Komórka nerwowa:
neuron- 1 bilion w organiźmie człowieka
Podstawowa jednostka strukturalna i czynnościowa OUN
Stosunkowo niewielka ich liczba występuje poza tym układem- z zwojach nerwowych (zwoje nerwów czaszkowych i rdzeniowych oraz zwoje układu autonomicznego).
Funkcja neuronu- przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych (procesy elektrochemiczne przebiegające w ich błonie komórkowej).
Dendryty- do 90% pow. Neuronów, niektóre pokryte palczastymi tworami- kolcami dendrytycznymi- tworzą synapsy.
Ciała neuronów- miejsce metabolizmu i syntezy składnikó komórkowych.
Zsyntetyzowana cytoplazma (wraz z niektórymi organellami) przepływa przez aksony.
Przepływ Przepływ
ORTODROMOWY ANTYDROMOWY
aksoplazmy (od ciała neuronu do zakończeń aksonu
szybki (400mm/dobę) wolny (0.5- 10mm/dobę)
Typy neuronów: w zależności od liczby wypustek odchodzących od ciała komórki
W zależności od długości wypustek (aksonów):
Golgi I- długie wypustki osiowe, służą do przewodzenia między odległymi okolicami układu nerwowego (1.2 m długości)
Golgi II- krótkie wypustki, przewodzą impulsy pomiędzy sąsidnimi lub blisko położonymi ośrodkami
Aksony- przewodzą impulsy nerwowe w jednym kierunku- od ciała neuronu do zakończeń aksonu.
Włókna rdzenne- otoczone osłonką mielinową
Włókna bezrdzenne- brak osłonki mielinowej
Osłonka mielinowa:
W OUN (CUN) utworzona jest przez oligodendrocyty, w obwodowym układzie nerwowym przez neurolemocyty (komórki Schwanna(, które owijając się kilkakrotnie wokół aksonów tworzą tę osłonkę ze swojej błony komórkowej ułożonej w kilka warstw.
Przewężenia Ranviera (cieśnie węzłów)- występują w odstępach 0.5-1.5mm i stanowią miejsce , gdzie akson jest odsłonięty (styka się z płynem tkankowym i wykazuje liczne kanały jonowe dla
Na+ i K+).
Funkcja osłonki mielinowej:
- ochrona mechaniczna,
- izolator elektryczny aksonu- wytwarza duży opór dla przepływu prądów jonowych, zwiększa szybkość przewodzenia przy małej średnicy włókna
Zanikanie osłonki mielinowej- stwardnienie rozsiane.
Dendryty:
- zazwyczaj liczne, rozgałęzione i krótsze od aksonów,
- przewodzą impulsy nerwowe w kierunku do ciała komórkowego
Impuls nerwowy- przesuwanie się fali depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca na błonę komórkową, aż do zakończenia nueronu. Impulsy nerwowe przekazywane są z jednej komórki nerwowej na drugą za pośrednictwem zakończeń aksonów.
Synapsa- miejsce stykania się ze sobą błony komórkowej zakończenia aksonu z błoną komórkową drugiej komórki.
Synapsy ze względu na rodzaj przekazywania:
-elektryczne (koneksony)
-chemiczne (nueroprzekaźniki)
Synapsy ze względu na swoje umiejscowienie i rodzaj stykających się elementów:
- nerwowo- nerwowe (zespalające ze sob neurony)
- nerwowo- mięśniowe (pomiędzy neuronami ruchowymi a komórkami mięśniowymi)
Grupy włókien nerwowych:
Pod względem czynnościowym i morfologicznym:
Włókna Grupy A- mają osłonkę mielinową (aferentne eferentne), dzielą się na: alfa, beta, gamma, delta
Włókna Grupy B- mają osłonkę mielinową, należą do układu autonomicznego (na zakończeniac uwalnia się Ach)- prędkość przewodzenia 3-15m/s
Włókna Cs ( sympathic C fibres)- nie mają osłonki mielinowej, na ich zakończeniach uwalnia się noradrenalina (NA), są to włókna współczulne zazwojowe.
