BANKOWE sciaga[2].doc

BANK – banki są pośrednikami finansowymi, których zadaniem jest równoważenie popytu i podaży środków pieniężnych. Przyjmują one środki pieniężne od podmiotów posiadających ich nadmiar w zamian za obietnicę późniejszego zwrotu tych środków wraz z wynagrodzeniem. Zgromadzone środki pieniężne banki udostępniają podmiotom odczuwającym brak tych środków, w zamian za obietnice ich późniejszego zwrotu wraz z wynagrodzeniem. Mają więc funkcję oszczędnościową i kredytową. Wyróżnia się także funkcję rozliczeniową (obsługiwanie obiegu pieniężnego).
Początki banków już w średniowieczu, najstarsze banki nowożytne powstały we Włoszech i Holandii. Obecnie mamy do czynienia z definicją legalną banku na gruncie ustawy prawo bankowe:
Art. 2. Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
W odniesieniu do banków mamy ograniczenie swobody gospodarczej à do prowadzenia banku potrzebne jest zezwolenie (koncesja) Mamy też element ryzyka gospodarczego, z tego względu wynika potrzeba koncesjonowania. Elementem składowym definicji jest osobowość prawna (osoba fizyczna nie może być bankiem), oceniana według przepisów kodeksu cywilnego. Osobowość prawną banki nabywają na podstawie przepisów ustawowych (Art. 12. Banki mogą być tworzone jako banki państwowe, banki spółdzielcze lub banki w formie spółek akcyjnych.):
- ustawa prawo bankowe
- ustawa o Narodowym Banku Polskim
- ustawa o  listach zastawnych i bankach hipotecznych
- ustawa prawo spółdzielcze (banki spółdzielcze)
- bank w formie spółki akcyjnej – ksh + prawo bankowe à działający na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego, wymagają dwóch rodzajów zezwoleń à na utworzenie banku i na rozpoczęcie działalności.
Ze względu na siedzibę dzielimy banki na: krajowe i zagraniczne.
Ze względu na cele: banki o charakterze zarobkowym i banki realizujące inne cele.
Ze względu na zakres usług: banki uniwersalne i banki wyspecjalizowane.
Ze względu na zakres działania oraz miejsce w systemie bankowym: bank centralny i banki operacyjne.
Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności.

CZYNNOŚCI BANKOWE:
Brak definicji legalnej, mimo iż na gruncie okresu 20-lecia istniała. Inne ustawodawstwa nie znają pojęcia odpowiedniego polskim czynnościom bankowym, z tego też względu trudno szukać definicji. Polski ustawodawca definiuje przez wymienienie czynności bankowych w art. 5. Banki wykonują usługi finansowe, w ramach tych usług zawiera się pojęcie węższe à czynności bankowe. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że podmioty dokonujące czynności bankowych korzystają ze szczególnego uprawnienia  do egzekwowania (tzw. bankowy tytuł egzekucyjny).
Na gruncie art. 5 wyróżniamy dwa rodzaje czynności bankowych:
a) sensu stricto
b) sensu largo (względne) à stają się czynnościami bankowymi, przez fakt dokonywania ich przez bank (udzielanie pożyczek, obrót wekslowy, dewizowy)
ad a) dostrzega się ewolucję katalogu tych czynności, ich zestawienie różni się od pierwotnie założonego w ustawie, dzieje się tak dlatego, że prawo bankowe w Polsce jest wciąż dziedziną rozwojową, doganiamy ciągle Zachód. Czynności te to
- realizacja umowy rachunku bankowego (a vista lub terminowe)
- kredyt
- udzielanie gwarancji bankowych
- otwieranie i prowadzenie akredytywy (obecnie traktuje się ją jako szczególną instytucję finansową banku, ale także jako bezgotówkową formę rozliczania, jej funkcjonowanie w obrocie międzynarodowym opiera się na zwyczaju, a nie na prawie pozytywnym)
- emisja papierów wartościowych
- wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
- wykonywanie innych czynności, które odrębne ustawy powierzają bankom (fundusze emerytalne – depozytariusz)
ad b) czynności bankowe sensu largo to: udzielanie pożytek pieniężnych, operacje wekslowe i czekowe, wydawanie kart płatniczych, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, wykonywanie czynności związanych z emisją papierów wartościowych, obrót dewizowy, depozyt)
Placówki pocztowe – tutaj mamy wyjątek co do prowadzenia rachunków à tzw. książeczki wkładowe!
Banki mogą także dokonywać czynności i świadczyć usługi nie będące czynnościami bankowymi à art. 6 wymienia ich katalog (np. doradztwo finansowe, obrót nieruchomościami, obrót papierami wartościowymi). Banki rzadko wykorzystują te dodatkowe możliwości. Pojawia się problem leasingu à czy jest to czynność bankowa, czy czynności innego rodzaju – doktryna jest podzielona.

