I. Niezgodności fizyczne

Mieszaniny eutektyczne

Obniżenie temperatury topnienia poprzez dodanie innej substancji.

Przykładem korzystnej mieszaniny eutektycznej jest stosowany w stomatologii Camphenol:

Camphora 60 cz
Phenolum liquefactum 50 cz
Spiritus 10 cz
 

Kamfora nie rozpuści się ani w fenolu, ani też w tak małej ilości spirytusu, tworzy natomiast płynny eutektyk z fenolem.

Proszki higroskopijne

Zawierające:

-          metanaminę ( urotropinę)

-          kwas acetylosalicylowy

-          bromki zwłaszcza w potrójnej ich mieszaninie

-          niektóre wyciągi roślinne

Adsorpcja

Zmieszanie alkaloidów ze środkami adsorpcyjnymi ( węgiel, wodorotlenek glinu)

Ciecze nie mieszające się

Występują najczęściej przy zestawieniu roztworów wodnych z olejami. Wprowadzamy wówczas emulgator, który będzie stanowił 1% Emulgatorem może być wosk (cera alba), lanolina bezwodna lub euceryna). Lanoliny nie dajemy do preparatów zawierających adrenalinę, ponieważ lanolina zawiera dużo nadtlenków, które powodują utlenianie się adrenaliny, można ją dać natomiast do preparatów zawierających efedrynę.

Przekroczona rozpuszczalność

Rozpuszczalność wodorowęglanu sodu w wodzie wynosi 1 : 12

Hydrokortyzon nie rozpuszcza się w wodzie

Chlorowodorek chlorotetracyliny rozpuszcza się w wodzie w stosunku 1 : 100

Kwas salicylowy rozpuszcza się w oleju rzepakowym w stosunku 1 : 80 , w rycynowym w stosunku 1: 10, a w wodzie 1: 500

Wysolenie

Zawierające koloidalne roztwory połączeń srebra

·        Argentum proteinicum ( Protargol)

·        Argentum colloidale ( Collargol)

·        Targesinum

z chlorkiem sodu, siarczanem cynku i kwasem bornym. Chlorek sodu i kwas borny w kroplach do oczu wprowadzamy 1,6 % roztwór azotanu potasu, a w kroplach do nosa 5% glukozę.

II. Niezgodności chemiczne

Reakcje podwójnej wymiany

Zachodzą najczęściej w przypadku soli :

-          wapnia ( benzoesany, fosforany, mleczany, cytryniany, salicylany, siarczany i węglany)

-          cynku ( w środowisku zasadowym powstaje zazwyczaj wodorotlenek)

-          magnezu i srebra

Jeżeli stężenie bromków wynosi 5% i więcej, to w praktyce niezgodności wykazują następujące alkaloidy :

-          siarczan chininy

-          fosforan kodeiny

-          chlorowodorek morfiny

-          chlorowodorek papaweryny

Wytrącanie słabych kwasów

Luminal sodu (Phenobarbitalum natrium, Luminalum matrium, Gardenalum Natrium, Aephenalum Natrium)

a) Niezgodny zawsze z:

-          kwasem solnym

-          chlorowodorkiem papaweryny i morfiny

-          syropem malinowym i wiśniowym

b) W stężeniach maksymalnych:

-          Chlorowodorek dioniny (etylomorfiny)

0.3% chlorowodorku dioniny – 1.8% luminalu sodu

-          Bromek / chlorek amonu – w osadzie wytrąci się luminal

5% bromku amonu – 0.3% luminalu sodu

2% bromku amonu – 0.5 % luminalu sodu

-          Fosforan kodeiny – kodeina rozpuszcza się w preparacie do 0.8%

0.5 % fosforanu kodeiny – 0.3% luminalu sodu

0.3% fosforanu kodeiny – 0.5% luminalu sodu

-          Wodzian chloralu ( Mixtura Pawłowa)

3% wodzianu chloralu – 0.3% luminalu sodu

-          Chlorowodorek hydroksyzyny

50% syropu hydroksyzyny – 0.3 % luminalu sodu

c) W stężeniach leczniczych :

-          Chlorowodorek efedryny

-          Siarczan atropiny

-          Nalewki

-          Odwary

Nie wytrąci się osad pomimo zmiany pH; Luminal się nie wytrąca, a efedryna jest w tak małych ilościach, że rozpuści się w roztworze. Interakcja jest pozorna – należy rozdzielić składniki przy mieszaniu ( jeden dać na początku, drugi na końcu).

Diuretyna (Theobrominum natricum et Natrii salicylas)

Daje zmętnienie lub osad z :

-          naparami

-          odwarami

-          kwaśnymi wyciągami

-          syropami

-          nalewkami

Niezgodność rozwiązuje się podając ten lek w postaci proszków.

Aminofylina ( Aminophyllinum, Euphyllinum, Teophylinum natrium et ethylenodiaminum)

a)      Niezgodny zawsze z :

- chlorowodorkiem papaweryny

b)     W stężeniach maksymalnych :

-          Fosforan kodeiny

1.0  % fosforanu kodeiny – 0.3% aminofyliny

-          Bromek amonu

2% bromku amonu – 1% aminofyliny

5% bromku amonu – 0.5 % aminofyliny

Wytrącanie słabych zasad

Papaweryna ( Papaverinum hydrochloridum)

a)      Niezgodna zawsze z :

-          luminal sodu

-          aminofylina

-          KJ

b)     W stężeniach maksymalnych:

-          Bromki

2% bromków – 0.05% chlorowodorku papaweryny

Papaweryna wytrąca się w postaci osadu, dlatego aby uniknąć niezgodności wydajemy ją w postaci proszków.

Kodeina ( Codeinum phosphoricum)

a)      W stężeniach maksymalnych :

-          Jodki

4% jodków – 0.3% fosforanu kodeiny

-          Luminal sodu

0.3% luminalu sodu – 0.5% fosforanu kodeiny
0.5% luminalu sodu – 0.3% fosforanu kodeiny

-          Bromki

4% jodków – 0.3% fosforanu kodeiny

-          Aminofylina

1% aminofyliny – 0.3% fosforanu kodeiny

W alkalicznym odczynie przy dostatecznie dużej ilości wody ( ok. 80,0 ) , zasada kodeiny nie ulega wytrąceniu z roztworu.

Rozkład związków leczniczych

Reakcje utleniania lub redukcji

·         utlenianie adrenaliny ( epinefryny) w środowisku zasadowym

·         wydzielenie wodorotlenku cynku z siarczanu w środowisku zasadowym

·         rozkład azotanu bizmutu pod wpływem światła

Hydroliza

·         alkaloidów w środowisku zasadowym

·         antybiotyków – penicyliny w środowisku kwaśnym lub zasadowym, lub w obecności jonów metali ( cynku)

·         glikozydów nasercowych w środowisku zasadowym

Inaktywacja pepsyny

·         etanol

·         silnie kwaśne środowisko

5