Włókna C d.r. (dorsal root C fibres)- nie mająosłnki mielinowej, są to włókna aferentne wstępujące do rdzenia kręgowego.
Tkanka glejowa:
komórki tkanki łącznej w obrębie układu nerwowego zapewniające neuronom podstawowe funkcje życiowe (gliocyty).
Podział:
-makroglej,
-oligodendrocyty,
-mikroglej
Gliocyty obwodowe (tworzą nuerolemę- osłonki Schwanna).
Makroglej- najliczniej reprezentowany przez astrocyty, dostarczanie skłądników odżywczych, usuwanie produktów przemiany wewnątrzkomórkowej, zdolność mnożenia się wypełnianie ubytków pourazowych.
Oligodendrocyty- wytwarzają osłonki wokół włókien nerwowych, odżywianie neuronó.
Mikroglej- zdolność pochłaniania produktów rozpadu neuronów (neurofagi), zdolność poruszania się.
Układ endokrynny (wydzielanie wewnętrzne).
Układ działa za pomocą przekaźnikó chemicznych- hormonów, które są przenoszone przez ciesze ciała.
Układ ten reguluje podsawowe procesy życiowe organizmu- wpływa na prędkość reakcji biochemicznych i w następstwie tego wywołuje morfologiczne, biologiczne, czynnościowe zmiany w tkankach.
Rodzaje hormonów:
Mechanizmy działania hormonów:
- wpływ na strukturę błony komórkowej,
- wpływ na aktywność enzymów
- wpływ na syntezę enzymów (RNA, DNA)
Funkcje fizjologiczne kontrolowane przez hormony:
Charakterystyka hormonów:
- wydzielanie przez komórki wydzielnicze rozsiane po całym organiźmie, czasem zebrane w gruczoły,
- wywierają swoiste działanie na komórki i narządy, w częściach ciała nieraz znacznie odległych od miejsc ich wytwarzania
- działają wybiórczo tylko na komórki docelowe, wyposażone w receptory,
- pod względem chemicznym: pochodne aminokwasów, polipeptydy, glikoproteidy, sterydy.
Cechy specyficzne hormonów:
- hormony wymagają dłuższego niż impulsy nerwowe czasu dla rozwinięcia swojego działania na komórki docelowe.
- Skutki tego działania trwają dłużej, niekiedy nawet wiele dni lub tygodni już po zniknięciu bodźca hormonalnego,
układ hormonalny nie rozpoczyna nowych czynności komórek, jedynie modyfikujące już istniejące
Docelowe działanie hormonów:
- hormony mogą wpływać na jeden lub wiele typów komórek,
- każda z komórek na które działa hormon ma swoiste receptory o dużym powinowactwie względem danego hormonu,
- jedynie hormony związane z swoistym receptorem, są zdolne do wykazywania swojej aktywności,
Receptory mogą być umiejscowione:
- w jądrze komórkowym (hormony tarczycy i steroidowe),
- na błonie komórkowej (adrenalina hormony peptydowe).
Tranport hormonów przez krew:
- poziom hormonów we krwii jest baredzo niski: _ > 10^-12g < 10^-6
w ml
związane z białkami osocza, głównie nośnikami są: albuminy oraz alfa i beta globuliny (99%)
Rytmiuczne zmiany w poziomie hormonów we krwii:
- Rytmu pulsacyjne- krótkotrwałe zmiany (do 100%) np. Kortyzol
- rytmy dobowe i okołodobowe- np. Hormon tarczycy
- rytmy sezonowe lub roczne, np. Hormon płciowy
Gruczoły wydzielania wewnętrznego ssaków:
- przysadka
- szyszynka,- melatonina
- tarczyca,- tyroksyna
- przytarczyce,- wydzielanie wapniowe
- trzustka-
- nadnercza
- jajniki
- jądra
Hormony wydzielane przez przysadkę związane z rozrodem:
FSH- hormon dojrzewania pęcherzyków:
- stymulacja rozwpou pęcherzyka jajnikowego i kanalików nasiennych,
- stymulacja syntezy i wydzielanie estrogenów
LSH- hormon luteinizujący:
- stymulacja przemiany pęcherzyka w ciało żółte,
- stymulacja wytworzenia progesteronu i testosteronu.
