dr Michał Lubicz - Miszewski Wrocław, 9 X 2009
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Katedra Nauk Humanistycznych, pok. 305
ul. Marii Skłodowskiej-Curie 42
50-369 Wrocław
e.mail: michal.lubicz-miszewski@up.wroc.pl
Pytania na zaliczenie z socjologii:
1. Wymień uwarunkowania powstania socjologii. Czym zajmuje się socjologia?
2. Opisz typologię grup społecznych F. Tönniesa [grupy wspólnotowe i grupy umowne] oraz podział na grupy małe i duże. Podaj przykłady
3. Opisz typologię grup społecznych CH. Cooleya [pierwotne i wtórne] oraz podział na grupy formalne i nieformalne. Podaj przykłady
4. Przedstaw znane Ci typologie rodzin
5. Opisz znane Ci alternatywne modele rodziny i życia zbiorowego
6. Jakie są różnice między rodziną tradycyjną a rodziną nowoczesną
7. Jakie są podstawowe różnice między państwami monarchicznymi i republikańskimi. Podaj współczesne przykłady monarchii i republik.
8. Jakie są podstawowe różnice między państwami unitarnymi i złożonymi. Podaj przykłady państw unitarnych i złożonych
9. Jakie są podstawowe różnice między państwami demokratycznymi i autorytarnymi. Podaj przykłady państw zbliżonych do modeli demokratycznego i autorytarnego
10. Czym się różnią systemy dwu- i wielo- i monopartyjny?
11. Jakie są podstawowe różnice między ordynacją proporcjonalną a większościową?
12. Jakie są różnice między ojczyzną prywatną a ojczyzną ideologiczną?
13. Jaka jest różnica między narodem a grupą etniczną? Wymień mniejszości etniczne i narodowe w Polsce
14. Podaj główne przyczyny konfliktu cywilizacji zachodniej z islamem według „Zderzenia cywilizacji” S. Huntingtona
15. Opisz wymiary globalizacji i jej skutki społeczne
16. Jaki wpływ wywiera kultura na życie społeczne?
17. Opisz rodzaje socjalizacji / pierwotna, wtórna, resocjalizacja /
18. Zderzenie cywilizacji" S. Huntingtona czy "cywilizacja zderzeń" N. Fergusona? - która z tych dwóch koncepcji trafniej opisuje Twym zdaniem współczesne relacje między cywilizacjami
1. Jedno z zadań będzie dotyczyć sondaży i będzie (podobnie jak na ćwiczeniach) sformułowane następująco:
Na podstawie wykładu, na którym omawialiśmy Warunki rzetelności badań sondażowych (szerzej omówionych w tekście, pt.: Dwadzieścia pytań, które dziennikarz powinien zadać, zapoznając się z wynikami sondażu opinii) wskaż braki w artykule opisującym wyniki sondażu. Artykuł te pochodzą z wydania on-line jednego z polskich dzienników. Nie wypisuj tych informacji, które w omówionym sondażu zostały zawarte, czyli nie pisz na które z owych 20 pytań możesz odnaleźć odpowiedzieć. Krytycznie przyjrzyj się prezentowanemu artykułowi i napisz na jakie z pytań nie znajdujesz w nim odpowiedzi, jakich informacji ów artykuł nie zawiera (a powinien).
2. Jedno z zadań będzie dotyczyć badań ankietowych i będzie sformułowane następująco:
Na podstawie treści wykładu, na którym omawialiśmy Warunki poprawności pytań kwestionariusza ankiety oraz Najczęstsze wady pytań kwestionariuszowych dokonaj poprawek w poniższym fragmencie kwestionariusza ankiety. (ankieta z błędami znajdzie się na kartce już w trakcie kolokwium )
/UWAGA!! każdy z Państwa otrzyma albo zadanie nt sondaży albo nt ankiet/
1. Socjologia to jedna z nauk humanistycznych, zajmująca się badaniem funkcjonowania społeczeństwa, struktur i procesów, które łączą i dzielą ludzi, są przejawem więzi między ludźmi, a także procesem ich zmian. Pojęcie socjologia wprowadził A. Comte w 1838r. UWARUNKOWANIA powstania socj ?
2.
Typologia grup społecznych F. Tönniesa
I. Grupy wspólnotowe
-stosunki naturalne oparte na pokrewieństwie (rodzina, rody, klany), na przyjaźni (np. grupy przyjacielskie, towarzyskie) i grupy sąsiedzkie
II. Grupy umowne
-stosunki w społ. są umowne, kontraktowe, oparte na porozumieniach między jednostkami dla osiągnięcia i realizacji określonych celów np. spółki, zrzeszenia, towarzystwa handlowe
Źródło powstania
O przystąpieniu do grupy decyduje wola organiczna (spontaniczna i irracjonalna, kierująca się motywami emocjonalnymi
O przystąpieniu do grupy decyduje wola refleksyjna (racjonalna, kierująca się rozsądkiem, w pełni świadoma; obejmuje rozważania i myślowe sformułowanie środków i celu
Grupy małe
Grupy duże
wszyscy w grupie mogą wejść w bezpośrednie styczności (o gr. małej możemy mówić tak długo, jak długo jednostki wchodzące w jej skład mogą znać się ma tyle dobrze, by mieć do siebie określony stosunek
NIESAMOISTNE- struktura małych grup jest prosta, nie posiada żadnych podgrup; mogą istnieć tylko w zakresie oddziaływania większych struktur społ.
NP. grupa przyjacielska, rodzina
Liczba członków uniemożliwia członkom wchodzenie w styczności i stosunki osobiste
SAMOISTNE- niezależne w swym istnieniu, silnie zhierarchizowane, nie wchodzą jako części składowe do jeszcze większych grup
NP. Państwo, grupy religijne
wg Cooleya
oparte na stosunkach pokrewieństwa, przyjacielskich, sąsiedzkich;
są małe, oparte na stycznościach bezpośrednich, a jednostki w grupie w całej swej osobowości wykazują wysoki poziom identyfikacyjny z grupą,; stosunki osobowe, nie rzeczowe: druga osoba jest wartością autoteliczną- relacje z nią są celem samym w sobie; obejmują i kształtują osobowość swych członków
powstają na mocy umownych porozumień między ludźmi; wieź wynika ze styczności rzeczowych, oparta jest na interesach, stosunki najczęściej konwencjonalne, formalne, chłodne, rzeczowe (relacje z 2.os.dla osiągniecia celu ); jednostka często w określonych rolach (np. urzędnik) ; heterogeniczność i ewentualne ujednolicenie w wąskim zakresie wspólnych celów i wzorów zachowań;
GR. FORMALNE
NIEFORMALNE
- powoływane przez szersze grupy społ.
- przynależność jest przymusowa
- stosunki służbowe
-diałania unormowane przepisami grupy zwierzchniej lub własnego ustanowienia
-często powołane dla realizacji konkretnego celu
NP. klasa szkolna
-powstają samorzutnie
- jednostka ma prawo samodzielnego decydowania o wstąpieniu
- relacje oparte na stos. przyjacielskich, towarzyskich
-istnieją w obrębie grup formalnych
-współdziałanie jednostek może być skuteczniej regulowane
NP. grupa przyjacielska
3.
4. TYPY Rodzin
-ze wzgl. na wielkość: małe, duże
-ze wzgl. na liczbę partnerów: monogamiczne, poligamiczne (poligynia- wielożeństwo; poliandria- wielomęstwo- Tybatański lud Tre-ba w Nepalu; multilateralizm- wielomałżeństwo
-ze wzgl. na dziedziczenie nazwiska i prestiż: Patrylinearne: potomstwo dziedziczy po ojcu, pozostaje pod jego opieką; Matrylinearne: męskie potomstwo dziedziczy po matce, największym prestiżem cieszy się brat matki
- ze wzgl. na charakter: endogamiczne: małżeństwo w obrębie tej samej grupy etnicznej, społ.; egzogamiczne: małż. miedzy partnerami z różnych grup
- ze wzgl. na miejsce zamieszkania: patrylokalne(mieszkaja w domu ojca pana młodego); matrylokalne (mieszkaja w domu matki panny młodej); Neolokalne( mają własny dom)
5. ALTERNATYWNE MODELE RODZINY...
-konkubinat- 2 osoby płci przeciwnej, wychowuja dzieci wspólne lub z poprzednich związków, utrzymuja kontakty sex., i wieź emocjonalną
- ludzie samotni i samotni rodzice( duża część to rozwodnicy)
- rodzina 2-stopniowa- bycie za sobą na próbę”małżeństwo intymne” lub małżeństwo rodzinne”, czyli małżeństwo sformalizowane, które powstaje najczęściej wówczas, kiedy już pojawią się dzieci, wyłącznie dla ich dobra.
- rodzina nomadyczna- najcz. bezdzietna, oparta na małżenstwie na odległość
- rodzina-układanka- rozwodnicy połączeni ze sobą specyficzna więzią, ze zwględu na wychowywanie wspólnych dzieci. Byli małżonkowie znajduja sobie nowych parterów...
- związ. homoseksualny- w niekt. stanach USA akceptowany, w Hiszp. Norw. Hol. Bel. Słowacji też .Jest to formalny związek partnerki między osobami tej samej płci
- Kółko przyjacielskie– grupy osób, które nie mają wobec siebie zobowiązań, regularnie się spotykają, dzieląc ze sobą triumfy i porażki, wspólnie obchodzą uroczystości. np. w niektórych amerykańskich serialach, takich jak „Przyjaciele”, czy „Seks w wielkim mieście”.
6.
Rodzina TRADYCYJNA – patriarchalna, patrylinearna (mężczyzna –głową rodziny, zapewnia byt materialny, kobieta rodzi dzieci; rozmnażanie jest celem: inne cechy:
- prawnie zawarte małżeństwo, dzieci, 2 rodziców, trwałość, heteroseksualność,
Rodzina NOWOCZESNA- małe, neolokalne, prowadzą odrębne gosp.domowe, żona tez pracuje, brak dystansu między mężem a żoną , zmniejszenie dystansu między rodzicami a dziećmi, celem jest szczęście rodzinne; inne cechy:
- często bez ślubu, dobrowolna bezdzietność, zdarza się związek między osobami tej samej płci
7. Państwa monarchiczne
- rządzi 1 osoba król , monarcha, cesarz, lub ktoś w jego imieniu
- władza przekazywana z pokolenia na pokolenie, zasada dziedziczenia lub elekcji
- rządzący obejmuje władze w momencie koronacji , czyli uroczystego aktu
- funkcję najwyższej organizacji sprawuje parlament
- podstawą autorytetu monarchii nie jest prawo ale obyczaj
- w większości państw monarchistycznych monarchowie pełnią już tylko funkcje reprezentacyjne(Wlk. Bryt.)
- NP Lichtenstein, Zjedn. Emiraty Arabskie, Kuwejt, Hiszp. Holandia
Państwa republikańskie
- prezydent wybierany na określony czas, z ograniczoną (albo z nieograniczoną) możliwością ponownego wyboru
- naród podmiotem władzy
- powszechność obywatelskiego społeczeństwa, wola obywatelska
- wybory powszechne lub wybiera parlament( Zgromadzenie Nar.)
- teoretycznie każdy może zostać prezydentem
- NP Polska, Chorwacja, Bułgaria...
8.
9.
10.
11.
12.
13. Naród a grupa etniczna - przypadku definiowania narodu zachodzą często spory terminologiczne. Czasami naród jest odróżniany od grupy etnicznej na bazie kryterium, jakim jest liczebność populacji. Wówczas zakłada się, że grupa etniczna jest zbiorowością mniejszą od narodu, choć to kryterium nie jest precyzyjne. Innym kryterium jest kwestia uznania narodu jako zbiorowości, której "przysługuje" posiadanie własnego państwa. Zazwyczaj jednak uznanie takie pojawia się, gdy dana grupa etniczna poprzez upolitycznienie zacznie wszczynać ruch narodowy. Według Thomasa Eriksena można wyróżnić we współczesnym świecie tego typu grupy etniczne, które same uważają się za prawdziwe narody (Sikhowie, Palestyńczycy, Kurdowie), ale na arenie międzynarodowej często nie ma pewności co do uznania ich jako odrębnych narodów, którym przysługiwałaby polityczna autonomia.
Mniejszości etniczne w Polsce: śląska, kaszubska, karaimska, łemkowska, romska, tatarska.
Mniejszości narodowe: białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska i żydowska.
14. przyczyny konfliktu cywilizacji zachodniej z islamem
-podobieństwa i różnice obu religii (islam- koncepcja życia jednoczącego religię i politykęa w chrześc.- oddzielenia tych sfer), w obu rel. świat ujmowany jest w kategoriach my ,oni; obie religie są monoteistyczne (wiara w jednego Boga); obie maja misjonarski charakter (postuluja nawracanie innowierców na prawdziwą wiarę
Przyczyny:
...
Maarta91