czucie głebokie.doc

l. Banacha 1a, 02--097 Warszawa

Podawanie jedynie do¿ylnych p³ynów fizjologicznych i zwi¹zane z tym g³odzenie chorego wp³ywa niekorzystnie na jego stan w okresie gdy zapotrzebowanie energetyczne organizmu jest wyraŸnie zwiêkszone.


Klinika Neurologii AM, Warszawa
u
Badanie ko?czyny dolnej
- Odruchy monosynaptyczne (proste)– Najbardziej popularny jest odruch kolanowy (noga kopie po stukni?ciu w wi?zad?o rzepkowe), jednak to nie jedyny odruch jaki sprawdza neurolog. Ka?dy inny mi?sie? ma swój odpowiedni punkt (w okolicy gdzie ?ci?gno ??czy si? z ko?ci?), którego uderzenie wywo?uje odruch skurczowy. Znajomo?? mapy po??cze? nerwów z rdzeniem kr?gowym pozwala lekarzowi dok?adnie okre?li? miejsce uszkodzenia. Odruchy mo?na wzmocni?, je?li odwróci si? uwag? pacjenta np. nakazuj?c mu rozci?ga? z??czone d?onie albo liczy? g?o?no. Specjalista cz?sto powtarza badanie bowiem brak odruchu mo?na stwierdzi? dopiero po wielokrotnym sprawdzeniu.
- Odruch Babi?skiego – Po dotkni?ciu podeszwy stopy ostrym przedmiotem, stopa zgina si? w dó?. Je?li paluch nie pod??y za reszt? palców, tylko wygnie si? do góry, oznacza to, ?e droga przewodzenia nerwowego, jaka ??czy kor? mózgu z rdzeniem kr?gowym, jest uszkodzona.
- Odruch Rossolimo – Doktor stuka energicznie palcami swojej d?oni w opuszki palców stóp. Je?li palce zegn? si? odruchowo, objaw jest wówczas dodatni. Jest to jeden z pierwszych objawów stwardnienia rozsianego (ci??kiej post?puj?cej choroby prowadz?cej do kompletnego unieruchomienia), jednak wyst?puje czasem u zdrowych osób.

Badanie chodu
Zaburzenia chodu mog? ?wiadczy? o ró?norakich zaburzeniach dotycz?cych zarówno OUN jak i nerwów ko?czyn. Na przyk?ad chód brodz?cy (pacjent podnosi nogi bardzo wysoko, poniewa? stopy bez?adnie opadaj?) mo?e ?wiadaczy? o zapaleniu wielonerwowym, którego wynikiem jest odnerwienie mi??ni utrzymuj?cych stop? w prawid?owym po?o?eniu. Chód ma?ymi kroczkami (chory ma usztywniony i pochylony do przodu tu?ów, id?c balansuje r?kami) wyst?puje w chorobie Parkinsona (uszkodzenie struktury mózgu – pr??kowia).

Badania dodatkowe
Lekarze tej specjalizacji wi?kszo?? schorze?, mog? zdiagnozowa? za pomoc? badania fizykalnego, jednak czasem si?gaj? po dodatkowe metody. Oto kilka z nich:
- TK tomografia komputerowa pozwala dobrze zobrazowa? wszelkie uszkodzenia objawiaj?ce si? zmianami kszta?tu struktur cia?a (z?amania kr?gów z uciskiem na rdze? kr?gowy, guzy mózgu, wylewy) wi?kszymi od 2 cm. Przebadanie mniejszych zmian wymaga u?ycia rezonansu magnetycznego.
- PET Drogie i rzadko stosowane, ale bardzo cenne badanie. Polegaj? na podaniu choremu promieniotwórczej glukozy i monitorowanie jej w?drówki w ciele. Fragmenty mózgu, które intensywnie pracuj? poch?aniaj? wi?cej jedzenia (glukozy), wi?c mo?emy stworzy? tym badaniem trójwymiarow? map? aktywno?ci mózgu. Dzi?ki takiej mapie wiemy, które cz??ci pracuj?, a które s? uszkodzone, które s? nadaktywne a które w pe?ni zdrowe.
- EEG Nerwy i mózg przekazuj? informacje poprzez przep?yw bardzo ma?ego pr?du przez b?on? komórek. Mo?emy ten pr?d bada? za pomoc? elektroencefalografu (EEG). Pacjentowi przylepia si? na skór? elektrody, a specjalny aparat drukuje odczyt. Do?wiadczony neurolog mo?e zdiagnozowa? wiele schorze? na podstawie tego zapisu.

Badania neurologiczne to skomplikowana czynno??, z zewn?trz sprawiaj?ca wra?enie wr?cz magicznej. Jednak s? zbudowane na mocnych podstawach teoretycznych, dzi?ki czemu wykonywane przez do?wiadczonego specjalist?, dostarczaj? znacznie wi?cej informacji ni? jakikolwiek sprz?t.
 

Badanie przedmiotowe
Do ka?dego punktu naszego cia?a docieraj? nerwy. Istniej? ró?ne ich rodzaje: do?rodkowe przynosz?ce informacje do mózgu, od?rodkowe czyli ruchowe oraz autonomiczne, których zadanie polega na kontrolowaniu ró?nych procesów poza nasz? ?wiadomo?ci?. Neurolog bada czynno?ci ró?nych nerwów, jak równie? fragmentów mózgu obserwuj?c zachowanie struktur po?o?onych zewn?trznie np. oczu, uszu, mi??ni, j?zyka, r?k, nóg etc.
Badanie neurologiczne mo?na podzieli? na obszary cia?a jakich dotyczy. Podaj? kilka przyk?adów, które nie wyczerpuj? tematu, ale pozwalaj? wyobrazi? sobie ca?o?? badania.

Badanie g?owy
Rozpoczyna si? od ogólnych ogl?dzin. Zwraca si? uwag? na rany pourazowe, bolesno??, zmiany kszta?tu, a pó?niej przechodz?c do szczegó?owego badania.

- W?ch – Utrata powonienia jedno lub obustronna mo?e ?wiadczy? o bardzo gro?nych procesach we wn?trzu czaszki, ale zwykle spowodowana jest przez zwyk?y katar.

- Oczy – odruch na ?wiat?o – Neurolog ?wieci latark? w oko pacjenta, najpierw w jedno, pó?niej w drugie. Powinny si? zw?zi? obie ?renice mimo, ?e ?wiecono tylko w jedno oko (reakcja konsensualna). Przy pomocy tego badania mo?na oceni? czy zosta?y uszkodzone pewne struktury w mózgu oraz czy nerw wzrokowy i okoruchowy s? zdrowe.
odruch na akomodacje i konwergencje (zbie?no??) – renica powinna si? zw?zi? je?li patrzymy na palec, który neurolog przybli?a do naszego nosa lub gdy przenosimy wzrok z obiektu odleg?ego na bliski. Dzi?ki temu odruchowi mo?na oceni? struktury mózgu i czynno?? nerwów.

- B??dnik – Na uwag? zas?uguje próba Hailpike`a wykonywana w przypadku zawrotów g?owy zwi?zanych ze zmian? po?o?enia cia?a. Pacjent siada na le?ance w taki sposób, by jego g?owa po przyj?ciu pozycji le??cej zwisa?a poza le?ank?. Obraca g?ow? w jedna stron?, szybko k?adzie si? na le?ance z wyprostowan? szyj? (lekarz przytrzymuje g?ow?). Je?eli wyst?puje oczopl?s po??czony z zawrotem g?owy, ?wiadczy to o obwodowym zespole przedsionkowym (oznacza to uszkodzenie cz??ci ucha odpowiedzialnej za utrzymanie równowagi). Je?li oczopl?s nie znika po krótkim czasie, oznacza to o?rodkowy zespó? przedsionkowy (czyli uszkodzenie fragmentu mózgu w p?acie skroniowym).

- J?zyk – Doktor prosi o wysuni?cie j?zyka, je?eli ten zbacza (lewo/prawo) na stron? zdrow? oznacza to, ?e zosta? uszkodzony fragment mózgu odpowiedzialny za nerw twarzowy. Je?li w chor?, oznacza to, ?e sam nerw twarzowy zosta? uszkodzony. Neurolog orientuje si?, obserwuj?c mimik? twarzy, która strona jest zdrowa.

- Mimika – Zupe?nie inne struktury odpowiadaj? za ruchy dowolne, a inne za mimowolne, dlatego lekarz b?dzie si? stara?, wywo?a? szczery u?miech u pacjenta z niedow?adem po?owiczym mi??ni twarzy. Je?li u?miech nie jest zaburzony oznacza to, ?e uszkodzony zosta? nerw twarzowy.

Badanie ko?czyny górnej
- Odruchy - Ta cz??? badania najbardziej kojarzy si? z profesj? neurologa. U?ywaj?c ma?ego m?oteczka lekarz uderza w ?ci?gno mi??nia. Impuls pod??a po nerwie czuciowym do rdzenia kr?gowego i wraca nerwem ruchowym powoduj?c skurcz mi??nia. Dzi?ki znajomo?ci mapy przebiegu nerwów doktor mo?e zlokalizowa? uszkodzenie. Ciekawym faktem jest to, ?e zniszczenie pewnych obszarów mózgu lub rdzenia sprawia, ze odruchy s? silniejsze i ?atwiej je wywo?a?.
- Dr?enie – mamy ró?ne rodzaje dr?enia. Ciekawe jest dr?enie p?czkowe. Powstaje ono w skutek szybkich ruchów w?ókienek mi??niowych. Wida? je pod skór?, wtedy pewien obszar mi??nia dr?y niezale?nie od reszty. Mog? by? wynikiem przewlek?ych procesów patologicznych rdzenia kr?gowego np. stwardnienia bocznego zanikowego.
- Badanie ruchów dowolnych – je?li poprosi si? pacjenta o wyci?gni?cie ramion do przodu i zamkni?cie oczu, wówczas ?adne z ramion nie powinno opa??. Je?li jedna z ko?czyn opada oznacza to niedow?ad lub zaburzenia mó?d?kowe.
- Badanie czucia g??bokiego -. Lekarz mo?e poleci? pacjentowi dotkni?cie palcem wskazuj?cym nos. Je?li si? to udaje przy otwartych oczach, a nie udaje przy zamkni?tych oznacza to zaburzenia czucia g??bokiego (potrafimy dzi?ki niemu bez podgl?dania powiedzie?, gdzie znajduj? si? nasze r?ce, nogi, palce, g?owa i jaki jest ich wzajemny stosunek). Je?li pacjent nie mo?e wykona? tej prostej czynno?ci niezale?nie od kontroli wzroku ma uszkodzone struktury mó?d?ku.