Fryderyk Schiller ZBÓJCY
Źródłem sztuki jest opowiadanie Schubarta pt.”Do dziejów serca ludzkiego”. Schiller przejął stąd temat braci rywali ,smutny los wygnanego, intrygę , motyw ocalenia ojca z rak wyrodnego syna. To jak Ewangeliczna historia o Synu Marnotrawnym pogłębiona psychologicznie. KAROL staje się wyrazicielem tęsknot generacyjnych, działanie to krzyk przeciw uciskowi. FRANC to obłudny świętoszek, ohydny zbrodniarz i tyran.
Wpływ Plutarcha w konstrukcji charakterów i zbrodniarzy, a także Seneki- postacie tyranów i patos cierpienia.
Bohater zrywa więzi łączące go ze społeczeństwem, jest poza nawiasem. Obala bezprawie przy pomocy gwałtu. Stary MOOR,ojciec Franca i Karola , jest niedołężny i łatwowierny. AMALIA- ukochana Karola, to sentymentalna marzycielka, czasem bardzo wybuchowa. Bandyci tworzą cos na kształt greckiego chóru, biorą żywy udział w akcji. Zbóje najbliżsi Karolowi to ROLLER, SCHWEIZER i potem KOSINSKI ( ale nie Jerzy ). Nikczemnym knurem jest tu SPIEGELBERG ( Spielberg? )
Akcja szybka, soczyste wyrażenia- gwara zbójecka
AKT 1
Jesteśmy w Sali zamku hrabiów Moor we Frankonii. Franz przynosi ojcu list od korespondenta z lipska na temat Karola. List oczywiście jest sfałszowany przez Franza , w którym przedstawia brata jako rozpustnika, gwałciciela i zbója uciekającego sprawiedliwości.
Franz za wszelką cenę chce się przypodobać ojcu, bo to zawsze Karol był nr 1. Naciska ojca aby wyrzekł się takiego bezbożnika. Stary Moor chce upomnieć Karola w granicach rozsądku.
Jesteśmy w karczmie w Saksonii. Karol czyta Plutarcha w towarzystwie Spiegelberga. Karol ma na głowie wierzycieli, chce wrócić na łono rodziny bo nie ma już pieniędzy. Napisał list do ojca z prośbą o wybaczenie. Wchodzi Schwarz z listem od ojca , autorstwa Franza. Karol wpada we wściekłość. Spiegelberg podrzuca idee założenia organizacji przestępczej. Szybko zjednuje do pomysłu resztę kompanów, sam chce być szefem. Ale grupa wybiera na leadera Karola. Ten przyjmuje nominację. Od tej pory Spiegel go nienawidzi.
AKT 2
Zamek Moorów. Franz wciąż napastuje swą osobą Amalię, nieporadnie wyznaje jej swe uczucie. Oczernia brata, lecz nadaremno. Spotyka Hermana, swego powiernika w intrydze.
Herman ma udawać przed starym Moorem kompana Karola i zaświadczyć o jego śmierci pod Pragą. Herman się zgadza gdyż Karol odbił mu Amalię. Tymczasem Amalia rozmawia ze starym. Wchodzi Franz i Herman i zaczynają szopkę. Herman odczuwa jednak wyrzuty sumienia. Pismo krwawe na klindze miecza Karola miało oddawać dziewczynę w ręce brata. Naiwna intryga odkryta przez starego i dziewczynę. Podobno stary z nerwów kona. Franz już się szykuje do zaprowadzenia rządów twardej ręki.
Tymczasem w czeskich lasach…Spiegel przybywa z nowymi rekrutami. Z rozrzewnieniem wspomina napad na żeński klasztor. Wbiega Schwarz donosząc iż schwytano i powieszono Rollera. Wśród rwetesu powraca Karol z uratowanym Rollerem. Przy okazji miasto poszło z dymem…Szwadrony czeskich kawalerzystów oblegają las. Spiegel chce pryskać. Przychodzi ksiądz z ultimatum. Karol jest gotów się poddać by ratować kamratów. Schweizer drze pardon.Walka.
AKT 3
Franz znów napastuje Amalię. Ona już woli iść do klasztoru. Przepędza go. Herman donosi że stary Moor nie żyje.
Nad Dunajem Karol i ska odpoczywają po walce. Karol znów odczuwa męki Marnotrawnego Syna. Na ciało Rollera przysięga wierność swym kumplom. Przybywa Kosinski. Chce się przyłączyć. Karol go zniechęca jak może. Kosinski to szlachcic, opowiada ckliwa historyjkę swego życia- jego ukochana tez miała na imie Amalia. To skłoni Karola do powrotu do Frankonii.
AKT 4
Opracowuje plan- będzie udawał hrabiego Branda z Meklemburga, Kosinski jego sługę. Spotyka się z niczego nie świadomą Amalią ( chociaż ).Franz zmusza starego sługę do otrucia hrabiego, bo wietrzy podstęp. Daniel rozpoznaje Karola( Daniel to sługa oczywiście), ten po chwili tez się ujawnia. Karol musi uciekać. Pożegnanie z Amalią –nie ujawnia się jej.
Tymczasem Spiegel nakłania kompanię do zdrady. Schweizer zabija wichrzyciela, wraca Karol w nastroju samobójczym. Przez przypadek odkrywa że Herman odwiedza uwięzionego w lesie starca, którym jest stary Moor. Karol uwalnia ojca. Dowiaduje się prawdy. Każe przywieść Schweitzerowi brata żywcem. Ten na własne życie klnie się że tak zrobi.
AKT 5
Franz popada w paranoję. Traci zimną krew. W rozmowie z pastorem upiera się że nie ma Boga. Stara się modlić. Gdy przychodzą po niego, wiesza się. Pomny na obietnicę Schweizer zabija się.
Stary Moor błaga o łaskę dla syna. Karol nie wybacza. Stary umiera. Wchodzi Amalia. Chce znów być z Karolem. Chwila ukojenia w ramionach ukochanej, lecz zbójom to się nie podoba. Nie zniesie Amalia rozłąki, więc błaga o śmierć. Ginie z ręki Karola. Karol opuszcza bandę. Udaje się do chłopa aby go zadenuncjował. W ten sposób chce go wspomóc finansowo……
attina