Komplementarne procedury:
- skarga na stwierdzenie nieważności aktu instytucji wspólnotowej na podstawie artykułu 230 TWE
- zarzut na bezprawność rozporządzenia na podstawie art. 241 TWE
- skarga na bezczynność instytucji na podstawie artykułu 232 TWE
- skarga odszkodowawcza (art. 235)
- zapytanie prejudycjalne.
TS kontroluje legalność aktów uchwalonych przez PE, KE, Radę, EBC, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów PE wywierających wpływ na podmioty trzecie.
TS jest właściwy do orzekania skarg wniesionych przez państwa członkowskie, PE, KE, Radę, ponoszący zarzuty braku kompetencji, naruszenia wymogów proceduralnych, naruszenia postanowień traktatów lub innych reguł prawnych.
TS orzeka również w zakresie skarg wniesionych przez Trybunał Obrachunkowy, EBC.
Każda osoba prawna lub fizyczna może wnieść skargę na decyzję, której jest adresatem, oraz na decyzje (mimo że w formie rozporządzenia), które skierowane są do innych podmiotów, ale dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie.
Skargi powinny być wniesione w terminie dwóch miesięcy od daty wejście aktu w życie, notyfikacji jej skarżącemu, lub od daty powzięcia informacji o akcie.
CHARAKTER SKARGI I JEJ PREZEDMIOT
- rolą skargi jest usunięcie wadliwego aktu z obrotu prawnego → obalenie domniemania ważności aktu (Consorzio Cooperative d'Arbuzzo przeciwko Komisji – wyrok 15/85)
- skarga z art. 230 ma charakter autonomiczny (postępowanie jest niezależne od jednoczesnego postępowania w sprawie skargi odszkodowawczej skierowanej przeciwko Wspólnocie, bądź wewnętrznych postępowań krajowych
- sądem właściwym do rozpatrzenia skargi będzie zawsze instytucja Unii (SPI lub TSWE – sądy krajowe są pozbawione jurysdykcji w sprawie aktów wspólnotowych)
AKTY PODLEGAJĄCE ZASKARŻENIU
- akty uchwalone wspólnie przez PE oraz Radę
- akty Rady, KE, EBC – inne niż zalecenia i opinie
- akty PE wywierające skutki na osób trzecich (pierwsze takie orzeczenie: 294/83 „Les Verts”, później 193-194/87 Maurissen) – forma aktu nie ma znaczenia, liczy się jego treść.
(art. 249 – dyrektywy, rozporządzenia, decyzje)
Orzeczenie ETS w sprawie Komisja przeciwko Radzie (22/70 ERTA) – szerokie rozumienie aktu prawnego:
- nie ma znaczenia, czy akty był właściwie opublikowany
Traktat wyłącza spod kontroli zalecenia i opinie, jednak to nie znaczy, że automatycznie pozbawia TS kompetencji do badania ważności tych aktów (T-31/99 Asea Brown Boveri – orzeczenie, że nieformalne i niewiążące akty prawne mogą wywołać skutki prawne). W niektórych przypadkach możliwe jest poddanie kontroli nawet takiego aktu, który nie wywołuje żadnych skutków prawnych, ale którego kontrola jest niezbędna do zachowania równowagi instytucjonalnej Wspólnot (C-233/02 Francja przeciwko Komisji – zalecenia i opinie podlegają swoistej kontroli legalności, ograniczonej do kwestii badania kompetencji wydającej jej instytucji; akty prawa miękkiego).
Akty PE wywołujące skutki dla osób trzecich – z orzeczeń przytoczonych spraw nie można wywodzić wniosku, że każdy akt instytucji podlega kontroli legalności – nie podlegają bowiem akty wewnętrznej organizacji instytucji i organizacji wspólnotowych (szczególnie PE!), nawet pośrednio naruszające interesy faktyczne skarżącego, ale pozbawione jakichkolwiek skutków prawnych dla podmiotów znajdujących się poza systemem danej instytucji.
SKARGA NA BEZCZYNNOŚĆ INSTYTUCJI
Artykuł 232 [dawny 175]
Jeśli Parlament Europejski, Rada lub Komisja, z naruszeniem niniejszego Traktatu, zaniechają działania, Państwa Członkowskie i inne instytucje Wspólnoty mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości w celu stwierdzenia tego naruszenia.
Skarga ta jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja została uprzednio wezwana do działania. Jeśli w terminie dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja nie zajęła stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu następnych dwóch miesięcy.
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, na warunkach określonych w poprzednich akapitach, stawiając zarzut jednej z instytucji Wspólnoty, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie lub opinia.
Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania, na tych samych warunkach, w zakresie skarg wniesionych przez EBC w dziedzinach podlegających jego kompetencji lub wniesionych przeciwko niemu.
CHARAKTER SKARGI I JEJ PRZEDMIOT
- ma charakter komplementarny (uzupełniający) w stosunku do skargi o stwierdzenie nieważności aktu, skierowanej na usunięcie z obrotu nielegalnego aktu
- każde zachowanie instytucji, zarówno podjęcie działań prawodawczych, jak i zaniechanie takich działań będzie podlegać kontroli legalności sprawowanej przez sądy wspólnotowe
- służy dyscyplinowaniu instytucji i przymuszeniu ich do przestrzegania prawa – wykonywania dyspozycji norm Traktatów
- nie jest to skarga na dorozumianą decyzję odmowną
ZAKRES – legitymacja bierna:
- skarga może być skierowana przeciwko bezczynności PE, KE lub Rady; nie może zostać skierowana przeciwko innym instytucjom Wspólnoty pod rygorem odrzucenia w związku z braku legitymacji biernej pozwanego (T-103/99 Associazione delle Cantine Sociali Venete)
- z artykułu 232 TWE wynika, że skarga nie może być skierowana przeciwko państwu członkowskiemu (C-396/03 Killinger)
- katalog prawny art. 232 TWE ma charakter zamknięty
ZAKRES – legitymacja czynna:
- pierwsza grupa powodów: państwa członkowskie, PE, KE, Rada, Trybunał Obrachunkowy (nie muszą wykazywać swojego interesu w odniesieniu do bezczynności instytucji)
- druga grupa powodów: jednostki, którym przysługuje skarga na niewydawanie aktów prawnych do nich skierowanych, innych niż zalecenia i opinie
DOPUSZCZALNOŚĆ SKARGI JEDNOSTKI:
- jednostka może wnosić skargę na instytucję, twierdząc, iż ta zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie i opinia – jednostka może skarżyć tylko wydawanie aktu o charakterze wiążącym (T-2/04 Comender Korkmaz i inni przeciwko Komisji)
- skarga z art. 232 TWE nie może służyć pominięciu warunków dopuszczalności skargi o stwierdzenie nieważności (10 i 18/68 Eridania → jednostka, która zażądała od instytucji uchylenia wcześniej wydanego aktu nie może zaskarżyć bezczynności tejże instytucji w trybie art. 232 TWE – skarga na bezczynność ma inny przedmiot niż skarga o stwierdzenie nieważności aktu i nie może jej zastępować; nie może służyć także, jako środek kontroli legalności aktu w przypadku, kiedy akt ten nie mógł zostać zaskarżony w trybie art. 232 TWE)
- jednostki nie mogą zaskarżyć zaniechania wydania decyzji, która dla swojej skuteczności musiałaby być aktem zastosowania ogólnego, w istocie zbliżonym w skutkach do rozporządzenia (15/71 Mackprang, 134/73 Holtz-Willemsen, 90/78 Granaria).
Lorrain