Wykład 4
1.Charakterystyka morfologiczna i funkcjonalna kończyny dolnej.
2.Elementy szkieletowe kończyny dolnej świadczące o jej przystosowaniu się do funkcji podporowo-lokomocyjnej.
Kościec kończyny dolnej :
Podstawa tj. obręcz miedniczna ( dwie kości miedniczne ,kość krzyżowa i k.guziczna )
Cześć wolna :
- udo (kość udowa)
- podudzie (kości goleni : piszczel i strzałka)
- stopa (kości stopy : stęp, śródstopie i k.palców)
Osteologia szczegółowa kończyny dolnej :
1.Kość miedniczna (os coxae)
- k.biodrowa (os ilium – k.skrętu kiszek)
- k.kulszowa (os ischii)
- k.łonowa (os.pubis)
Wszystkie trzy kości łączą się w środku uczestnicząc w budowie panewki (acetabulum),która leży na zewnętrznej powierzchni k.miednicznej .Ponadto kość łonowa i kulszowa ograniczają otwór zasłoniony (foramen oburatum).
- Panewka (acetabulum) ,służy do połączenia stawowego z k.udową
= wcięcie panewki
= obrąbek panewkowy (labrum acetabulare), nad wcięciem panewki nazywa się
więzadłem poprzecznym panewki ( lig.transversum acetabuli)
= dół panewki (fossa acetabuli)
= powierzchnia księżycowata (facies lunata)
- Otwór zasłoniony (foramen obturatum)
= błona zasłonowa rozpięta między guzkiem zasłonowym przednim i tylnym, odgranicza
w górno-bocznej części otworu zasłonowego - kanał zasłonowy (wchodzą t.ż.n.zasłonowy)
a.Kość biodrowa
- trzon (tworzy 2/5 górne panewki)
- talerz
= powierzchnia pośladkowa ; kresy pośladkowe : tylna, przednia i dolna
= powierzchnia krzyżowo-miedniczna :
a/ dół biodrowy
b/ powierzchnia uchowata
c/ guzowatość biodrowa
= grzebień biodrowy
a/ kolce biodrowe przedni górny i tylny górny
b/ warga zewnętrzna, warga wewnętrzna i kresa pośrednia
= brzeg przedni
a/ kolce biodrowe przedni górny i przedni dolny
b/ wyniosłość biodrowo-łonowa
= brzeg tylny
a/ kolce biodrowe tylny górny i tylny dolny
b/ wcięcie kulszowe większe
b.Kość kulszowa
- trzon (tworzy >2/5 panewki)
= guzek zasłonowy tylny (tuberculum obturatorium posterius)
= kolec kulszowy (spina ischiadica)
= guz kulszowy (tuber ischiadicum)
= wcięcia kulszowe większe
(otwór kulszowy większy zamknięty w.krzyżowo-kolcowym)
przechodzi tędy : m.gruszkowaty, t.ż.n.posladkowe górne i dolne, n.kulszowy ,n.skórny uda, t.ż.sromowe
wew.,n.sromowy
= wcięcie kulszowe mniejsze
(otwór kulszowy mniejszy zamknięty w.krzyżowo-kolcowym i w.krzyżowo-guzowym)
przechodzi tędy : ścięgno m.zasłaniacza wew., t.ż.n.sromowy wew.
- gałąź k.kulszowej
= powierzchnia zewnętrzna
= powierzchnia wewnętrzna
c.Kość łonowa
- trzon (tworzy 1/5 panewki)
= wyniosłość biodrowo-łonowa
- gałąź górna
= powierzchnia tylna
= powierzchnia górna
a/ brzeg tylny –> grzebień (pecten ossis pubis)
b/ brzeg przedni –> guzek łonowy (tuberculum pubicum)
= powierzchnia dolna
a/ bruzda zasłonowa (sulcus obturatorius)
b. grzebień zasłonowy (crista obturatoria)
c/ guzek zasłonowy przedni (tuberculum obturatorium anterius)
= powierzchnia spojeniowa (facies symphysialis)
- gałąź dolna - łączy się z gałęzią k.kulszowej
Miednica (pelvis) – pierścień kostny zbudowany z kości miednicznych, k.krzyżowej i k.guzicznej
- kresa graniczna dzieli miednicę na dwa odcinku :
(grzebień gałęzi górnej k.łonowej, kresa łukowata talerza k.biodrowej i wzgórek łonowy)
- miednicę większa – powyżej ,stanowi ograniczenie dolne jamy brzusznej
- miednicę mniejszą – poniżej ,stanowi właściwą jamę miednicy
= wejście (wchód) miednicy – otwór górny ograniczony kresą graniczną
= wyjście (wychód) miednicy – otwór dolny
(gałęzie k.kulszowych i łonowych,wierzchołek k.guzicznej i więzadła krzyżowo-guzowe)
= łuk łonowy
= kąt podłonowy
1.kość udowa (femur)
– najdłuższa i najmocniejsza k.szkieletu, k.długa
- trzon
= powierzchnia przednia
= powierzchnia tylna : kresa chropawa (linea aspera)
a/ warga przyśrodkowa
u dołu otacza powierzchnię podkolanową (facies poplitae) i kończy się guzkiem
przywodziciela (tuberculum adductorium) ,u góry tworzy kresę grzebieniową
(linea pectinea)
b/ warga boczna
u dołu otacza powierzchnię podkolanową ,ku górze tworzy guzowatość pośladkową
(tuberositas glutea ->krętarz trzeci)
- koniec bliższy
= głowa k.udowej (3/4 pow.kuli)
a/ dołek głowy (fovea capitis) - przyczepia się tu więzadło głowy k.udowej
= szyjka k.udowej , tworzy kąt z osią długą trzonu ok.135%
= krętarz większy (trochanter major)
poprzeczna oś łącząca środki obu stawów biodrowych biegnie przez wierzchołki obu krętarzy większych
a/ dół krętarzowy – od str.przyśrodkowej
= krętarz mniejszy
krętarze połączone są z tyłu grzebieniem międzykrętarzowym (crista intertrochanterica),
zaś z przodu słabszą kresą międzykrętarzową (linae intertrochanterica).
- koniec dalszy
= kłykieć przyśrodkowy (większy) : nadkłykieć przyśrodkowy
= kłykieć boczny (mniejszy) : nadkłykieć boczny
Oba kłykcie od tyłu przedzielone są dołem międzykłykciowym (fossa intercondylaris), który od góry odgranicza kresa międzykłykciowa. Od przodu powierzchnie stawowe obu kłykci zlewają się ze sobą tworząc powierzchnię rzepkową (facies patellaris) . Do powierzchni przyśrodkowych obu kłykci przyczepiają się więzadła krzyżowe stawu kolanowego : tylne do kłykcia przyśrodkowego, przednie do kłykcia bocznego
2.Rzepka (patella)
– kość płaska, włączona w ścięgno m.czworogłowego uda
– położona do przodu od końca dalszego k.udowej
– największa trzeszczka (?) lub k. stara filogenetycznie
- powierzchnia przednia
- powierzchnia stawowa (tylna) : dzieli się na dwa pola przyśrodkowe i boczne
- brzeg górny – podstawa rzepki
- brzeg dolny – wierzchołek rzepki
3. Kość piszczelowa (tibia)
- druga co do długości kość w ustroju człowieka
= brzegi : przyśrodkowy, boczny (międzykostny)
= powierzchnie : przyśrodkowa, boczna ,tylna (kresa m.płaszczkowatego)
= kłykieć przyśrodkowy (condylus medialis)
= kłykieć boczny (condylus lateralis)
a/ powierzchnia stawowa strzałkowa
= wyniosłość międzykłykciowa (eminentia intercondylaris)
a/ guzek międzykłykciowy przyśrodkowy i boczny
(tuberculum intercondylare mediale et laterale)
b/ pola międzykłykciowe przednie i tylne
(area intercondylaris anterior et posterior)
-/ przyczepiają się tu odpowiednie w.krzyżowe
Powierzchnie stawowe obu kłykci przedłużają się na wyniosłość międzykłykciową
= brzeg podpanewkowy
= guzowatość piszczeli (tuberositas tibiae) – przyczepia się tu w.rzepkowe
= powierzchnie :
a/ boczna (wcięcie strzałkowe dla połączenia ze strzałką)
b/ przednia
c/ przyśrodkowa : kostka przyśrodkowa z biegnącą od tyłu bruzda kostkową
d/ tylna
e/ dolna – powierzchnia stawowa dolna
4.Strzałka (fibula)
– położona wzdłuż bocznej powierzchni k.piszczelowej, najbardziej wysmukła
– nie bierze udziału w st.kolanowym
= brzegi : przedni, tylny, przyśrodkowy czyli międzykostny
= powierzchnie : przyśrodkowa, boczna, tylna (grzebień przyśrodkowy)
- koniec bliższy tzw.głowa strzałki
= przedłuża się w wierzchołek (apex capitis fibulae)
= powierzchnia stawowa głowy strzałki do połączenia z kością piszczelową
- koniec dalszy tzw. kostka boczna (malleolus lateralis)
= wierzchołek ,sięga niżej od kostki przyśrodkowej
= strona przyśrodkowa ma powierzchnię stawową dla k.skokowej,
zaś powyżej przylega do wcięcia strzałkowego piszczeli
= brzeg tylny – dół kostki bocznej
- odcinek tylny : stęp (tarsus)
- odcinek środkowy : śródstopie (metatarsus)
- odcinek przedni : palce (digiti)
Kości stępu (7)
Ułożone są tak ,iż dwie kości tylne : skokowa i piętowa, leżą jedna na drugiej, a cztery przednie tj.kość sześcienna i trzy kości klinowate leżą w jednym rzędzie przed obiema kośćmi tylnymi. Siódma kość stepu : łódkowata wsuwa się między kość skokową a kości klinowate
1.Kość skokowa (talus)
– zajmuje część środkową i górną stępu,
– ku górze dźwiga k.piszczelową, leżąc na k.pietowej.
– żaden mięsień nie przyczepia się do k.skokowej
– kość skokowa łączy się z kośćmi : piszczelową, strzałkową, piętową i łódkowatą
= powierzchnia górna (bloczek) : połączenie stawowe z obu kośćmi goleni
a/ powierzchnia kostkowa boczna bloczka
b/ powierz...
MalinJusi