DEFINICJE PRAWA BANKOWEGO:
1) karta płatnicza - karta identyfikująca wydawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu.
Dokonywany bywa podział na kartę debetową i kredytową – w obu przypadkach użytkownik w chwili płatności nie dysponujący gotówką może zaciągnąć zobowiązanie – zadłużenie o charakterze kredytowym – z finansowego punktu widzenia ten podział jest bez różnicy.
2) pieniądz elektroniczny – nie zdefiniowano expressis verbis à wymieniono cechy, które musi posiadać pieniądz elektroniczny aby mógł być wprowadzony do obrotu. Pytanie o klasyfikację pieniądza elektronicznego? Odpowiedź sporna à wskazuje się, że można go uznawać za surogat pieniądza gotówkowego (wartość pieniężną stanowiąca elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych). Warunki z definicji ustawowej:
a)    jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,

b)    jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,

c)    jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji (nie może służyć do rozliczeń tylko między dwoma podmiotami!)

d)    na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,

3) instytucja kredytowa – stanowi odstępstwo od reguły, że czynności bankowe sensu stricto dokonywane są tylko przez bank. Jest to podmiot mający swoją siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, prowadzący we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego. Jest to definicja szersza stworzona pod kątem przepisów UE, które nie posługują się pojęciem banku. Wydaje się, że pojęcie banku jest pojęciem węższym niż instytucji kredytowej. Pojęcie instytucji kredytowej obejmuje inne jednostki uprawnione do udzielania kredytów: np. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.
4) instytucja finansowa - podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie: obrotu akcjami, obrót wierzytelnościami, udzielaniu pożyczek ze środków własnych (bank ze środków cudzych), udostępnianie środków majątkowych na podstawie leasingu, usługi związane z transferem środków pieniężnych, emitowanie instrumentów płatniczych i administrowanie nimi.
5) holding - grupę podmiotów, w której pierwotnym podmiotem dominującym jest instytucja finansowa, a w skład grupy wchodzą wyłącznie lub w większości banki, instytucje kredytowe lub instytucje finansowe, przy czym przynajmniej jednym podmiotem zależnym jest bank krajowy, bank zagraniczny lub instytucja kredytowa;
podmiot dominujący -  rozumie się przez to podmiot w sytuacji, gdy alternatywnie:

a)    posiada większość głosów w organach innego podmiotu,

b)    jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości członków organów zarządzających innego podmiotu,

c)    więcej niż połowa członków zarządu drugiego podmiotu jest jednocześnie członkami zarządu, prokurentami lub osobami pełniącymi funkcje kierownicze pierwszego podmiotu bądź innego podmiotu pozostającego z tym pierwszym w stosunku zależności;

Podmiotem dominującym jest także podmiot, który w ocenie Komisji Nadzoru Bankowego może w inny sposób wywierać znaczący wpływ na inny podmiot,
podmiot zależny - podmiot, w stosunku do którego inny podmiot jest podmiotem dominującym, przy czym wszystkie podmioty zależne od tego podmiotu zależnego uważa się również za podmioty zależne od pierwotnego podmiotu dominującego.
Oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej. Dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na elektronicznych nośnikach informacji, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty przetwarzane i zabezpieczone. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie elektronicznej spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Podstawowe zagadnienia związane z tworzeniem banków:
Ustawa stanowi, iż banki mogą być tworzone jako:
- banki państwowe (obecnie jedynym państwowym bankiem komercyjnym jest Bank Gospodarki Krajowej początkowo traktowany jako bank rozliczający zobowiązania likwidowanych banków, obecnie wraz z NBP uczestniczący w kasowej obsłudze budżetu)
- banki spółdzielcze (założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla za...