06.pdf

6. Zastosowania czasów

w zdaniach warunkowych (conditionals)

i innych szczególnych zdaniach

W tym rozdziale będziemy mówić zarówno o zdaniach warunkowych , jak o innych

szczególnych zdaniach, które są teoretycznymi rozważaniami na temat teraźniejszości ,

przyszłości i przeszłości .

Te szczególne zdania to zdania z: suppose ( supposing, imagine ) – załóżmy że, what if – a

co jeśli, provided ( providing ) – pod warunkiem, as long as – tak długo jak, in case – na

wypadek gdyby, even if ( even though ) – nawet jeśli, wish – życzyć sobie, if only – gdyby

tylko, it is high time – najwyższa pora, would rather ( sooner ) – wolałbym żeby.

Układając je kierujemy się tymi samymi zasadami , którymi kierujemy się przy układaniu

tej części zdania warunkowego , która mówi o warunku .

Część zdania warunkowego mówiącą o warunku nazywamy w tym rozdziale

zdaniem if .

Zdaniem warunkowym jest na przykład zdanie:

If there is frost at night, roads will be slippery. Jeśli w nocy będzie mróz, drogi będą

śliskie .

Zdanie warunkowe składa się z dwóch części .

W jednej , czyli w zdaniu if , mówimy o warunku , który ma być spełniony (w naszym

przykładzie: if there is frost at night ).

W drugiej , czyli w zdaniu głównym , mówimy o skutku wynikającym ze spełnienia tego

warunku (w naszym zdaniu: roads will be slippery ).

Jeśli zmienimy kolejność zdań w zdaniu warunkowym , jego znaczenie nie zmieni się :

Roads will be slippery if there is frost at night. Drogi będą śliskie, jeśli w nocy

będzie mróz.

Zdania warunkowe mogą mówić o przyszłości (jak nasze przykładowe zdanie), o

teraźniejszości , lub o przeszłości , a układamy je zgodnie z określonymi regułami .

Najpierw, w rozdziale 6.1 , skupimy się na układaniu części zdania mówiącej o warunku .

Nazwaliśmy ją zdaniem if , ponieważ zwykle używamy w nim wyrazu if – jeśli.

W kolejnych rozdziałach będziemy układać różne zdania warunkowe. W rozdziale 6.6

wykorzystamy zasady, według których układamy zdania if , do układania innych,

szczególnych zdań, a w rozdziale 6.7 powiemy, kiedy po if używamy will lub would .

6.1 Układanie zdań if

Ogólna zasada mówi , że w zdaniach if nie używamy czasów Future .

Jest to uzasadnione . Zdania w czasach Future mówią bowiem o tym, co się wydarzy , a my

w zdaniu if rozważamy tylko spełnienie określonego warunku .

Układając zdanie if wybieramy dla niego odpowiedni czas.

Może to być któryś z czasów teraźniejszych : Present Simple , Present Perfect , Present

Continuous , czy (rzadko) Present Perfect Continuous .

Może to być któryś z czasów przeszłych : Past Simple , Past Continuous , Past Perfect , czy

(rzadko) Past Perfect Continuous .

Wybór czasu nie jest przypadkowy i zależy na przykład od tego , czy nasze zdanie

warunkowe mówi o przyszłości , o teraźniejszości czy o przeszłości .

6.1.1 Układanie zdań if

mówiących o przyszłości i o teraźniejszości

Jeśli zdanie warunkowe mówi o przyszłości lub teraźniejszości , w zdaniu if używamy

któregoś z czasów teraźniejszych - zwykle Present Simple lub przeszłych - Past Simple lub

(rzadziej) Past Continuous .

Zdaniem warunkowym mówiącym o teraźniejszości jest na przykład zdanie:

If there is frost, roads are usually slippery. Jeśli jest mróz, drogi zwykle są śliskie .

