BIBLIA
str. 7 wer 17
spis treści
Przedstawienie...str. 2
I Stworzenie Świata...str. 4
Przedstawienie.
Biblia czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, to zbiór
ksiąg1 religijnych judaizmu2 i chrześcijaństwa. Składają się na
nią 73 księgi: 46 Starego Testamentu i 27 Nowego Testamentu, i
zestaw ten jest kanonicznie3 nienaruszalny. Księgi te pisane były
w ciągu wieków przez różnych autorów. Oryginalne teksty zostały
spisane w trzech różnych językach: hebrajskim4, aramejskim5 i
greckim.
Materię "Starego Testamentu" stanowią wydarzenia z doby
poprzedzającej przyjście Chrystusa na świat i wykład wiary tzw.
Starego Zakonu. Zbiór zaczyna "Pięcioksiąg", przypisywany
prawodawcy i wodzowi narodu izraelskiego, Mojżeszowi. Pierwsza
jego część: "Księga Rodzaju", opowiada o powstaniu świata,
stworzeniu człowieka, wygnaniu z raju Adama i Ewy, ich synach
Kainie i Ablu, potopie i Noem, a kończy ją opowieść o wieży
Babel. Kolejne: "Księgi Historyczne", przedstawiają dzieje
narodu izraelskiego, a "Księgi Mądrościowe" (dydaktyczne) - m.in.
prezentują: - przypowieść o Hiobie, - niepowtarzalny zbiór pieśni
lirycznych, "Psalmów", przypisywanych królowi Dawidowi, - monolog
filozoficzny kaznodziei - koheleta 6 ze słynnym refrenem "Marność
nad marnościami", - odczytywaną jako liryczny poemat symboliczny,
alegorię miłości oblubieńczej Boga i duszy ludzkiej, "Pieśń nad
Pieśniami".
Księgi "Nowego Testamentu" opowiadają dzieje Chrystusa i Rodziny
Świętej, mówią o działalności Apostołów już po śmierci Chrystusa.
Wykładają nauki Chrystusowe. Do kanonu należą: "Księgi
historyczne" na które składają się: - Ewangelie, w dosłownym
tłumaczeniu: "radosne wieści, dobre nowiny", według trzech
synoptyków7: św. Mateusza, Marka i Łukasza oraz czwarta, w
powszechnym mniemaniu najpiękniejsza, najoryginalniejsza i
najgłębsza, św. Jana; - Dzieje Apostolskie, przedstawiające
apostolską działalność świętych Piotra8 i Pawła9, obrazujące
rozpowszechnianie się idei chrześcijaństwa, spisane
prawdopodobnie przez św. Łukasza, ucznia tego ostatniego oraz 21
listów apostolskich, w tym aż 14 pisanych przez św. Pawła, a 7
przez innych Apostołów.- Księga prorocza czyli Apokalipsa
(objawienie) napisana przez św. Jana. Czas powstania.
Biblia powstawała w ciągu wieków i przyjmuje się, że najstarsze
teksty Starego Testamentu powstały w XIII w. p.n.e. a najmłodsze
pochodzą z w. I p.n.e. Księgi Nowego Testamentu umieszcza się
przedziale od 51 do 96 r. po narodzeniu Chrystusa.
Biblia zajmuje niezwykłe miejsce w kulturze świata stając się
źródłem kultury europejskiej. W sferze moralnej przyjęto
powszechnie uznawać prezentowane w niej przykazania dekalogu za
podstawę stosunków międzyludzkich. W sferze kulturowej stała się
inspiracją dla literatury, rzeźby, malarstwa i muzyki; skarbcem
wzorów osobowych i postaw, fabuł, wątków i motywów, metaforyki
i stylistyki. Dzieło powszechnie znane, interpretowane i
wykorzystywane stanowi wspólny repertuar środków wyrazowych,
które poprzez literaturę weszły do języka potocznego. Przekłady
Najdawniejszym tłumaczeniem Starego Testamentu pochodzącym z III-
II w. p.n.e. jest Septuaginta, czyli tłumaczenie
"siedemdziesięciu". Był to przekład na j. grecki sporządzony w
Aleksandrii dla Żydów nie władających innym językiem. Pełnego
przekładu Biblii na j. łaciński, zwanego Wulgatą, dokonano na
przełomie IV i V w. n.e. Przypisuje się go św. Hieronimowi. Sobór
trydencki obradujący w XVI w. uznał ten przekład za tekst
obowiązujący w kościele rzymsko-katolickim.
