MUKOPOLISACHARYDY [łac.-gr.], polisacharydy zaliczane do heteropolisacharydów; przynależność polisacharydów do grupy mukopolisacharydów nie jest dokładnie sprecyzowana; przyjmuje się, że w skład cząsteczek mukopolisacharydów wchodzi zawsze glukozamina (są to, więc glikozaminoglikany); najlepiej znane są kwaśne mukopolisacharydy zbudowane z powtarzających się na przemian cząsteczek glukozaminy i kwasu glukuronowego, tworzące długie łańcuchy, niektóre grupy hydroksylowe dodatkowo są podstawione resztami siarczanowymi; do kwaśnych mukopolisacharydów zalicza się m.in.: kwas hialuronowy, siarczan chondroityny, heparynę; inną grupę mukopolisacharydów stanowią polisacharydy zbud. z glukozaminy i innych monosacharydów (D – glukoza, D-galaktoza, L-fruktoza) ale nie zawierające cząsteczek kwasu uronowego, np. polisacharydy izolowane z substancji grupowych krwi, a także polisacharydy bakteryjne izolowane z Pneumococcus; wodne roztwory mukopolisacharydów odznaczają się dużą lepkością. Mukopolisacharydy występują gł. w tkance łącznej warunkując jej nieprzepuszczalność dla bakterii i regulując w niej zawartość wody (kwas hialuronowy, siarczany chondroityny); znajdują się w śluzach, maziach stawowych, a także błonach komórkowych zwierząt na ogół w połączeniach z białkiem; uczestniczą w procesie krzepnięcia krwi (heparyna).
POLISACHARYDY [gr.-łac.], wielocukry, cukry złożone, polimery liniowe lub rozgałęzione, zbudowane z reszt monosacharydów i ich pochodnych, połączonych wiązaniem glikozydowym; rozróżnia się homopolisacharydy zbud. z cząsteczek jednego rodzaju monosacharydu, np. skrobia, glikogen, celuloza, i heteropolisacharydy zbud. z cząsteczek różnych monosacharydów, np. heparyna, kwas hialuronowy, kwasy chondroitynosiarkowe; polisacharydy tworzą z wodą układy koloidalne lub są w niej nierozp., Nie mają słodkiego smaku, nie wykazują właściwości aldehydów; polisacharydy są syntetyzowane za pośrednictwem enzymów z klasy transferaz, a pod wpływem enzymów hydrolaz glikozydowych, a także kwasów mineralnych ulegają całkowitemu rozkładowi dając monosacharydy lub częściowemu dając oligosacharydy. Polisacharydy są szeroko rozpowszechnione w organizmach żywych, pełnią w nich różne funkcje, m.in. substancji zapasowych (np. u roślin skrobia, inulina, u zwierząt glikogen, galaktan), elementów strukturalnych ścian komórkowych roślin wyższych (celuloza, pektyny), glonów (kwasy alginowe) i grzybów oraz powłok ciała zwierząt (chityna, kwasy chondroitynosiarkowe); związane z lipidami (glikolipidy) i białkami (glikoproteiny) uczestniczą m.in. w adhezji, oddziaływaniu antygen przeciwciało, a także w mechanizmie rozpoznawania komórek przez limfocyty. Wiele polisacharydów ma znaczenie przemysłowe.
SACHARYDY [gr.], cukry, węglowodany, szeroko rozpowszechniona w przyrodzie grupa wielohydroksylowych aldehydów (aldozy) i ketonów (ketozy) oraz ich pochodnych (aminosacharydy, deoksysacharydy, uronowe kwasy) występujących jako monosacharydy i ich polimery: oligosacharydy oraz polisacharydy. Fragmenty sacharydowe różnej budowy i wielkości występują często w połączeniu z białkami (glikoproteiny i mukoproteiny), lipidami (glikolipidy) i in. związkami (glikozydy).
Sacharydy stanowią ok. 80% suchej masy roślin i ok. 2% suchej masy zwierząt, z czego większość przypada na polisacharydy. Niektóre z nich są substancjami zapasowymi (skrobia, glikogen), inne strukturalnymi (celuloza, hemicelulozy u roślin, chityna, mukopolisacharydy, gangliozydy u zwierząt). Sacharydy wchodzą też w skład gum, śluzów roślinnych i zwierzęcych, mazi torebek stawowych, śliny itp. Polisacharydami są też substancje grupowe krwi i substancje przeciwdziałające krzepnięciu krwi (heparyna). U bakterii polisacharydy stanowią składnik ścian i otoczek komórkowych, często wykazując właściwości antygenowe. Monosacharydy występują w organizmach w niewielkiej ilości w stanie wolnym, a ponadto jako estry fosforanowe metabolity przemiany pośredniej sacharydów, i glikozydy, będące połączeniami monosacharydów z niesacharydowymi aglikonami (glikozydy roślinne, glukuronidy, nukleozydy). Rośliny zielone, glony i niektóre drobnoustroje są zdolne do syntezy sacharydów z dwutlenku węgla i wody (fotosynteza), natomiast zwierzęta, jako heterotrofy, pobierają niezbędne sacharydy z pokarmem i przetwarzają je na właściwe sobie sacharydy. W zachodzących w komórkach procesach rozkładu monosacharydów i sacharydów zapasowych (w glikolizie, fermentacji, w cyklu Krebsa) uwalnia się większa część energii niezbędnej do procesów życiowych.
SIATECZKOWO – ŚRÓDBŁONKOWY UKŁAD, układ makrofagów, zespół różnorodnych komórek organizmu zwierzęcego, rozprzestrzenionych w narządach bezpośrednio związanych z układem krążenia; mają znaczenie w procesach metabolicznych i obronnych, gł. przez fagocytozę drobnoustrojów atakujących organizm i wytwarzanie przeciwciał; do siateczkowo śródbłonkowego układu zalicza się histiocyty, komórki śródbłonka naczyń zatokowych, komórki plazmatyczne, pyłochłonne płuc, monocyty.
BAZOFILE [gr.], granulocyty zasadochłonne, rodzaj krwinek białych, czyli leukocytów; u człowieka kuliste komórki o średnicy ok. 10 mm, wydłużonym jądrze, mającym zwykle 2 przewężenia (lub więcej) i zasadochłonnych ziarnistościach w cytoplazmie; stanowią zaledwie ok. 0,5 1% leukocytów; wykazują zdolność endocytozy; zawierają heparynę, przeciwdziałającą krzepnięciu krwi, oraz serotoninę, histaminę; i in. związki, powodujące rozszerzanie naczyń i zwiększające ich przepuszczalność; zbliżone czynnościowo do komórek tucznych.
MAKROFAGI [gr.], pochodzące ze szpiku kostnego komórki układu odpornościowego, wyposażone w zdolności fagocytozy i enzymatycznej degradacji pochłoniętych fragmentów tkankowych, komórkowych i bakteryjnych; charakteryzują się bogatą ekspresją własnych antygenów zgodności tkankowej (HLA I i II klasy), w tym tzw. cząstek Ia (ang. immune associated antigens) cząstki te, łącząc się w kompleksy z antygenami konwencjonalnymi pochodzącymi ze sfagocytowanego (pochłoniętego) przez makrofagi materiału, decydują o sposobie prezentacji antygenów limfocytom i czynią je rozpoznawalnymi dla limfocytów T; zjawisku prezentacji antygenów towarzyszy wydzielanie przez makrofagi interleukiny 1 pobudzającej odpowiedź limfocytów. Różne typy makrofagów (osiadłe w narządach, wędrujące) biorą udział w niszczeniu nieprawidłowych komórek i czynników infekcyjnych, uprzątaniu resztek tkankowych oraz indukowaniu różnych typów odpowiedzi immunologicznej limfocytów; makrofagi podlegają immunoregulacyjnym wpływom limfocytów T (interferon gamma); współdziałania makrofag limfocyt stanowią podstawowy element funkcjonowania układu odpornościowego.
marzip2