NLP

PROGRAMOWANIE NEUROLINGWISTYCZNE

HARRY ADLER

Umiejętność

realizowania

marzeń

Spis treści

Wstęp…2                                                                                               

1. Osiąganie upragnionych celów…4

Przesłanki sukcesu   6

Cztery kroki do sukcesu   7

Założenia NLP   8

Lepsza metoda przyswajania wiedzy   10

Czas na decyzje    11

2. Wyznaczanie celów   13

Zdobywcy i marzyciele   14

Sporządź listę   14

Porządkowanie celów   16

Poznaj samego siebie   20

Zacznij działać   20

3. Rozpoznawanie swojego samopoczucia   20

W jakim jesteś stanie?   21

Oddziaływanie emocji   21

Przejmowanie kontroli nad własnym umysłem   21

Posługiwanie się zmysłami wewnętrznymi   23

Rozpoznawanie własnych preferencji    24

Rozpoznawanie cudzych preferencji   26

Systemy wprowadzające…28

Dostrajanie się do „wewnętrznego obrazu"   29

Decydowanie o własnym samopoczuciu   30

Lista submodalności   31

Stan alfa   32

Zmiana submodalności   32

4. Czy to możliwe?   33

Nawyki myślenia   34

Przekonania na temat samego siebie   34

Przekonania wzmacniające i ograniczające   37

Rozpoznawanie przekonań na temat samego siebie   39

Interpretacja przekonań o samym sobie   39

Katalog przekonań   43

Dobrze wykonane zadanie   44

Jak z działań uczynić przekonania wzmacniające   45

Projekcja premierowa   46

Podejmij zobowiązania   46

5. Marzenia a sukcesy   47

Znaczenie wyobraźni   47

Życzenia i zamiary   48

Automatyczny układ osiągania celów   48

Cele czy marzenia?   50

Zaplanuj działania   50

6. Twoja wewnętrzna drużyna   51

Złożona osobowość    52

Twój wewnętrzny krytyk   53

Zapoznawanie się z wewnętrzną drużyną   54

Posługiwanie się wewnętrzną drużyną   56

7. Kreowanie możliwości wyboru   60

Zmiana kontekstu    60

Punkty widzenia    65

Zręczność językowa    65

Metafory    68

8. Słowa środkiem do celu    71

Słowa mogą być niebezpieczne    71

Zawieranie przymierza ze słowami   75

9. Osiąganie mistrzostwa    76

Wrodzone zdolności   76

Doskonałe działanie    77

Bariery na drodze do sukcesu   77

Fałszywi przyjaciele    78

Poczucie mistrzostwa    79

Powielanie mistrzostwa    80

Strategie mistrzostwa    81

Kotwiczenie    86

10. Stosunki z innymi ludźmi a osiąganie własnych celów   88

Nawiązywanie kontaktu   89

Wykorzystanie technik NLP do celów zawodowych   92

Zastosowanie technik NLP w stosunkach z innymi    92

11. 21-dniowy plan działania   97

Wstęp

Programowanie neurolingwistyczne, zwane w skrócie NLP (ang. Neurolinguistic Programming) bada postępowanie osób osiągających sukcesy w roz­maitych sferach aktywności oraz możliwości naśladowania ich sposobu myślenia i zachowania. Obiektem szczególnego zainteresowania tej dyscypli­ny jest przebieg procesów myślenia oraz jego oddziaływanie na zachowania jednostek. NLP uczy, jak myśleć skuteczniej, jak komunikować się z samym sobą i z otoczeniem, by osiągnąć zamierzone cele Nie jest ono jednak tylko uzupełnieniem teorii komunikacji, lecz niezwykle praktyczną gałęzią nauki, gdyż przedstawia myślenie i zachowania wyróżniających się jednostek w po­staci modelu, który wszyscy możemy wykorzystać, by osiągnąć podobne wyniki Większość technik, które opisuję w tej książce, nadaje się do na­tychmiastowego zastosowania, zatem już podczas lektury będziesz mógł cieszyć się postępami osiągniętymi w różnych sferach życia, a następnie przy­stąpisz do budowania własnego sukcesu.

