zagr. – minister SW Saksonii
à wiele decyzji-rezydenci francuscy,potem ambasador Francji
à ograniczenie podziału na stany (poddaństwo out+równość wobec prawa)
à pr.obywatelskie(wolność osob., równość wobec prawa i sądu) i pr. polityczne (urzędy, prawa wyborcze) – Żydzi bez nich
à chłopi-ograniczone prawo do ziemi
SEJM:(co 2 lata,15 dni) brak kontroli rządu, skromne kompetencje (podatki,pr. cywilne i karne, spr. monetarne)
>> Izba Poselska(60 posłów szlach.,40 deput. gminnych–szlachta i mieszczanie razem!!!)-projekty uchwał do Senatu
>> Senat(po 6 bisk,wojew, kasztel przez króla)- czy Izba P. przestrzega konstytucji
KRÓL: unia dynastyczna z Saksonią (dziedziczność)-kierown rządu(Rady Stanu),inicjatywa+DEKRETY+pr.rozbudowy
Konstytucji,zwoł/odr Sejmu
à ministrowie+prezes(przez króla)
àbrak odpow.ministrów i rządu jako całości przed sądem
RADA STANU: 6 ministrów+4 referendarzy+ sekretarz stanu pod kierown.króla
à decyzje zatwierdzane przez króla
à projekty ustaw i dekretów
à sądownictwo: spory kompetencyjne i administracyjne+sąd kasacyjny
à sprawy administracyjne(np.budżet)
SĄDOWNICTWO:niezawis i dożyw sędziów
àkodeks cywilny Napoleona
à równość wobec prawa i sądu
à odrębne sądy cywilne i karne-inst. Kasacyjną R. Stanu,potem Sąd Kasacyjny
ADMINISTRACJA:rozwinięta-wprowadzenie zawodowych urzędników(rady prefekturalne)
à rady municypalne,miejskie,wiejskie+ rady departamentalne i powiatowe-samorząd terytorialny
àbardziej liberalna(więcej swobód i praw, rozszerz.kompetencji sejmu), mniej demokratyczna (równość wobec pr. tylko dla chrześcijan, wolność osobista chłopów ogranicz. przez przepisy admin, uprzywilej.szlachty)
à neminem captivare permittemus
à ustawodawstwo dot. pr.sądowego i administracyjnego, budżet i podatki, ustawodawstwo konstytucyjne, kontrola rządu(ograniczona)+impeach. (odp.konstytucyjna)
>> Izba Poselska(77 szlach,51 deput. gmin),nietykalność – mogła przedstawiać królowi potrzeby kraju
>> Senat(biskupi,wojew,kaszt-max 64- senatorowie świeccy mianowani przez króla)-senatorem tylko posesjonat
à wyłączne ustawodawstwo konstytucyjne(dopełnianie konst)
à akty wymagały kontrasygnaty
à pr.sankcji + zwoł/odr/rozw Sejmu
à całość funkcji rządowo-admin
à1826-jego funkcje przekazane R.Admin
RADA STANU-centralny organ władzy i administracji pod przew.króla
>> R.Administracyjna(namiestnik, ministrowie+inne)-organ doradczy, potem najw.organ rządowy
>> Zgrom.Ogólne (ministrowie,radcy stanu,referendarze+inne): kompetencje jak Rada Stanu w Księstwie
SĄDOWNICTWO:sądy kasacyjne(już nie R.Stanu) Sąd Najwyższej Instancji i Sąd Apelacyjny; sąd Sejmowy z całego senatu-zbrodnie stanu+odp.konstytucyjna
ADMINISTRACJA: Komisje Rządowe (zarząd kraju,podp.R.Admin),Dyrekcje Generalne,Sekretarz Stanu, Komisje i Rady Wojewódzkie
à ciągłość państwa polskiego
à zasada zwierzchnictwa narodu (formalne dopuszczenie wszystkich do życia publicznego), demokracji reprezentacyjnej (sejm i senat w 5-przym.wyborach),podziału władz, państwa liberalnego(cele jednostkowe nad państwowymi),jednolitości państwa
à sys.rządów parlamentarnych-rząd miał władzę póki miał zaufanie większ. parlamentu, odpowiedzialność parlamentarna ministrów
à pr.polityczne(pr.wyborcze,urzędy), obywatelskie (równość wobec prawa,do ochrony życia, wolności,mienia), społeczne (ochrona pracy), wolnościowe + obowiązki obywatelskie
àobie izby: zgoda na ustawy,pr. interpelacji (kontrolna) ,k. elekcyjne,k. ustrojowe
àsejm:inicjatywa (+ rząd),pociąganie ministrów do odpow
àsenat:poprawki
àposłowie i senatorowie przedstaw. narodu+immunitet poselski+nietykalność osob.
