PRACA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM.pdf

PRACA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM

Wśród dzieci sprawiających kłopoty wychowawcze jest grupa

charakteryzująca się określonymi cechami zachowania. Są to dzieci

niespokojne, nadmiernie ruchliwe i aktywne, o zmiennych nastrojach,

impulsywne i „roztrzepane” – nazywamy je dziećmi nadpobudliwymi

psychoruchowo . W zależności od nasilenia objawów nadpobudliwości

oraz od procesu wychowawczego, jakiemu dziecko podlega, może się

ono stać wychowankiem wybitnie trudnym lub tylko kłopotliwym.

Termin nadpobudliwość psychoruchowa dotyczy zarówno sfery

ruchowej, jak i psychicznej. Przejawia się w postaci wzmożonego

pobudzenia ruchowego, nadmiernej aktywności emocjonalnej oraz

specyficznych zaburzeniach funkcji poznawczych, głównie uwagi.

Możemy stwierdzić, że takie zachowanie jest odmienne od

zachowania większości dzieci w tym samym wieku, będących w tej

samej sytuacji.

Najbardziej widocznym i bardzo uciążliwym dla otoczenia

objawem nadpobudliwości jest nadmierna ruchliwość. Wyraża się ona w

ciągłym kręceniu się, bieganiu, podskakiwaniu, zmianach pozycji, w

niemożności zachowania spokoju. W zabawach przeważają elementy

ruchowe: gonitwy, siłowanie się. Jeżeli zasady lub reguły ograniczają

ten ruch, wówczas dzieci przeszkadzają swoim partnerom, nie uważają,

często porzucają wspólną zabawę. Ich nadruchliwość przejawia się

również w całym szeregu drobnych ruchów, jak manipulowanie

przedmiotami, poprawianie garderoby, szarpanie włosów, czasem

ogryzanie paznokci lub innych, zbędnych, ruchów. Dzieje się to w

szczególności, gdy dziecko nadpobudliwe jest bezczynne lub zmuszone

do spokojnego siedzenia np.: w czasie słuchania, opowiadania.

Wiadomo, że siłą napędową działania ludzkiego są emocje i

uczucia. U dzieci nadpobudliwych psychoruchowo z różnych powodów,

nie dochodzi do pełnego zrównoważenia stosunku między reakcjami

emocjonalnymi a ich przyczyną. Nadpobudliwość przejawia się

wybuchami złości, obrażaniem się i impulsywnym działaniem. W

zabawie i pracy są niewytrwałe, mało odporne na sytuacja trudne, łatwo

zniechęcają się, tracą zapał i porzucają rozpoczęte zadania. Wykazują

zmienność nastrojów: od radości do smutku i gniewu. Takie zachowanie

jest przyczyną częstych konfliktów z otoczeniem.

Nadpobudliwość przejawia się również w działalności umysłowej

dziecka. Charakterystyczny dla tych dzieci jest brak selektywności i

wybiórczości w kierowaniu uwagą oraz trudności w koncentrowaniu jej

na określonym przedmiocie lub wykonywanej czynności. Następstwem

tego rodzaju zaburzeń uwagi są: zapominanie, roztargnienie,

chaotyczność itp. Dziecko nadpobudliwie kieruje swoją uwagę na

niemal każdym bodźcu płynącym z otoczenia, a konieczność skupienia

się na zadaniu, wymaga od niego tak dużego wysiłku, że dziecko

bardzo szybko się męczy.

Należy podkreślić, że możliwości intelektualne, poziom myślenia,

rozumowanie, pamięć nie odbiegają u większości dzieci nadpobudliwych

od poziomu uznanego za normę dla danego wieku.

Niepowodzenia w nauce spowodowane są przeważnie przez

wiele czynników współwystępujących ze sobą i warunkujących się

wzajemnie. Trudności spowodowane fragmentarycznymi deficytami

rozwojowymi w zakresie analizy i syntezy wzrokowej lub słuchowej bądź

sprawności manualnej dotyczą przede wszystkim nauki czytania i

pisania. Przejawiają się w postaci specyficznych błędów w

przedłużającym się okresie literowania lub sylabizowania przy czytaniu,

w bardzo brzydkim piśmie, itp. W przypadku takich zaburzeń

nadpobudliwość psychoruchowa wpływa dezorganizująco na pracę

dziecka ( trudności koncentracji uwagi, chaotyczność, brak precyzji ), z

drugiej – wywołuje niewłaściwe postawy rodziców i nauczycieli, które

ujawniają się również przy okazji trudności w nauce. Dziecko samo nie

jest zdolne do zorganizowania sobie pracy i wytrwania przy niej, a

pomoc ze strony rodziców i nauczycieli bywa niedostateczna lub

niewłaściwa.