Zaletą programowania neurolingwistycznego jest jego niezwykła ela­styczność. Nawet jeżeli wybrana przez ciebie metoda nie przyniesie natych­miastowych rezultatów, zmienisz dzięki niej przyjęty sposób postępowania oraz ocenę własnej sytuacji, a w efekcie zrealizujesz wytyczone cele. Przyswo­iwszy sobie kilka podstawowych zasad, będziesz mógł wprowadzić te zmiany bez trudu. Zrozumiesz własny sposób myślenia oraz odkryjesz oddziaływa­nie myśli na zachowania, a tym samym - na swoje osiągnięcia NLP oferuje szereg technik, które sprawią, ze zmienisz sposób życia i będziesz kształto­wał je zgodnie z własną wolą.

Programowanie neurolingwistyczne jest nauką, a zarazem sztuką dosko­nalenia się Jest sztuką, ponieważ każdemu z nas właściwy jest odrębny i nie­powtarzalny sposób myślenia i postępowania, a wszelkie próby opisania -zwłaszcza uczuć, postaw i przekonań - zawsze są wysoce subiektywne Jest ono również nauką, chociaż ciągle jeszcze w powijakach, gdyż opiera się na naukowych metodach identyfikacji wzorców postępowania, które prowadzą do sukcesu.

Historia NLP datuje się od początku lat siedemdziesiątych. Dwóch uczonych John Grinder - lingwista oraz Richard Bandler - matematyk, psychoterapeuta i informatyk, zainteresowało się wówczas metodami opra­cowanymi przez troje psychoterapeutow, którym niezmiennie udawało się doprowadzić do radykalnych zmian zachowań pacjentów. Byli to dr Milton H. Erickson, uznawany za jednego z największych hipnoterapeutow wszechczasów, Virginia Satir, terapeutka rodzinna, usuwająca na pozór nie­rozwiązywalne problemy w relacjach między najbliższymi oraz Gregory Bateson, antropolog pochodzący z Wielkiej Brytanii, który opracował model osiągania wybitnych rezultatów i wywarł wielki wpływ na twórców progra­mowania neurohngwistycznego - Grindera i Bandlera - w pierwszym okre­sie ich wspólnej działalności. Metody opracowane przez tandem Grinder-Bandler znalazły dotychczas zastosowanie w takich dziedzinach jak sport, biznes, polityka i rozwój jednostki, przyciągając rzesze naśladow­ców na całym świecie.

Obszar zastosowań NLP rozciąga się wciąż na nowe sfery życia, sprawia­jąc, ze dziedzina ta zyskuje coraz większą popularność. Opracowane przez jej twórców pojęcia, głębokie, a zarazem niezwykle proste, oraz kronika prak­tycznych osiągnięć umożliwiają dynamiczny rozwój tej nauki, która dzięki swej przydatności i uniwersalności zaczyna dziś podważać pozycję klasycznej psychologu. Za sprawą NLP kilka generacji książek na temat pozytywnego myślenia i rozwoju jednostki znacznie straciło dziś na aktualności.

Mimo że temat jest stosunkowo nowy, nie brak na rynku poświęconej mu literatury Wiele spośród wydanych dotychczas opracowań opisuje jednak tylko wybrane zagadnienia z tej dziedziny, toteż nowicjusz może poczuć się zniechęcony po ich lekturze. Wiele podręczników wyszło spod pióra specjali­stów z dziedziny psychoterapii lub hipnoterapii, co odcisnęło wyraźne piętno na stylu pisania. Naturalną koleją rzeczy programowanie neurolingwistyczne rozwinęło swój specyficzny żargon, który częściowo odzwierciedla profil wy­kształcenia jego twórców (lingwista i psycholog), częściowo zaś służy do wy­rażenia pewnych nowych, specjalistycznych pojęć, które gromadzi każda gałąź wiedzy. Nawet w codziennej rozmowie praktyk NLP może określić sku­teczną technikę mianem „eleganckiej", a mówiąc o stosunkach międzyludz­kich - użyć słowa „taniec".