To zdanie stwierdza, że gdy zostaje spełniony określony warunek (w naszym zdaniu: if

there is frost ), zwykle następuje określony skutek (w naszym zdaniu: roads are slippery ).

Takie zdanie nazywamy zdaniem warunkowym zerowym (zero conditional).

Zdania warunkowe zerowe mówią o tym , co się zwykle ( zawsze ) dzieje , gdy jest

spełniony określony warunek . W tych zdaniach zarówno zdanie if jak zdanie główne

układamy w czasie teraźniejszym i zwykle jest to czas Present Simple .

Zdaniem warunkowym zerowym jest na przykład zdanie:

If you heat snow, it melts . Jeśli podgrzewasz śnieg, on topnieje.

Zdaniem warunkowym, które mówi o przyszłości , jest nasze pierwsze zdanie:

If there is frost at night, roads will be slippery. Jeśli w nocy będzie mróz, drogi będą

śliskie.

W tym zdaniu wyraziliśmy naszą opinię dotyczącą przyszłości . W zdaniu if użyliśmy czasu

Present Simple , co oznacza, że naszym zdaniem warunek może zostać spełniony (sądzimy,

że w nocy będzie mróz). Spełnienie tego warunku przyniesie skutek, o którym mówi zdanie

główne ( roads will be slippery ). Zdanie główne ułożyliśmy w czasie Future Simple . To

zdanie jest zdaniem warunkowym pierwszego typu (first conditional).

Zdania warunkowe pierwszego typu mówią o przyszłości .

Zdania if mówią o warunku , który może być spełniony lub który prawdopodobnie

zostanie spełniony i układamy je w czasie teraźniejszym , zwykle w czasie Present

Simple .

Zdanie główne przewiduje co się stanie w przyszłości i układamy je w czasie Future

Simple .

Ułóżmy teraz inne zdanie warunkowe, które mówi o przyszłości :

If there were frost at night, roads would be slippery. Jeśli następnej nocy byłby

mróz, drogi będą śliskie .

Zdanie if ułożyliśmy w czasie Past Simple ( if there were ), co znaczy, że mamy

wątpliwości , czy warunek zostanie spełniony .

To zdanie jest zdaniem warunkowym drugiego typu (second conditional) mówiącym o

przyszłości .

Ponieważ zdanie if mówi o warunku , który być może nie zostanie spełniony , układamy je

właśnie w czasie Past Simple .

Zdanie główne wyraża przypuszczenie dotyczące przyszłości , dlatego układamy je z

would , could lub might i bezokolicznikiem bez to .

Podobne zdanie warunkowe mówi o teraźniejszości :

If there were frost now, the roads would be slippery. Gdyby teraz był mróz, drogi

byłyby śliskie .

To zdanie jest też zdaniem warunkowym drugiego typu .

Zdanie if ułożyliśmy w czasie Past Simple , ale w tym zdaniu oznacza ono, że warunek nie

jest teraz spełniony ( if there were frost now – gdyby teraz był mróz ). W zdaniu głównym

użyliśmy would , żeby wyrazić przypuszczenie dotyczące teraźniejszości .

A oto zdania, które stwierdzają pewne fakty:

1. Znasz angielski.

2. Piotr nie naprawia komputerów.

3. Rozmawiasz z szefem.

4. Nie masz czasu.

5. Maria jest w pracy.

Ułóżmy z tych zdań zdania if , zdania typu: jeślibyś znał angielski, gdyby Piotr nie naprawiał

komputerów, jeślibyś rozmawiał z szefem, jeśli nie będziesz mieć czasu, jeśli Maria byłaby w

pracy.

Użyjemy ich później w różnych zdaniach warunkowych mówiących o teraźniejszości i

przyszłości .

zdania if (mówiące o warunku), które mówią o teraźniejszości lub przyszłości

użycie czasów Present ( Simple , Perfect lub

Continuous ) oznacza którąś z ewentualności:

1 . Mówimy o teraźniejszości

2 . Mówimy o przyszłości i, naszym zdaniem,

warunek może być lub będzie w

przyszłości spełniony

(komentarze w nawiasach dotyczą zdań mówiących

o przyszłości )

użycie czasów Past Simple lub Past Continuous

oznacza którąś z ewentualności:

1 .Zdanie mówi o teraźniejszości i warunek nie

jest teraz spełniony

2 . Zdanie mówi o przyszłości i nie jesteśmy

pewni , czy warunek będzie w przyszłości

spełniony

( pierwszy komentarz w nawiasach dotyczy zdania

mówiącego o teraźniejszości , a drugi zdania mówiącego o

przyszłości )

1 if you know English - jeśli znasz (będziesz

znać) angielski (sądzę, że będziesz znać angielski)

if you knew English - gdybyś znał angielski

(nie znasz angielskiego / nie wiem, czy będziesz znać

angielski)

2 if Peter doesn’t repair computers - jeśli

Piotr nie naprawia (nie naprawi)

komputerów (sądzę, że Piotr nie naprawi

komputerów)

if Peter didn’t repair computers - gdyby

Piotr nie naprawiał komputerów

(Piotr naprawia komputery / Piotr chyba naprawi komputery)

3 if you talk ( are talking ) to the boss - jeśli

rozmawiasz (będziesz rozmawiać) z

szefem (sądzę, że będziesz rozmawiać z szefem)

if you talked ( were talking ) to the boss -

g dybyś rozmawiał z szefem

(nie rozmawiasz z szefem / nie wiem, czy będziesz

rozmawiać z szefem)

4 if you don’t have time – jeśli nie masz

(nie będziesz mieć) czasu (sądzę, że nie będziesz

mieć czasu)

if you didn’t have time – gdybyś nie miał

czasu (masz czas / chyba będziesz mieć czas)

if Mary were at work – gdyby Maria była w

pracy (nie ma jej w pracy / nie wiem, czy będzie w pracy)

tab 110

Zdania z lewej kolumny tabelki 110 mogą mówić albo o teraźniejszości , albo o przyszłości .

Możemy z nimi ułożyć zdania warunkowe mówiące o teraźniejszości (zdania warunkowe

zerowe ), na przykład:

If you know English, you can translate this text for me. Jeśli znasz angielski,

możesz przetłumaczyć mi ten tekst.

Możemy też z nimi ułożyć zdania warunkowe mówiące o przyszłości . Takie zdania

stwierdzają, że warunek może być lub będzie spełniony (zdania warunkowe pierwszego

typu ), na przykład:

If you get to know English, we will send you to America next year. Jeśli poznasz

angielski, wyślemy cię do Ameryki w przyszłym roku .

Zdania w prawej kolumnie również mogą mówić albo o teraźniejszości , albo o przyszłości .

Możemy z nimi ułożyć zdania warunkowe drugiego typu .

Mogą to być zdania mówiące o teraźniejszości , w których warunek nie jest spełniony :

If you knew English, you could understand this text. Gdybyś znał angielski,

mógłbyś zrozumieć ten tekst . (nie znasz angielskiego i nie rozumiesz tego tekstu)

Mogą to być zdania mówiące o przyszłości , które sugerują , że warunek może nie zostać

spełniony :

We would send you to America next year if you learnt English. Wysłalibyśmy cię

do Ameryki w przyszłym roku, gdybyś nauczył się angielskiego .

6.1.2 Układanie zdań if mówiących o przeszłości

Jeśli układamy zdania warunkowe mówiące o przeszłości , zdania if układamy w czasie

Past Perfect (rzadko Past Perfect Continuous ). Mówią one o warunku , który nie był w

przeszłości spełniony .

Czasami zaś układamy zdania, które nie są typowymi zdaniami warunkowymi i w których

po if używamy czasu Past Simple lub Past Continuous .