Na języki narodowe tłumaczono Pismo święte już w wiekach
średnich. Z doby tej dochowały się dwa pełne tłumaczenia
najpiękniejszej księgi, Psałterza: "Psałterz floriański" z końca
w. XIV i "Psałterz puławski", najprawdopodobniej z początku w.
XVI. Istniało też tłumaczenie Biblii z wieku XV noszące nazwę
Biblii królowej Zofii lub szaroszpatackiej.
Prawdziwy renesans przekładów Pisma św. zaczął się w XVI w., co
przede wszystkim było związane z reformacją. Zaczęto od
Psałterza. Do najwybitniejszych tłumaczeń psalmów Dawida należą:
* przekład całości prozą Mikołaja Reja znany z wydania w r. 1555,
zapewne nie pierwszego * niezwykle piękne tłumaczenie wierszem
Jana Kochanowskiego, które po ukazaniu się w 1580 r. "Melodii na
Psałterz polski" Mikołaja Gomółki, na trwałe zagościło w
kościołach katolickich i protestanckich.
Z czasem sięgnięto do Nowego Testamentu. Pierwsi zabrali się do
tego luteranie z Prus Wschodnich. W latach 1551-1553 pojawiły
się, ogłaszane częściami, począwszy od czterech Ewangelii,
tłumaczenia Jana Murzynowskiego. Pierwsze całkowite anonimowe
tłumaczenie całego Nowego Testamentu wyszło w 1556 r. u
Szarffenberga w Krakowie.
Wreszcie podjęto trud tłumaczenia całej Biblii, którego efektem
stały się przekłady: - katolicki, tj. Biblia Jana Leopolity
(1561), - kalwiński, Biblia brzeska, czyli radziwiłowska (1563),
- ariańsko-socyniański, Biblia nieświeska, Szymona Budnego
(1572).
Przełom wieków XVI i XVII przyniósł pełne katolickie tłumaczenie
Pisma św. zwane Biblią Wujka (1599). O wadze tej pracy może
świadczyć fakt, że przekład ten zastąpiony został w liturgii
Kościoła dopiero w okresie II Watykańskiego Soboru Biblią
Tysiąclecia wydaną w 1965 r. Luteranie już w w. XVII (1632)
doprowadzili do skutku własne tłumaczenie zwane Biblią gdańską.
I
I. Stworzenie świata.
(1,1 - 2,3)
STWORZENIE (1,1-2,3). - Wstęp (1,1). Pierwotny chaos (2).
Stworzenie światła (3-5), sklepienia niebieskiego (6-8);
rozdzielenie wody i lądu (9-10); stworzenie roślin i drzew
(11-13); gwiazd (14-19); zwierząt wodnych i ptaków (20-23) ;
zwierząt domowych, zwierząt dzikich i płazów (24-25); pierwszej
pary ludzi (26-32). Spoczynek Boga i ustanowienie szabatu
(2,1-3).
1
1 Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię.
2 A ziemia była pusta i próżna, i ciemności były nad głębokością,
a Duch Boży unosił się nad wodami.
3 - I rzekł Bóg: "Niech się stanie światłość."
4 I stała się światłość. I ujrzał Bóg światłość, że była dobra,
i przedzielił światłość od ciemności.
5 I nazwał światłość Dniem, a ciemność Nocą.
6 I stał się wieczór i poranek, dzień jeden. - I rzekł Bóg:
"Niech się stanie sklepienie między wodami i niech przedziela
wody od wód."
7 I uczynił Bóg sklepienie, i przedzielił wody, które były pod
sklepieniem, od tych, które były nad sklepieniem. I stało się
tak.
8 I nazwał Bóg sklepienie Niebem. I był wieczór i poranek, dzień
wtóry.
9 - Potem rzekł Bóg: "Niech się zbiorą wody, które są pod niebem,
na jedno miejsce i niech się ukaże suchy ląd!" I stało się tak.
10 I nazwał Bóg suchy ląd Ziemią, a zebranie wód nazwał Morzem.
I widział Bóg, że było dobre.
11 I rzekł: "Niech zrodzi ziemia ziele zielone i dające nasienie;
i drzewo rodzajne owoc czyniące według rodzaju swego, w którym
by nasienie jego było na ziemi."
12 I stało. się tak. I zrodziła ziemia ziele zielone i dające
nasienie według rodzaju swego ; i drzewo czyniące owoc i mające
każde z nich nasienie według rodzaju swego. I widział Bóg, że
było dobre.