Tarczyca:
Rola tyroksyny:
- regulacja tempa procesów metabolicznych
- wpływ na wzrost i metamorfciepła
- wpływ na wytwarzanie
- wpływ na przemianę białkową
- wpływ na przemainę węglowodanową
- wpływ na przemianę tłuszczową
- wpływ na przemianę wodno-mineralną
- wpływ na działanie witamin
- wpływ na układ sercowo- naczyniowy (Zwiększa stopień i siłę skurczu)
- wpływ na OUN
- wpływ na układ krwiotwórczy
- wpływ na skórę
- wpływ na przewód pokarmowy i wątrobę
- wpływ na czynności gruczołów płciowych
- wpływ na czynności gruczołów mlecznych
Przytarczyce:
U większości zwierząt są wyodrębnione w postaci czterech drobnych gruczołów, położonych obok tarczycy lub w jej strukturze.
Przytarczyce wytwarzają parathormon który zwiększa koncentrację wapnia we krwi- przez wzrost wchłaniania wapnia w jelitach i nerkach oraz wzrost uwalniania wapnia z kości.
Parathormon razem z kalcytoniną zapewniają właściwą koncentrację wapnia i fosforu we krwi na zasadzie przeciwstawnego działania:
- parathormon zwiększa
- kalcytonina z tarczycy zaś obniża koncentrację wapnia i fosforu we krwi.
Nadnercza:
Rdzeń nadnercza:
Wytwarza dwa hormony- ad renalina i noradrenalina.
Adrenalina jest hormonem uczestniczącym w mobilizacji organizmu.
Kora nadnerczy:
Mineralokortykoidy (aldosteron) regulują koncentrację sodu i potasu w płynach ustrojowych.
Glikokortykoidy (kortyzol, kortykosteron)- uczestniczą, w mobilizacji organizmu pobudzonego czynnikami stresowymi. Rozkład białek i nagromadzonych tłuszczów powoduje wzrost we krwi stężenia składników energiotwórczych, to jest glukozy i kwasów tłuszczowych. Regulują odporność organizmu działają przeciwzapalne.
Trzustka:
Spełnia dwie funkcje: zewnąrzwydzielniczą (trawienną) oraz wewnątrzwydzielniczą.
Czynność wewnątrzwydzielniczą pełnią komórki skupione w licznych wyspach trzustkowych.
Komórki A (ok. 25% komorek wysp) wytwarzają glukagon.
Komórki B (60% komórek wysp) wytwarzają insulinę.
Komórki D (10% komórek wysp) wytwarzaj somatostatynę.
Hormony tkankowe syntetyzowane przez różne komóki (do krwi lub jako neurohormony)
Hormony przewodu pokarmowego: cholecystokinina, gastryny
Aminy biogenne- neurotransmitery- adrenalina, noradrenalina, dopamina, serotonina, bistamina
kininy- wytwarzane we krwi i płynach tkankowych- ciśnienie krwi- agniotensyna- działa na nerki zmniejsza sekrecje wody i soli (rola reniny wydzielanej przez nerkę).
Erytropoetyna- niezbędna do eytropoezy,
Prostaglandyny- działanie różnorodne.
Nerki wydzielają do krwii reninę i erytropoetynę:
Renina- enzym proteolityczny działający na angiotensynogen (alpha- globulina osocza) powstaje aktywna angiotensyna.
Angiotensyna- hormon działa na błonę mięśniową naczyń krwionośnych i podwyższa ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe.
Erytropoeyna- pobudza erytropoezę w szpiku kostnym.
Gruczoł
Hormony
Działąnie
Niedoczynnośc
Nadczynność
Podwzgórze
Wazopresyna
Zmniejsza ilość wody w mo...
Czarrna69