Zacznijmy od zdania warunkowego :

If there had been frost at night, roads would have been slippery. Gdyby w nocy

był mróz, drogi byłyby śliskie.

Z tego zdania wynika , że w nocy nie było mrozu i drogi nie były śliskie .

To zdanie jest rozważaniem na temat przeszłości : co by się (w przeszłości) stało, gdyby

warunek jednak został spełniony. Jest ono wyobrażaniem sobie nieprawdziwej przeszłości .

Mówi o warunku, który nie został spełniony ( if there had been frost ) i o skutku , którego

nie było ( roads would have been slippery ).

Jest to zdanie warunkowe trzeciego typu .

Zdanie główne układamy z : would , could lub might i have i trzecią formę czasownika .

5 if Mary is at work – jeśli Maria jest

(będzie) w pracy (sądzę, że Maria będzie w pracy)

Ułóżmy teraz zdanie, które mówi o przeszłości i które, chociaż zawiera if , nie jest zdaniem

warunkowym :

If there was frost at night, you should have driven very slowly. Jeśli (skoro) w

nocy był mróz, powinieneś (był) jechać bardzo wolno.

Z tego zdania dowiadujemy się, że w nocy był mróz, i że osoba, o której zdanie mówi, nie

jechała wolno ( you should have driven – po should użyliśmy have i trzecią formę

czasownika )

A oto inne zdanie, w którym użyliśmy if i które nie jest zdaniem warunkowym :

If there was frost at night, roads were slippery. Jeśli (skoro) w nocy był mróz, to

drogi były śliskie.

W tym zdaniu if nie mówi o konieczności spełnienia jakiegoś warunku dla uzyskania

określonego skutku. Mówi ono jedynie o dwóch powiązanych ze sobą czynnościach ( był mróz

i drogi były śliskie ). If znaczy tu ponieważ i możemy je zastąpić wyrazami ‘ as’ lub ‘ since’ –

ponieważ, skoro.

Wróćmy teraz do naszych pięciu zdań i ułóżmy je w czasie przeszłym :

1. Znałeś angielski.

2. Piotr nie naprawił komputerów.

3. Rozmawiałeś z szefem.

4. Nie miałeś czasu.

5. Maria była w pracy.

Ułóżmy z tych zdań zdania if mówiące o przeszłości , zdania typu: gdyby Piotr nie naprawił

komputerów, gdybyś rozmawiał z szefem, gdybyś miał wtedy czas, gdyby Maria była wtedy w

pracy . Ułożymy później z nimi zdania warunkowe mówiące o przeszłości :

zdania if , które mówią o przeszłości

użycie czasu Past Perfect oznacza, że

mówimy o warunku, który nie był w

przeszłości spełniony

użycie czasu Past Simple lub Past Continuous

oznacza, że mówimy o faktach , które miały miejsce

w przeszłości

( zamiast if możemy w tych zdaniach użyć as – ponieważ

lub since – ponieważ)

1 if you had known English – gdybyś

znał angielski (nie znałeś wtedy

angielskiego)

if you knew English – jeśli (skoro) znałeś

angielski

2 if Peter hadn’t repaired the

computers – gdyby Piotr nie naprawił

komputerów (Piotr naprawił wtedy

komputery)

if Peter didn’t repair the computers – jeśli

(skora) Piotr nie naprawił komputerów

3 if you had talked to the boss – jeśli

byś rozmawiał z szefem (nie rozmawiałeś

wtedy z szefem)

if you talked (were talking) to the boss – jeśli

(skoro) rozmawiałeś z szefem

4 if you hadn’t had time – gdybyś nie

miał czasu (miałeś wtedy czas)

if you didn’t have time – jeśli (skoro) nie

miałeś czasu

5 if Mary had been at work – gdyby

Maria była w pracy (Marii nie było wtedy

w pracy)

if Mary was at work – jeśli (skoro) Maria była

w pracy

tab 111

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: