Budowa układu moczowo-płciowego.doc

Temat: Układ moczowo - płciowy.  Budowa.

UKŁAD MOCZOWO-PŁCIOWY obejmuje:

- Układ moczowy

- Układ płciowy

Do układu moczowego zalicza się:

·         Nerki

·         Drogi wyprowadzające mocz (miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy, cewkę moczową).

Budowa anatomiczna nerki:

W organizmie występują dwie nerki. Pojedyncza nerka ma kształt zbliżony do ziarna fasoli. Jej masa wynosi ok. 150 g. nerki leż po obu stronach kręgosłupa, zajmują położenie od 12 kręgu piersiowego do 2 kręgu lędźwiowego.

Nerka prawa usytuowana jest nieco niżej niż lewa. Jest to ok. ½ wysokości kręgu. W nerce wyróżnia się powierzchnię przednią i tylną, koniec górny i dolny, brzeg boczny wypukły i przyśrodkowy -  wklęsły. Na nim znajduje się wgłębienie zwane wnęką nerkową. Przez wnękę wnikają tętnica nerkowa i nerwy, a wychodzą żyły, naczynia chłonne i moczowód. Na przekroju nerki widoczna jest niejednolita budowa jej miąższu. Wyróżnia się w niej ciemniejszy, głębiej położony rdzeń i jaśniejsza warstwę powierzchniowa – korę. 

W obszar rdzenia wnikają wypustki kory, które zwane są słupami nerkowymi. Od rdzenia odchodzą również wypustki w kształcie trójkąta, które wnikają w korę – to piramidy nerkowe.

Nerka ma budowę miąższową, a miąższ jest zbudowany z kanalików nerkowych. Każdy kanalik składa się z części wydzielniczej, znanej NEFRONEM i wyprowadzającej – kanalika zbiorczego.

Liczba nefronów to ok. 1,5 mln.

              NEFRON:

Pojedynczy nefron składa się z ciałka nerkowego i kanalika. Ciałko nerkowe stanowi kłębuszek naczyń włosowatych, który otoczony jest przez torebkę kłębuszka zwaną TOREBKĄ BOWMANA. 

Światło torebki przechodzi w kanalik kręty I-rzędu, tzw. bliższy, następnie w pętlę nefronu zwaną pętlą Henlego, zbudowaną z ramienia zstępującego i wstępującego, a potem kanalik II-rzędu, zwany dalszym, który jest końcową częścią nefronu. Kanalik dalszy uchodzi do kanalika zbiorczego. Do jednego kanalika uchodzi kilka kanalików II-rzędu.  

Kanaliki zbiorcze łączą się w przewody brodawkowate otwierające się do kielichów nerkowych.

Kielichy nerkowe mniejsze łączą się w 2-3 kielichy nerkowe większe, a te z kolei tworzą miedniczkę nerkową.

Miedniczka nerkowa przechodzi w moczowód odprowadzający mocz do pęcherza moczowego.

Nerki filtrują krew dzięki te, że są bogato unaczynione. Podobnie w innych narządach krew dopływa tętnicami, a odpływa żyłami. Krew dopływa do nerki przez prawą i lewą tętnicę nerkową, które odchodzą od aorty. Prawa tętnica nerkowa jest dłuższa niż lewa.

Tętnice nerkowe – wnikają do nerek i dzielą się na tętnice miedzy płatowe. Tętnice miedzy płatowe nerki biegną między piramidami nerkowymi, tworząc tętnice łukowate przechodzące pomiędzy korą a rdzeniem nerki. Tętnice międzyzrazikowe odchodzą od tętnic łukowatych i wnikają do kory. Płynie nimi krew do kłębuszków nerkowych, gdzie zachodzi jej filtracja.  

Ściany dróg wyprowadzających mocz zbudowane są z błony śluzowej, błony mięśniowej i błony zewnętrznej , przy czym  w cewce moczowej niema zaznaczonej warstwy zewnętrznej, a miedniczka nerkowa podobnie jak kielichy ma tylko warstwę śluzową.

MIEDNICZKI I MOCZOWDY:

Z połączenia 2-3 kielichów nerkowych powstaje miedniczka nerkowa, która ma kształt spłaszczonego lejka. Większy koniec miedniczki wystaje z wnęki nerki przechodząc bez wyraźnej granicy w moczowód długości ok. 30 cm. Moczowód kieruje się do pęcherza moczowego. Mamy 2 moczowody. Każdy z moczowodów ma 3 naturalne przewężenia, w których często zatrzymują się kamienie nerkowe.

PĘCHERZ MOCZOWY:

Jest zbiornikiem moczu, do którego mocz stale spływa. Pojemność pęcherza wynosi 350-700 cm3, ale może wzrosnąć do objętości 1000-1500 cm3. U mężczyzn pęcherz moczowy znajduje się poza spojeniem łonowym, przed odbytnicą, a u kobiet – przed dolną częścią macicy a górną częścią pochwy. W pęcherzu moczowym wyróżnia się: szczyt – skierowany ku górze, dno – skierowane ku dołowi, trzon – występujący miedzy szczytem a dnem. Na tylnej części dna leżą symetryczne ujścia moczowodów. Dno pęcherza ku dołowi przechodzi w ujście wewnętrzne cewki moczowej. Błona mięśniowa ściany pęcherza zbudowana jest z 3 warstw, przy czym warstwa mięśniowa zawiera 3 warstwy włókien mięśniowych położonych podłużnie, poprzecznie, ukośnie aby zwiększyć kurczliwość narządu.

Cewka żeńska długości 3-5 cm, ma początek w pęcherzu moczowym (ujście wewnętrzne), a kończy się w przedsionku pochwy (tzw. ujście zewnętrzne). Włókna mięśniowe pęcherza moczowego obejmują początkowy odcinek cewki moczowej tworząc w ten sposób miesień zwieracz pęcherza, którego działanie jest niezależne od woli człowieka. Po wyjściu z pęcherza cewka moczowa kieruje się w stronę przedsionka pochwy, przebijając po drodze przeponę moczowo-płciową. W obrębie tej przepony znajduje się mięsień zwieracz cewki moczowej zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych, a jego czynność jest zależna od woli człowieka.

MĘSKA CEWKA MOCZOWA:

Ma długość ok. 18 cm. Wyprowadza ona mocz i nasienie. Na całej długości wyróżnia się część sterczową, która otoczona jest gruczołem krokowym (prostata, sterczem). Druga część – błoniasta, jest to odcinek cewki przechodzący między mięśniami przepony moczowo-płciowej. Część gąbczasta – najdłuższy odcinek cewki moczowej  ma ok. 15 cm, początkowo spoczywa na opuszce prącia, a potem biegnie  w ciele gąbczastym prącia.

2