13 I stał się wieczór i poranek, dzień trzeci.
14 - I rzekł Bóg: "Niech się staną światła na sklepieniu nieba
i niech dzielą dzień od nocy ; i niech będą na znaki i czasy i
dni i lata, aby świeciły na sklepieniu nieba, a oświecały
ziemię!"
15 I stało się tak.
16 I uczynił Bóg dwa światła wielkie: światło większe, aby
rządziło dniem i światło mniejsze, aby rządziło nocą, i gwiazdy.
17 I umieścił je na sklepieniu nieba, aby świeciły nad ziemią,
żeby rządziły dniem i nocą, i dzieliły światłość od ciemności.
19 I widział Bóg, iż było dobre.
20 I stał się wieczór i poranek, dzień czwarty. - Rzekł też Bóg:
"Niech wywiodą wody płazy o duszy żyjącej i ptactwo nad ziemią
pod sklepieniem nieba."
21 I stworzył Bóg wieloryby wielkie i wszelką istotę żyjącą i
ruszającą się, którą wywiodły wody według rodzaju ich; i wszelkie
ptactwo według rodzaju jego. I widział Bóg, iż było dobre.
22 I błogosławił im mówiąc: "Rośnijcie i mnóżcie się, i
napełniajcie wody morskie; a ptactwo niech się mnoży na ziemi."
23 I stał się wieczór i poranek, dzień piąty.
24 - Rzekł też Bóg: "Niech zrodzi ziemia istoty żyjące według ich
rodzaju: bydło i płazy i zwierzęta ziemi, według ich rodzajów."
I stało się tak.
25 I uczynił Bóg zwierzęta ziemi według rodzajów ich i bydło i
wszelkie ziemiopłazy według ich rodzaju. I widział Bóg, że było
dobre.
26 I rzekł: "Uczyńmy człowieka na obraz i na podobieństwo nasze;
a niech panuje nad rybami morskimi i nad ptactwem powietrznym,
i nad zwierzętami, i nad wszystką ziemią, i nad wszelkim płazem,
który pełza po ziemi."
27 I stworzył Bóg człowieka na obraz swój, na obraz Boży stworzył
go, mężczyzną i niewiastą stworzył ich.
28 I błogosławił im Bóg, i rzekł: "Rośnijcie i mnóżcie się, i
napełniajcie ziemię, a czyńcie ją sobie poddaną ; i panujcie nad
rybami morskimi i nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi
zwierzętami, które się ruszają na ziemi."
29 I rzekł Bóg: "Oto dałem wam wszelkie ziele, rodzące nasienie
na ziemi i wszystkie drzewa, które same w sobie mają nasienie
rodzaju swego, aby wam były na pokarm;
30 i wszystkim zwierzętom ziemi, i wszystkiemu ptactwu
powietrznemu i
wszystkiemu, co się ruszana ziemi, i w czymkolwiek jest dusza
żyjąca, aby miały co jeść." I stało się tak.
31 I widział Bóg wszystkie rzeczy, które był uczynił: i były
bardzo dobre. I stał się wieczór i poranek, dzień szósty.
2
1 Dokończone zostały tedy niebiosa i ziemia, i wszystka ich
ozdoba.
2 I dokonał Bóg w dzień siódmy dzieła swego, które uczynił ; i
odpoczął w dzień siódmy od wszelkiego dzieła, które sprawił.
3 I błogosławił dniowi siódmemu, i uświęcił go, bo weń odpoczął
od wszelkiego dzieła swego, które stworzył Bóg i wykonał.
II. Raj ziemski.
(2,4 -3,24)
1. W RAJU ZIEMSKIM (2,4-24). - Wstęp (2,4). Stworzenie pierwszego
człowieka (5-7). Raj (8-14). Przykazanie Boże (15-17). Imiona
zwierząt (18-20). Stworzenie niewiasty i początek małżeństwa
(21-25).
4 Te są dzieje nieba i ziemi, gdy były stworzone w dzień, w
którym uczynił Pan Bóg niebo i ziemię, i wszelką różdżkę polną,
nim wzeszła na ziemi, i wszelkie ziele krainy, zanim wyrosło.
5 Nie spuścił bowiem był Pan Bóg dżdżu na ziemię i człowieka nie
było, który by uprawiał ziemię.
6 Ale zdrój wydobywał się z ziemi, oblewający wszystek wierzch
ziemi.
