Korzeń
Korzeń jest podziemnym organem rośliny, który jako pierwszy rozwija się podczas kiełkowania nasienia.
Funkcje korzenia:
umocowanie rośliny w podłożu
pobieranie wody i soli mineralnych
gromadzenie substancji zapasowych
rozmnażanie wegetatywne
symbioza z bakteriami i grzybami
Budowa zewnętrzna korzenia
Korzeń dzieli się na kilka odcinków, tak zwanych stref, różniących się budową i pełnionymi funkcjami.
1. strefa korzeni bocznych
2. strefa włośnikowa
3. strefa wydłużenia
4. stożek wzrostu korzenia
5. czapeczka
W budowie zewnętrznej korzenia można wyróżnić cztery zasadnicze strefy. Są to kolejno (patrząc od szczytu korzenia):
strefa wierzchołkowa (stożek wzrostu) okryta czapeczką
strefa wydłużenia (elongacji)
strefa włośnikowa
strefa korzeni bocznych
Strefa wierzchołkowa (stożek wzrostu)
odpowiada za wzrost komórek
składa się z drobnych komórek, które stale się dzielą
otoczona warstwa komórek osłaniających , które tworzy czapeczkę
Strefa wydłużenia
w strefie tej występują intensywne podziały komórkowe oraz wzrost korzenia
Strefa włośnikowa
strefa różnicowania się
w strefie tej komórki różnicują się w skórkę, korę pierwotną, walec osiowy
w strefie tej komórki skórki tworzą cienkie wypustki – włośniki, które odpowiadają za pobieranie wody z gleby
Strefa korzeni bocznych
korzeń tworzy odgałęzienia boczne, odpowiadające za utrzymanie rośliny w podłożu
zawiera uformowane tkanki stałe
Budowa wewnętrzna korzenia
1. skórka
2. kora pierwotna
3. śródskórnia
4. precykl
5. drewno
6. łyko
7. walec osiowy
8. miazga (kambium)
drewno + łyko = wiązki przewodzące
Skórka
najbardziej zewnętrzna warstwa korzenia
komórki ściśle przylegają do siebie
wytwarza włośniki które pobierają wodę z solami mineralnymi
stanowi ochronę przed czynnikami zewnętrznymi
Kora pierwotna
Utworzona z komórek miękiszowych o cienkościennych ścianach, z licznymi przestworami międzykomórkowymi
Drewno
transportuje wodę do wyżej położonych organów
naczynia drewna skupione są w centrum korzenia i w przekroju poprzecznym przypominają gwiazdę, między jej ramionami znajduj się komórki łyka
Systemy korzeniowe
Istnieją dwa typy systemów korzeniowych:
system wiązkowy np. u traw
system palowy np. u sosny, róży
Modyfikacje korzenia
U niektórych roślin korzenie ulegają modyfikacją. Przekształcenia dotyczą dodatkowych, często nietypowych funkcji. Istnieją więc:
korzenie spichrzowe
korzenie podporowe
korzenie oddechowe
ssawki
korzenie powietrzne
korzenie czepne
Korzenie spichrzowe
pełnią funkcję organów magazynujących substancje pokarmowe, zapasowe
są grube i mięsiste – charakteryzują się silnie rozrośniętym miękiszem spichrzowym
występują u marchwi, buraka, pietruszki, selera, dalii
Korzenie podporowe
występują u roślin rosnących nad brzegami wód
chronią roślinę przed zatopieniem
występują np. u kukurydzy, figowców, palm
Korzenie ssawki
występują u roślin pasożytniczych i półpasożytniczych np. jemioła
roślina pobiera za pomocą ssawek wodę lub substancje odżywcze ze swojego żywiciela
Korzenie oddechowe
mają postać długich stożków, wyrastających na powierzchnię gleby lub wody
zapewniają dostęp powietrza do systemów korzeniowych zalanych wodą
występują u niektórych roślin klimatu ciepłego rosnących na terenach bagnistych, gdzie jest mało tlenu
spotykane np. u cypryśnika błotnego i namorzynów
Korzenie powietrzne
zwisające swobodnie w powietrzu
umożliwiają pobieranie wody z powietrza, wchłaniają parę wodną
występują u niektórych epifitów rosnących w lasach tropikalnych
Korzenie czepne
charakterystyczne dla pnączy i epifitów
służą do przymocowywania się do gałęzi lub pni drzew wysokich, skał, murów lub ścian
obecne są np. u bluszczu pospolitego
Osmoza
Woda wnika do korzenia dzięki osmozie. Proces ten polega na przenikaniu wody przez błony półprzepuszczalne z roztworu mniej stężonego (zawierającego mniej wody), do roztworu o stężeniu wyższym.
Woda przepływa tak długo, aż stężenie wyrówna się, czyli liczba cząsteczek wody po obu stronach będzie taka sama.
Na skutek osmozy woda przenika z gleby do włośników, w których stężenie roztworu jest wyższe. Następnie przepływa z nich do komórek leżących obok, które zawierają mniej wody.
maksiulo