Rodzice, a także nauczyciele są skłonni uważać, że przyczyną

niepowodzeń jest zachowanie dziecka lub jego niechęć do pracy, a nie

obiektywne trudności. Wykrycie prawdziwej przyczyny trudności w

nauce jest warunkiem właściwego przeciwdziałania niepowodzeniom.

Poza organizowaniem i kontrolowaniem pracy dziecka należy

zastosować dodatkowe ćwiczenia usprawniające funkcje zaburzonych

analizatorów. Decyzję co do konieczności stosowania ćwiczeń

reedukacyjnych powinien podjąć psycholog po szczegółowym badaniu

dziecka.

Najczęstszym zaleceniem dla udoskonalenia czytania jest

skłanianie dzieci do głośnego czytania. U dzieci nadpobudliwych głośne

czytanie długich tekstów ( nawet przy pewnej wprawie ) jest bardzo

męczące. Korzystniejsze jest przyzwyczajenie dziecka i wdrażanie go

do czytania dla przyjemności, które odbywa się cicho. Sprawdzianem,

czy dziecko zrozumiało to, co przeczytało, może być krótka rozmowa na

ten temat. Dziecku nadpobudliwemu daje to jeszcze tę korzyść, że

zmusza je do pozostawania w spokoju przez cały czas, gdy treść

czytanki absorbuje je i zaciekawia. W razie znudzenia warto przeczytać

mu jakiś fragment, aby znów w ciekawszym momencie zachęcić do

czytania samodzielnego.

Zabiegiem terapeutycznym są również zajęcia ręczne . Większość

dzieci nadpobudliwych ma zaburzoną motorykę rąk, głównie w zakresie

precyzji ruchów, przy przeciętnej ich szybkości. Jest to przyczyną

brzydkiego pisania, a nawet błędów w pisaniu, gdyż trudniej wytwarzają

się u nich automatyzmy ruchowe. Przydatne są codzienne,

kilkuminutowe ćwiczenia graficzne w postaci przepisywania lub pisania

ze słuchu.

Dla poprawienia sprawności manualnej rąk pożądane jest

majsterkowanie, rysowanie, malowanie, wycinanie.

Przy zapisach dzieci do klas trzeba pamiętać, aby dzieci

nadpobudliwe rozmieścić w równoległych klasach, unikając ich

gromadzenia w jednej. W klasie dziecko nadpobudliwe powinno siedzieć

na przedzie, z towarzyszem aktywnym, ale odpornym psychicznie,

zrównoważonym i zorganizowanym.

W postępowaniu i ocenie ucznia nadpobudliwego należy brać pod

uwagę zmienność jego pracy i zachowania. Również nie każda zła

odpowiedź jest rzeczywiście dowodem braku wiadomości czy

umiejętności dziecka. Należy dawać szansę częstego odpowiadania,

pamiętając, że odpowiedzi są często podobne. Konieczne jest więc

polecenie dziecku zastanowienia się i umożliwienia skorygowania jej.

Nie należy również „wyrywać” dziecka do odpowiedzi, gdyż jest to

dodatkowy bodziec pobudzający i dezorganizujący działanie i myślenie.

Dziecko nadpobudliwe powinno być często angażowane w tok

lekcji, aby pobudzić jego zainteresowanie i ukierunkować właściwie

jego aktywność.

Wnioski :

1. Dziecko nadpobudliwe nie jest złe, tylko ma trudności w kierowaniu

swoim postępowaniem i przystosowaniem się do wymagań rodziny i

szkoły.

2. Wychowanie go polega na konsekwentnym systemie wymagań i

uprawnień, w atmosferze bezpieczeństwa i miłości.

3. Konieczność stałej kontroli regulującej zachowanie dziecka

nadpobudliwego musi być połączona ze stopniowym wdrażaniem go

do samodzielności i samokontroli.

4. Dziecko nadpobudliwe wymaga szczególnej pomocy i kontroli w

sytuacjach dla niego nowych i trudnych ( np. kłopoty w nauce ).

LITERATURA:

1. T.Opolska,E.Potemska: Dziecko nadpobudliwe. Program korekcji

zachowań, CMPP-P MEN, WARSZAWA 19999.

2. M.Święcicka: Dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, CMPP-P

MEN, WARSZAWA 1996.

3. H.Nartowska: Dzieci nadpobudliwe ruchowo. Zaburzenia w

zachowaniu i trudności szkolne, PZWS, Warszawa 1972.

4. J.Konopnicki: Zaburzenia w zachowaniu się dzieci szkolnych a

środowisko, PWN, Warszawa 1957.

5. M.Łobocki: Trudności wychowawcze w szkole, WSiP, Warszawa

1989.

6. H.Spionek: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, PWN,

Warszawa 1965.

7. H.Nartowska: Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Nasza

Księgarnia, Warszawa 1972.

8. H.Spionek: Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia

szkolne, PWN, Warszawa 1973.

Teresa Popławska

Nauczyciel Szkoły Podstawowej

Z Oddziałami Integracyjnymi Nr 11

w Suwałkach

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: