WSTĘP DO NAUKI O STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH
WYKŁAD 2- Geneza i rozwój stosunków międzynarodowych
Dr Aleksandra Jarczewska
Geneza - wprowadzenie
Kiedy i dlaczego ludzie zaczęli się ze sobą kontaktować?
Jakie były przejawy tych kontaktów – potrzeby itp.?
Z jakich powodów jedni stawali się przyjaciółmi – inni wrogami?
Kategoria „innych”, „obcych” / nie wrogowie, nie przyjaciele – stosunek ambiwalentny
Wyolbrzymianie konfliktów = narastanie uprzedzeń, fobii itp.
Geneza SM
l Początki kontaktów międzyludzkich
l Rozwój relacji
– Płaszczyzna gospodarcza
– Płaszczyzna polityczna
– Płaszczyzna społeczna-kulturowa
l Narodziny stosunków międzynarodowych
Rozszerzanie się stosunków międzynarodowych
l Rozszerzanie przestrzenne.
l Rozszerzanie podmiotowe:
l Rozszerzanie przedmiotowe:
Historia SM – główne etapy rozwoju
1. Historia SM - 1648 – 1815
l 1618-1648 – zakończenie wojny 30-letniej i jej konsekwencje dla SM
– Przyczyny wojny- religijne i polityczne
– Pokój Westfalski:
l Nowe państwa w Europie
l Niezależność Księstw Niemieckich od Cesarstwa
l Wolność wyznania dla kalwinów oraz luteranów (zniesienie zasady „czyj kraj, tego religia”)
2. Historia SM - 1648 – 1815
l 1789-1799 – rewolucja francuska i jej znaczenie dla SM (wolność, równość, braterstwo)
– Zasada suwerennej równości narodów
– Zasada nieinterwencji i nienaruszalności terytoriów
– Zasada formalnej równości państw
– Zasada wolności mórz i rzek międzynarodowych
3. Historia SM - 1648 – 1815
l 1799-1815 - epoka napoleońska i jej znaczenie dla sytuacji międzynarodowej
– Rozbudzenie ruchów narodowych i niepodległościowych
– Niepowodzenie w ustanowieniu dominacji Francji w Europie
4. Historia SM - 1815 – 1870
l Kongres wiedeński – 1814-1815 (zasada legitymizmu oraz równowagi)
l Rewolucja niepodległościowa w Ameryce Łacińskiej – 1810-1825
l Wojna krymska – 1854-1856
5. Historia SM - 1870 – 1918
l Zjednoczenie Niemiec – 1871 Wersal (powstanie II Rzeszy Niemieckiej)
l Kolonialny podział świata (ustalenie mapy politycznej Afryki pod dominacją państw europejskich)
l Narastanie sprzeczności między państwami europejskimi (na terenie Europy i Dalekiego Wschodu)
6. Historia SM - 1918 – 1939
– 14 punktów prezydenta Wilsona (1918)
– Zakończenie I wojny światowej – konferencja w Wersalu (1919)
l 5 traktatów podstawowych, Pakt Ligi Narodów oraz traktaty dodatkowe
l ustalenie nowego ładu światowego oparty na zasadach prawa międzynarodowego
– Pakt Brianda-Kelloga (1928)
l Potępienie uciekania się do wojny oraz wyrzeczenie się używania jej jako narzędzia w stosunkach między państwami – ratyfikowany przez 63 państwa (m.in.. USA, Niem., Fr, Angl., Wł., Jap. i ZSRR)
– Izolacja USA i Am. Łac. (koncentracja na własnych problemach)
– Daleki Wschód i wzrost znaczenia Japonii
7. Historia SM - 1939 – 1989
l 1939-1945 – II wojna światowa
– Karta Atlantycka – 1941 (USA i Wlk. Bryt. - 8 zasad współpracy)
– Konferencje aliantów (Teheran-1943; Jałta-02.1945; Poczdam-08.1945)
– Konferencja Dumbarton Oaks – 1944 (MFW, Bank Światowy)
– Konferencja w San Francisco – 1945 (ONZ)
l 1945-1955 – budowanie nowego porządku światowego (proces instytucjonalizacji SM)
– Sprawa niemiecka – podział Niemiec
– Doktryna Trumana – 1947
– Plan Marshalla
– Powstanie Rady Europy – 1948
– Powstanie NATO – 1949; UZE – 1954; SEATO – 1954; Układ Warszawski – 1955; RWPG – 1949
– Wojna w Korei – 1950-53
l 1955-1975 – odprężenie i dialog Wschód-Zachód
§ 1953 – śmierć Stalina; początek odwilży
§ Proces integracji w Europie (1957 Traktaty Rzymskie)
§ Kryzys berliński i kubański
§ Ruch państw niezaangażowanych
§ Porozumienia rozbrojeniowe
§ Upadek Systemu z Bretton Woods
§ Kryzysy naftowe
§ Nawiązanie stosunków USA-Chiny
§ Proces KBWE
l 1975-1989 – erozja i upadek systemu komunistycznego
§ Rozwój procesu KBWE
§ Wzrost napięcia międzyblokowego
§ Prezydentura R. Reagana
§ Ruch „Solidarność” w Polsce
§ Dojście do władzy M. Gorbaczowa
§ Upadek muru berlińskiego jako symboliczny koniec Zimnej Wojny
Historia SM - 1989 – 2009 – koniec historii?
(1985):
- Gorbaczow dochodzi do władzy
- Ameryka staje się największym dłużnikiem na świecie
(1986):
- Katastrofa Challengera
- Katastrofa w Czernobylu
(1987):
- Załamanie rynku akcji w USA
(1988):
- Wybór George Busha Seniora na prezydenta
- ZSRR wycofuje się z Afganistanu
- Katastrofa Pan Am 747 nad Lockerbie Scotland
(1989):
– Upadek muru berlinskiego
– Wybory w Polsce
– Tragedia na placu Tianamen
– Początki sieci WWW (World Wide Web)
(1990):
l Pierwsza wojna w Zatoce Perskiej (CNN war)
l Nelson Mandela wychodzi z więzienia
l Zjednoczenie Niemiec
(1991):
l Upadek ZSRR
l Koniec apartheidu w RPA
(1992):
l Wybór Billa Clintona na prezydenta USA
l Interwencja USA w Somalii
(1993):
– Utworzenie UE
– Biały Dom tworzy stronę www.whitehouse.gov
(1994):
– Nelson Mandela wybrany na prezydenta RPA
– Początek Amazon.com
(1995):
– Rozszerzenie UE
– Zamach na Oklahoma City
– Początek e-Bay, AOL zapewnia dostęp do Internetu
(1996):
– Reelekcja Billa Clintona
(1997):
l Rekord na giełdzie w USA - Dow Jones osiąga 8,000
l Śmierć Księżnej Diany
l Wielka Brytania zwraca Chinom Hong Kong
l Kryzys gospod. w Azji
(1998):
l Afera Clinton/Lewinsky
l Kryzys gospod. w Rosji
(1999):
l Kolejny rekord na giełdzie w USA - Dow Jones 12,000 pkt.
l Wprowadzenie EURO
(2000):
l Prezydent G.W. Bush wybrany? w USA
l Początek recesji w USA – pęknięcie bańki spekulacyjnej (kreatywne księgowanie)
Główne wydarzenia w SM po 11 września 2001
l Interwencja w Afgan...
skrypciarnia_ism