7 Utworzył tedy Pan Bóg człowieka z mułu ziemi i tchnął w oblicze
jego dech żywota: i stał się człowiek istotą żyjącą.-
8 A zasadził był Pan Bóg raj rozkoszy od początku i w nim
umieścił człowieka, którego utworzył.
9 I wywiódł Pan Bóg z ziemi wszelkie drzewo piękne ku widzeniu
i ku jedzeniu smaczne, drzewo też żywota w środku raju i drzewo
wiadomości dobrego i złego.
10 A rzeka wychodziła z miejsca rozkoszy na oblewanie raju, a
stamtąd dzieliła się na cztery główne rzeki.
11 Imię jednej Pison ; ta okrąża wszystką ziemię Hewilat, gdzie
się znajduje złoto,
12 a złoto ziemi owej jest najlepsze ; tam się znajduje bdelium
i kamień oniksowy.
13 A imię rzeki wtórej Gehon ; ta okrąża wszystką ziemię
etiopską.
14 Imię zaś rzeki trzeciej Tygrys; ta idzie ku Assyryjczykom.
Rzeką czwartą jest Eufrat.
15 - Wziął tedy Pan Bóg człowieka i posadził go w raju rozkoszy,
aby uprawiał i strzegł go.
16 I rozkazał mu mówiąc: "Z każdego drzewa rajskiego jedz;
17 ale z drzewa wiadomości dobrego i złego nie jedz, bo którego
dnia będziesz jadł z niego, śmiercią umrzesz."
18 -Rzekł też Pan Bóg: "Niedobrze być człowiekowi samemu ;
uczyńmy mu pomoc jemu podobną."
19 Utworzywszy tedy Pan Bóg z ziemi wszelkie zwierzęta ziemi i
wszelkie ptactwo powietrzne, przywiódł je do Adama, aby zobaczyć,
jak je nazwie, wszystko bowiem, czym nazwał Adam istoty żyjące,
jest ich imieniem.
20 I nazwał Adam imionami ich wszystkie zwierzęta i wszystko
ptactwo powietrzne, i wszystkie zwierzęta ziemi ; lecz Adamowi
nie znajdował się pomocnik podobny jemu.
21 - Przypuścił tedy Pan Bóg twardy sen na Adama ; a gdy zasnął,
wyjął jedno żebro z niego, i napełnił ciałem miejsce jego.
22 I zbudował Pan Bóg z żebra, które wyjął z Adama, niewiastę,
i przywiódł ją do Adama.
23 I rzekł Adam: "To teraz kość z kości moich i ciało z ciała
mego ; tę będą zwać Mężyną, bo z męża wzięta jest."
24 Przeto opuści człowiek ojca swego i matkę, a przyłączy się do
żony swej, i będą dwoje w jednym ciele.
25 A byli oboje nadzy, to jest Adam i żona jego, a nie wstydzili
się.
2. GRZECH I WYPĘDZENIE Z RAJU
(3,1-24). Pokusa (3,1-5); upadek (6-7); spotkanie z Bogiem (8-13)
; przeklęcie węża (14-15); ukaranie niewiasty (16) i mężczyzny
(17-19) ; imię Ewa (20) ; odzienie ze skóry (21) ; wypędzenie z
raju (22-24).
3
1 Ale i wąż był chytrzejszy nad inne wszystkie zwierzęta ziemi,
które był Pan Bóg stworzył. Rzekł on do niewiasty: "Czemu wam Bóg
przykazał, żebyście nie jedli z każdego drzewa rajskiego?"
2 Odpowiedziała mu niewiasta: "Z owocu drzew, które są w raju,
pożywamy,
3 ale z owocu drzewa, które jest w środku raju, rozkazał nam Bóg,
abyśmy nie jedli i nie do tykali się go, byśmy snadź nie
pomarli."
4 I rzekł wąż do niewiasty: "Żadną miarą nie umrzecie śmiercią.
5 Bo wie Bóg, iż któregokolwiek dnia będziecie jeść z niego,
otworzą się oczy wasze i będziecie jako bogowie, znając dobre i
złe."
6 - Ujrzała tedy niewiasta, że dobre było drzewo ku jedzeniu i
piękne dla oczu, i na wejrzenie rozkoszne; i wzięła z owocu jego,
i jadła, i dała mężowi swemu, który jadł.
7 I otworzyły się oczy obojga; a gdy poznali, że byli nagimi,
pozszywali liście figowe i poczynili sobie zasłony.
8 - A gdy usłyszeli głos Pana Boga, przechodzącego się po raju
w czas wietrzyka po południu, skrył się Adam i żona jego od
oblicza Pana Boga między drzewa rajskie.
9 I zawołał Pan Bóg Adama, i rzekł mu: "Gdzieżeś?"
10 On odpowiedział: "Usłyszałem twój głos w raju i zląkłem się,
przeto żem jest nagi, i skryłem się."
11 Rzekł mu: "A któż ci pokazał, żeś jest nagi, jeno żeś jadł z
drzewa z któregom ci rozkazał, abyś nie jadł?"
12 I rzekł Adam: "Niewiasta, którąś mi dał za towarzyszkę, dała
mi z drzewa i jadłem."
13 I rzekł Pan Bóg do niewiasty: "Czemuś to uczyniła?" Ona
odpowiedziała: "Wąż mię zwiódł i jadłam."
14 - I rzekł Pan Bóg do węża: "Iżeś to uczynił, przeklętyś jest
między wszystkimi bydlętami i
zwierzętami polnymi; na piersiach twoich czołgać się będziesz i
ziemię jeść będziesz po wszystkie dni żywota twego.
15 Położę nieprzyjaźń między tobą, a między niewiastą i między
potomstwem twoim, a potomstwem jej ; ona zetrze głowę twoją, a
ty czyhać będziesz na piętę jej."
16 - Do niewiasty też rzekł: "Pomnożę nędze twoje i poczęcia
twoje; z boleścią rodzić będziesz dziatki i pod mocą będziesz
mężową, a on będzie panował nad tobą."-17 Adamowi zaś rzekł:
"Iżeś usłuchał głosu żony twojej i jadłeś z drzewa, z któregom
ci był kazał, abyś nie jadł, przeklęta będzie ziemia w dziele
twoim; w pracach jeść z niej będziesz po
wszystkie dni żywota twego.
18 Ciernie i osty rodzić ci będzie, a ziele ziemi jeść będziesz.
19 W pocie oblicza twego będziesz pożywał chleba, aż się wrócisz
do ziemi z którejś wzięty; boś jest prochem i w proch się
obrócisz."
20 - I nazwał Adam żonę swą imieniem Ewa, gdyż ona była matką
wszech żyjących.
21 Uczynił też Pan Bóg Adamowi i żonie jego szaty ze skórek i
przyoblekł ich.
22 - I rzekł: "Oto Adam stał się jako jeden z nas, znający dobre
i złe; żeby teraz nie ściągnął snadź ręki swej i nie wziął też
z drzewa żywota i nie jadł, a był żyw na wieki!"
23 I usunął go Pan Bóg z raju rozkoszy, żeby uprawiał ziemię, z
której został wzięty ;
24 i wygnał Adama, a przed rajem rozkoszy postawił cherubów i
miecz płomienisty i obrotny w celu strzeżenia drogi do drzewa
żywota.
III. Pierwsi potomkowie Adama i Ewy.
(4,1 -
5,32)
1. KAIN I ABEL (4,1-16). Narodzenie Kaina i Abla (4,1-2), ich
ofiary (3-5a) ; zazdrość Kaina i zamordowanie Abla (5b-8).
Ukaranie Kaina (9-16).
4
1 Adam potem poznał żonę swoją Ewę, która poczęła i porodziła
Kaina mówiąc: "Otrzymałam człowieka przez Boga."
2 I znowu porodziła brata jego Abla. A był Abel pasterzem owiec,
Kain zaś oraczem.
3 I stało się po wielu dniach, iż Kain ofiarował Panu dary z
owoców ziemi.
4 Abel też ofiarował z pierworodnych trzody swojej i z tłustości
ich.
5 I wejrzał Pan na Abla i na dary jego, ale na Kaina i na dary
jego nie wejrzał. I rozgniewał się Kain bardzo, i zapadła mu
twarz.
6 I rzekł Pan do niego: "Czemuś się rozgniewał i czemu zapadła
ci twarz?
7 Czyż jeśli dobrze czynić będziesz, nie otrzymasz, a jeśli źle,
natychmiast w drzwiach grzech twój nie będzie? Lecz pod tobą
będzie pożądliwość jego i ty nad nią panować będziesz."
8 I rzekł Kain do Abla brata swego: "Wynijdźmy na pole." A gdy
byli na polu, powstał Kain na Abla, brata swego i zabił go.
9 I rzekł Pan do Kaina: "Gdzie jest Abel, brat twój?" A on
...
MissyE