Czytelnicy nie doczekali się dotychczas rzetelnej literatury popularno­naukowej. Dostępne na rynku publikacje to w większości albo spłycone, infantylne opracowania albo szczegółowe, specjalistyczne podręczniki. Mam nadzieję, ze niniejsza książka wypełni tę lukę. Opisuje ona podstawowe zasa­dy NLP oraz szereg sprawdzonych technik, nadających się do natychmiastowego zastosowania. W tak niewielkim tomie nie sposób byłoby wyczerpać temat, z konieczności dokonałem więc selekcji. Kierując się „trzeźwym scep­tycyzmem" wyeliminowałem wszystko, co wydawało się „trudne do prze­łknięcia" lub „zbyt ciężkie". Zrezygnowałem na przykład z wszelkich odniesień do hipnoterapii ze względu na mistyczne konotacje, które może ona wywołać w umysłach niektórych czytelników. Metody „leczenia w go­dzinę" z wszelkiego rodzaju fobii (które w istocie pomogły już tysiącom osób) - również nie zostały uwzględnione, niemniej przedstawiam tu wiele technik zmiany pewnych nawyków oraz osiągania zamierzonych celów. Wyelimino­wałem również techniki wykorzystywane przez terapeutów, nie nadające się do samodzielnego stosowania. Jeżeli jednak niniejsza książka jest pierwszą lub jedną z pierwszych pozycji na temat NLP, jaką czytasz, mam nadzieję, ze realizacja zamieszczonych w niej ćwiczeń pozwoli ci pożytecznie spędzić czas przez najbliższych kilka miesięcy, a z pewnością wystarczy, byś mógł osią­gnąć wyraźne postępy w dążeniu do celu, nabywaniu pewności siebie i zmia­nie stylu życia. Czytelnicy, którzy chcą rozszerzyć swoją wiedzę, znajdą na końcu książki spis proponowanych lektur uzupełniających.

Programowanie neurolingwistyczne - jakie są źródła tej nazwy? Otóż składnik neuro - odnosi się do neurologicznych procesów widzenia, słyszenia, odczuwania dotykiem, smakiem i powonieniem, tj. do zmysłów, z których korzystamy w procesie myślenia oraz odbierania bodźców z otaczającego świata. Cała nasza wiedza oraz to, co określamy mianem świadomości, docie­ra do mózgu przez te naturalne okna. Składnik -lingwistyczne świadczy o zna­czeniu elementów językowych zarówno w porozumiewaniu się z innymi, jak i w sposobie porządkowania własnych myśli. NLP pomaga wykorzystać ję­zyk codziennej komunikacji do zmiany sposobu myślenia oraz przyswojenia sobie zachowań prowadzących do sukcesu. Słowo programowanie oznacza metodę, dzięki której możemy sterować własnymi myślami i zachowaniami, podobnie jak steruje się komputerem, zadając mu przeprowadzenie określo­nych operacji.

Krótko mówiąc, NLP bada, w jaki sposób - za pomocą pięciu zmysłów - filtrujemy bodźce wysyłane przez otaczający nas świat oraz jak wykorzystuje­my te zmysły, zarówno świadomie, jak i nieświadomie, by osiągnąć pożądane rezultaty Innymi słowy, przedmiotem zainteresowania NLP jest nasz sposób myślenia, postępowanie bowiem i osiągnięcia zdeterminowane są właśnie przez te czynniki postrzeganie, wyobraźnię, wzorce przekonań.  W miarę dokonywania nowych odkryć w dziedzinie funkcjonowania mózgu ewoluuje również NLP, dlatego też każde zawarte tu wyjaśnienie z pewnością wkrótce okaże się niepełne. Tymczasem jednak można zdefiniować programowanie neurolingwistyczne jako „sztukę i naukę doskonalenia się".

1.  OSIĄGANIE UPRAGNIONYCH CELÓW

Powieściopisarz irlandzki Christy Brown miał władzę tylko w lewej sto­pie. Urodzony z porażeniem mózgowym, wymagał stałej opieki Mimo ze nie mówił i nie chodził, zdołał sam nauczyć się czytać, malować i pisać na maszy­nie. Na przekor wszystkim przeciwnościom został wybitnym pisarzem i zdo­łał osiągnąć to, czego pragnął. Wysiłek przyniósł mu niezależność, którą tak oto opisał:

Bez przerwy pisałem i pisałem, nieświadom, gdzie się znajduję, go­dzina za godziną. Doznawałem wrażenia, że jestem inną osobą. Nie byłem już nieszczęśliwy. Nie czułem się pokrzywdzony ani zamknię­ty w odosobnieniu. Byłem wolny, mogłem myśleć, żyć, tworzyć... Czułem ulgę i ukojenie, mogłem być sobą... I chociaż nie było mi dane poznać radości tańca, doznałem rozkoszy tworzenia.

Dążenie człowieka do ideału nie zna granic. Doskonałość, którą dostrze­gamy u innych - obojętne, czy budzi w nas zazdrość, podziw czy bałwochwal­czą cześć - pociąga nas z niezrównaną siłą. Ilekroć obserwujemy czyjeś wybitne osiągnięcia, widzimy również cząstkę samych siebie, tę wyższą lub głębiej ukrytą część swojego „ja", która wydaje się wiedzieć, ze jest w życiu cos lepszego, do czego należy dążyć. Bez względu na to, co chcemy osiągnąć, czym się zajmować lub kim być, owa pogoń za ideałem jest zjawiskiem uni­wersalnym. Zagadką natomiast pozostaje, dlaczego niektórzy, jak Christy Brown, mimo wszystkich przeciwności znajdują to, czego szukają, podczas gdy tylu innym nie udaje się zrealizować marzeń.

W kulturze Zachodu sukces utożsamiany jest z dobrami materialnymi - atrybutami władzy i wysokiej pozycji społecznej. Zarazem jednak w progra­mach telewizyjnych i prasie znajdujemy wiele opowieści o życiu artystów, sportowców czy mężów stanu, których stać na zaspokojenie każdego kaprysu, a mimo to nie czują się spełnieni. Wielu z nich pomimo osiągnięcia „sukce­su" popełniło samobójstwo. Z drugiej strony wszyscy znamy kogoś, kto pod względem stanu posiadania lub zdrowia, cenionego przecież tak wysoko, z pewnością nie jest człowiekiem sukcesu, pojmowanego według tradycyjnie obowiązujących kryteriów, a jednak osiągnął pewien stopień zadowolenia, samorealizacji i prawdziwego szczęścia, którego zazdrościmy. W pewnym sensie osoby takie zrealizowały swoje pragnienia, zajmują się w życiu tym, co naprawdę daje im satysfakcję.

Wzorem prawdziwego sukcesu są ci, którzy w procesie uczenia się potra­fili wznieść się ponad własne myśli i dostrzec „wielką wizję", zdołali odrzu­cić schematy myślenia na korzyść innych, bardziej odpowiednich rozwiązań, dzięki którym mogą zdobyć to, czego pragną. Korzystają oni z wyzwań, pora­żek, pozornie nie sprzyjających okoliczności i przypadkowych wydarzeń, by zrealizować swój twórczy potencjał, osiągnąć mistrzostwo i sukces. O tym właśnie mówi niniejsza książka jak zdobyć to, do czego dążysz, opanować umiejętności, które pragniesz sobie przyswoić, i być tym, kim chcesz.

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych pojawiło się wiele książek na temat tzw. „pozytywnego myślenia" i rozwoju jednostki. Najczęściej sięgały po nie te osoby, którym sztuka pozytywnego myślenia od dawna nie była obca. Każda kolejna książka lub koncepcja wzmacniała ich samospełniające się, instynktownie optymistyczne nastawienie. Znacznie mniej liczni byli czytelnicy, którzy z pewną rezerwą sięgali po owe wyszukane, lecz kuszące recepty na wszystkie życiowe problemy. W ich wypadku zmiana sposobu myślenia spowodowana lekturą była krótkotrwała. Wkrótce powracali do za­korzenionych, negatywnych postaw i przekonań, starannie szufladkując odo­sobnioną porażkę jako „typową", natomiast starannie wypracowany sukces jako „przypadek". Po bliższym przyjrzeniu się ówczesnym autorytatywnym teoriom pozytywnego myślenia znajdujemy w nich jednak więcej retoryki niż konkretów, a badania, na których je oparto, trudno uznać za spełniające wszelkie wymogi naukowe.

Od tamtych lat zaszło jednak wiele zmian. Obok zapierających dech osią­gnięć w dziedzinie informatyki, komunikacji i badań kosmicznych dokona­no wielu innych ważnych, choć nie tak spektakularnych odkryć. Badania Rogera Sperry'ego, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii, umożli­wiły nowe spojrzenie na sposób funkcjonowania mózgu człowieka Pewne poglądy, do których specjaliści przywiązani byli od lat, odrzucono wtedy na dobre Na przykład odkrycie, ze dwie półkule mózgu (ścisłe mówiąc, ich gór­na część, czyli kora mózgowa) funkcjonują sprawnie jako dwa niezależne umysły, całkowicie zmieniło nasz sposób pojmowania mechanizmów rządzą­cych myśleniem i zachowaniami jednostki. Dowody na to, ze doświadczenia całego życia przechowywane są w mózgu i w każdej chwili można do nich sięgnąć, zmieniły nasze pojęcia na temat intuicji, pamięci i całego procesu myślenia. A kiedy dowiedzieliśmy się, ze liczba potencjalnych połączeń neuronalnych w mózgu człowieka jest większa niż łączna liczba atomów we wszechświecie, zaczęliśmy się zastanawiać, czy możemy dokonać czegoś wię­cej za pomocą owej masy „szarych komórek". Krotko mówiąc, wydaje się, ze wykorzystanie możliwości mózgu pozwoli nam w pełni zrozumieć samych siebie, bliźnich i całe otoczenie, a także oferuje ogromne, nie zbadane możli­wości realizacji dążeń - zdobywania tego, czego pragniemy.

Programowanie neurolingwistyczne zebrało wiele z tych osiągnięć w spójną całość i jako pierwsza dziedzina wiedzy przedstawiło gotowe stu­dium optymalnych zachowań jednostki i komunikacji interpersonalnej. In­nymi słowy, wyposażyło nas w naukowe podejście do wysoce subiektywnego, lecz pasjonującego wszystkich zagadnienia, jakim jest zdobywanie tego, cze­go pragniemy. Należy zarazem podkreślić, ze programowanie neurolingwi­styczne w niczym nie przypomina nauk przyrodniczych - istoty ludzkie ni­gdy nie były idealnym przedmiotem testów laboratoryjnych, nasze zaś wzorce zachowań, nie mówiąc o sposobach myślenia, nie mieszczą się w ry­gorystycznych ramach metody naukowej. Wydaje się, ze mózg człowieka zajmuje szczególne miejsce w ogólnym porządku świata. Dzięki NLP może­my jednak poznać i opisać proces myślenia - owego zalążka uczuć, postaw i przekonań, które z kolei tworzą zachowania. Dyscyplina ta oferuje również usystematyzowane podejście do roli języka w procesie myślenia i komunika­cji międzyludzkiej. Wreszcie, jako jedyna gałąź wiedzy, podsuwa nam sche­mat, na podstawie którego możemy stworzyć model optymalnych zachowań i powielać go. Umiejętności, zdolności, a nawet tzw. „strategie myślenia" można dzielić z innymi. Co jednak najważniejsze i co najwyraźniej odróżnia NLP od niemal wszystkich gałęzi psychologu i innych metod terapeutycz­nych, zajmujących się zachowaniami jednostki, to fakt, ze programowanie neurolingwistyczne przynosi zauważalne efekty w bardzo krótkim czasie, a większość zasad i technik można zastosować samodzielnie, bez pomocy terapeuty, doradcy czy guru.

Niniejsza książka me jest pomyślana jako podręcznik NLP dla laików, lecz jako adresowany do nich poradnik realizacji dowolnych zamierzeń, na­tomiast NLP jest dyscypliną, która oferuje sprawdzone techniki, stawiające osiąganie celów w zasięgu każdego z nas. Nie zajmuje się ona jałowym rozwazaniem, czy uda nam się osiągnąć cel, nie ucieka się do retoryki i demagogu Nawiasem mówiąc, nie są one potrzebne, gdyż coraz więcej dowodów na sku­teczność NLP sprawia, ze ludzie różnych zawodów zaczynają dostrzegać ko­rzyści, jakie mogą zeń czerpać.

PRZESŁANKI SUKCESU

Każda istota ludzka obdarzona jest instynktem dążenia do celu. Nie za­wsze każe on nam zmieniać świat lub dokonywać epokowych wynalazków, może być ograniczony do życia rodzinnego, przydomowego ogrodu lub jakiejś pochłaniającej nas pasji czy zainteresowania. Wszyscy jednak mamy cele, do których dążymy, chociaż nie zawsze umiemy je sprecyzować, a nawet rozpoznać Przesłanki te dają o sobie znać, ilekroć jesteśmy świadkami suk­cesu innych Nie dostarczają one gotowego przepisu na sukces - ludzie są przecież tak rózne pod względem osobowości, talentów i potencjału intelek­tualnego - stanowią jednak klucz do zrozumienia sposobu postępowania.

Odczuwamy czasem chęć działania, entuzjazm czy tez pasję - możesz to nazwać, jak chcesz - które, jak się wydaje, wzbudza w nas jasno określona wizja celu. Mamy silne przekonania na temat samych siebie, własnych moż­liwości, osób, wśród których żyjemy. Z tym wszystkim na ogół związany jest silny system przekonań kulturowych (wartości podstawowe od wieków były i są do dziś zdumiewająco podobne na całym świecie, w różnych kulturach i religiach). Zauważamy również, ze osoby, które odnoszą sukcesy, nie tylko znają cel swych dążeń, ale również wydają się postępować według z góry przygotowanego planu. Ich sposób myślenia oraz korzystania z zasobów wew­nętrznych i zewnętrznych sprawia wrażenie w pełni uporządkowanego. Do­tyczy to wybitnych sportowców, skutecznych menedżerów, artystów, muzyków i przedstawicieli innych twórczych zawodów. Wszyscy oni wydają się również obdarzeni specyficzną energią, nie tylko siłą i sprawnością fizycz­ną, lecz rodzajem energii wewnętrznej, która pomaga im stawiać czoło przeciwnościom tam, gdzie jednostka przeciętna dawno złożyłaby broń. Tej energii, podobnie jak przekonań, wyznawanych wartości i wizji celu, nie przypisujemy cechom genetycznym, wykształceniu czy wychowaniu. Uzna­jemy ją raczej za nieodłączną część dążenia do wyznaczonego celu lub reali­zacji marzenia, którą wszyscy rozumiemy, gdyż wszyscy stale do czegoś dążymy. Wreszcie, osoby te posiadają zdolność komunikacji na każdym po­ziomie i w każdy sposób, konieczny do osiągnięcia celu.

Do identyfikacji cech charakteryzujących ludzi sukcesu nie jest potrzeb­na odrębna dyscyplina wiedzy. Tym, co oferuje nam w tej dziedzinie progra­mowanie neurolingwistyczne, jest możliwość zrozumienia, w jaki sposób określone cechy oddziałują na zachowania. Następnie wskazuje nam ono, jak opracować własny lub wykorzystać już istniejący model efektywnych strate­gii myślenia i zachowania, nie tracąc czasu na próby i błędy. Kiedy poznamy wzorzec (treść ma znaczenie drugorzędne) zachowań prowadzących do suk­cesu, jego osiągnięcie będzie w zasięgu każdego z nas.

CZTERY KROKI DO SUKCESU

Oto cztery podstawowe kroki, prowadzące do zdobycia teg...