PREZYDENT:7 lat przez Zgr.Narodowe
à nieodpowiedzialny
àwydawał rozporządzenia wykonawcze i zarządzenia (kontrasyg)
àna wniosek premiera mianował ministrów + sędziów
à umowy międzynarodowe,wojna i pokój (zgoda Sejmu),pr.łaski
àzwoł/odr/rozw Sejmu
RADA MINISTRÓW-RZĄD:na wniosek premiera powoływany przez prezydenta
àogólny kierunek polityki wew i zagr
àinicjatywa ustawodawcza
à rząd i ministrowie odp. politycznie i konstytucyjnie, solidarnie(jako rząd) i indywidualnie (jako szefowie resortów)
à ustrój autorytarny
àpaństwo-porządek prawny - dobro wspólne (interesy zbiorowe ważniejsze+duża ingerencja)
àograniczenie praw polit.+ obowiązki obywateli
àust:dekrety z mocą ustaw, weto zawiesz, mianował 1/3 senatorów, zwoł.rozw Sejm
àustr: inicjatywa zmiany konstytucji i weto w stos do zmian posłów
àwyk:mianowanie prezesa RM i na jego wniosek ministrów,łaska,na czele sił zbr, reprezentacja
àkontr:rozwiązanie sejmu i senatu,odwołanie prezesa RM i NIK, pociąganie ministrów do odp.konstyt
ànadzwyczajne upr. w czasie wojny (dekrety w zakresie całego ustawod.itp.)
àspecjalny system wyboru
àwydawał prerogatywy (bez kontras) i uprawnienia zwykłe
RADA MINISTRÓW powoł. przez prezydenta na wniosek prezesa RM
à inicjatywa ustawodawcza
à rozporządzenia wykonawcze
à ministrowie odp. politycznie(przed prezyd.), parlamentarnie (przed parlamentem), konstytucyjnie (przed Trybunałem Stanu)
à silna poz prezesa-on ustalał ogólne zasady polityki państwowej
SEJM i SENAT-zmniejszenie ich roli (ale zwiększenie roli Senatu),5 lat
>> Sejm:208 posłów,wyb. tajne, powszechne, równe,bezpośrednie w okręgach 2mandatowych (kandydatów zgłaszały Zgrom.Okręgowe)
>> Senat:96 senatorów (1/3 przez króla, 2/3 w głos. Pośrednim przez elitę)
àwyłączono spr.organizacji rządu, administracji i wojska;pozostałe ograniczono (dekrety i weto prezydenta)
àbez zgody prezydenta nie da się zmienić konstytucji
àmogły żądać ustąpienia rządu ale za aprobatą prezydenta
à pociąganie do odp. konstytucyjnej
1) M.PATRYMONIALNA (X-XIV)
2) M.STANOWA (XIV-POŁ XV)
$Przywileje generalne
à 1355 w Budzie:nie nadzw.podatki
à 1374 koszycki: wolność podatkowa szlachty
à 1422 czerwiński: nie konfiskuje bez sądu
à 1423 statut warecki
à jedliński(1430) i krakowski (1433) – neminem captivabimus nisi iure victum
$ Przywilej ziemski: nieszawski 1454: bez zgody sejmików król nie może wyd.nowych praw, zwoł. posp. Ruszenia
$ konst. Nihil nowi 1505\
$ 1523 – apelacja !!!!!!!
$ Art.henrykowskie i pakta konwenta 1573
$ Tryb.Koronny 1578
$ Statuty Litewskie 1529,66,88
$ reformy sejmu 1764-66
$ 1768-budżet
$ Pr. Kardynalne 1768,1775
$ 1775 Rada Nieustająca
$ Konstytucja 3 maja 1791
à targowica (1792)
à konstytucje grodzieńskie, prawa kardynalne
à II rozbiór 1793
à 1794 insurekcja narodowa
à konstytucja 1807
à konstytucja 1815
à powst.listopadowe 1830-31
à statut organiczny 1832
à reformy Wielopolskiego 1861
à powst.styczniowe 1863-64
$ Dekret o Najw. wł. reprezentacyjnej RP 1918
$ Mała konstytucja 1919
$ Kons. Marcowa 1921
$ Nowela sierpniowa 1926
$ Kons. Kwietniowa 1935
mbenio85