Powstanie wszechświata.pdf

2010-09-22

John Gribbin

Projektanci wszechĻwiata

Spr o to, czy wszechĻwiat ma swego stwrcħ i kto mgþby nim byę, naleŇy do

najstarszych w historii ludzkoĻci. Ale zarwno wierzĢcy, jak i sceptycy w swych

zajadþych kþtniach niemal caþkowicie ignorujĢ jednĢ moŇliwoĻę Î ideħ, Ňe nasz

wszechĻwiat zostaþ stworzony przez istoty podobne do nas przy uŇyciu technologii

przypominajĢcych te dostħpne wspþczesnym naukowcom.

Koncepcja ta, jak zresztĢ i wiele innych w nowoczesnej fizyce, zakþada wystĢpienie zjawiska

akceleracji czĢstek, takiego jak w Wielkim Zderzaczu Hadronw (LHC) w Szwajcarii. Przed

uruchomieniem LHC kilku czarnowidzw wieszczyþo, Ňe moŇe on stworzyę czarnĢ dziurħ, ktra

zniszczy Ļwiat. Nie byþoby to jednak moŇliwe: choę urzĢdzenie mogþoby wygenerowaę sztucznĢ

czarnĢ dziurħ, byþaby ona za maþa, by poþknĢę jeden atom, a co dopiero Ziemiħ.

Z drugiej strony stworzenie nowego wszechĻwiata wymagaþoby maszyny o mocy tylko minimalnie

wiħkszej od LHC. Nie da siħ wykluczyę, Ňe nasz wþasny wszechĻwiat powstaþ wþaĻnie w ten sposb.

Jest to prawdopodobne z dwch przyczyn. Po pierwsze, czarne dziury Î o czym doskonale wiedzĢ

fani science-fiction Î mogĢ dziaþaę jako portale do innych regionw czasoprzestrzeni. Po drugie,

jako Ňe grawitacja o dziwo ma ujemnĢ energiħ, stworzenie wszechĻwiata nie wymaga energii.

Wszystkie atomy materii zawierajĢ co prawda kolosalne jej iloĻci, ale jest ona rwnowaŇona przez

ujemnĢ energiħ przyciĢgania.

Co wiħcej, czarne dziury stosunkowo þatwo wytworzyę. KaŇdy obiekt ma minimalny promieı, zwany

promieniem Schwarzschilda, przy ktrym jego masa zamienia siħ w czarnĢ dziurħ. Promieı

Schwarzschilda dla Sþoıca wynosi okoþo 3,2 kilometra, jednĢ dwustutysiħcznĢ jego obecnej

Ļrednicy; Ziemia natomiast musiaþaby siħ skurczyę do rozmiarw kulki o promieniu jednego

centymetra, by przeobrazię siħ w czarnĢ dziurħ.

Generowane przez akceleratory czĢstek czarne dziury byþyby znacznie mniejsze Î miaþyby znikomĢ

masħ i mikroskopijnĢ objħtoĻę. Z uwagi na ujemnĢ energiħ grawitacji ich wielkoĻę jednak siħ nie

liczy Î i tak potrafiĢ rozdymaę siħ i rozszerzaę w swych wþasnych wymiarach (zamiast poŇeraę nasz

wþasny). WþaĻnie to uczyniþ nasz wszechĻwiat podczas Wielkiego Wybuchu, kiedy z drobnej czĢstki

materii nagle przeksztaþciþ siħ w kosmos z prawdziwego zdarzenia.

Alan Guth z Massachusetts Institute of Technology jako pierwszy przedstawiþ powszechnie

przyjmowanĢ obecnie koncepcjħ inflacji kosmologicznej, zakþadajĢcĢ, Ňe Wielki Wybuch byþ

pierwotnie duŇo mniejszy, a materia rozrastaþa siħ duŇo szybciej, niŇ wczeĻniej przypuszczano.

Guth analizowaþ techniczne aspekty átworzenia wszechĻwiatw w laboratoriumÑ i doszedþ do

wniosku, Ňe prawa fizyki w zasadzie to umoŇliwiajĢ.

NajwaŇniejsze pytanie brzmi, czy to juŇ siħ staþo Î i czy nasz wszechĻwiat zostaþ zaprojektowany?

Nie mam na myĻli osoby Boga, áinteligentnego stwrcyÑ programujĢcego i monitorujĢcego Ňycie w

kaŇdej jego postaci. Ewolucja przez dobr naturalny oraz wszelkie inne procesy, ktre

uksztaþtowaþy naszĢ planetħ, sĢ wystarczajĢcym wyjaĻnieniem genezy Ňycia, biorĢc pod uwagħ

prawa fizyki panujĢce w naszym wszechĻwiecie.

Mimo to nie moŇna wykluczyę teorii inteligentnego projektu w odniesieniu do caþych

wszechĻwiatw. Nowoczesna fizyka sugeruje, Ňe nasz wszechĻwiat jest jednym z wielu, czħĻciĢ

áwieloĻwiataÑ, w ktrym rŇne zakamarki czasu i przestrzeni mogĢ mieę odmienne wþaĻciwoĻci (w

jednym siþa grawitacji moŇe byę wiħksza, a w drugim mniejsza). JeŇeli nasz wszechĻwiat zostaþ

stworzony przez zaawansowanĢ technologicznie cywilizacjħ w innej czħĻci wieloĻwiata, to za Wielki

Wybuch Î ale nic poza tym Î mgþ faktycznie odpowiadaę jakiĻ inŇynier.

JeĻli projektanci tworzĢ wszechĻwiaty, produkujĢc czarne dziury Î a jest to jedyna znana nam

metoda Î to teoretycznie osiĢgalne sĢ trzy poziomy zaawansowania. Pierwszy ograniczaþby siħ do

zwyczajnego generowania czarnych dziur, bez wpþywania na prawa fizyki w nowym wszechĻwiecie.

LudzkoĻę jest juŇ bardzo bliska tego etapu; wizjħ takĢ fascynujĢco przedstawiþ Gregory Benford w

swej powieĻci áCosmÑ, w ktrej amerykaıska badaczka po eksplozji w akceleratorze czĢstek

zaczyna opiekowaę siħ maþym wszechĻwiatem wielkoĻci piþki baseballowej.

Drugi poziom, dostħpny bardziej zaawansowanym cywilizacjom, umoŇliwiaþby wytyczenie kierunku

rozwoju mþodego wszechĻwiata. Niewykluczone, Ňe udaþoby siħ zaprogramowaę czarne dziury tak,

by siþa przyciĢgania byþa silniejsza niŇ w macierzystym kosmosie, choę inŇynierzy nie potrafiliby

dokþadnie ustalię, o ile silniejsza.

Trzeci poziom, wymagajĢcy najwyŇszego stopnia rozwoju, pozwalaþby na wyznaczenie dokþadnych

parametrw, a wiħc szczegþowe projektowanie wszechĻwiatw. AnalogiĢ mogĢ byę modyfikowane

genetycznie dzieci Î zamiast korygowaę DNA, by stworzyę idealne dziecko, naukowcy

manipulowaliby prawami fizyki w celu uzyskania doskonaþego wszechĻwiata. Co jednak

najwaŇniejsze, w Ňadnym z tych przypadkw Î nawet na najbardziej zaawansowanym poziomie Î

projektanci nie byliby w stanie ingerowaę w mþode wszechĻwiaty juŇ po ich uformowaniu.

PoczĢwszy od wþasnego Wielkiego Wybuchu kaŇdy kosmos musiaþby radzię sobie sam.

MoŇe to zabrzmieę niewiarygodnie, ale jest wielce prawdopodobne, Ňe teoria ta potwierdzi siħ bĢdŅ

juŇ siħ sprawdziþa. Wystarczy tylko, by ewolucja szþa naturalnym torem w wieloĻwiecie, dopki

przynajmniej w jednym ze wszechĻwiatw nie osiĢgnie mniej wiħcej tego etapu, na jakim my

jesteĻmy obecnie. Od tego momentu inteligentni inŇynierowie tworzĢ duŇo kosmosw, ktre potem

ewoluujĢ i produkujĢ swoje wþasne wszechĻwiaty, podobne do naszego (czyli sprzyjajĢce powstaniu

inteligentnego Ňycia) i rwnie szybko rozmnaŇajĢce siħ. W rezultacie ánieinteligentneÑ

wszechĻwiaty stanowię bħdĢ zaledwie maþĢ czħĻę caþego wieloĻwiata. Z czasem zwiħksza siħ wiħc

prawdopodobieıstwo, Ňe dowolny wszechĻwiat, w tym i nasz, jest zaprojektowany, a nie

ánaturalnyÑ.

Do tego niezbħdny byþby co prawda poziom zaawansowania nieco wyŇszy od naszego, ale kluczem

sĢ tu technologie podobne do tych rozwijanych przez nas, a nie moc wszechpotħŇnego i

niepoznawalnego Boga. Inteligentne istoty tworzyþyby wszechĻwiaty zapewne z tego samego

powodu, dla ktrego my zdobywamy gry czy badamy struktury subatomowych czĢstek Î bo

potrafimy. Gdyby jakaĻ cywilizacja uzyskaþa technologiħ pozwalajĢcĢ produkowaę maþe kosmosy, z

pewnoĻciĢ nie mogþaby siħ oprzeę tej pokusie. A jeŇeli jej kultura przypominaþaby naszĢ, na

wyŇszym etapie pojawiþoby siħ niepohamowane dĢŇenie do ulepszania projektw. Ta koncepcja jest

pki co najlepszym rozwiĢzaniem paradoksu, ktry zwykþ wskazywaę Albert Einstein, mwiĢc, Ňe

ánajbardziej niezrozumiaþĢ cechĢ WszechĻwiata jest to, Ňe jest zrozumiaþyÑ. WszechĻwiat jest

zrozumiaþy dla ludzkiego umysþu, poniewaŇ przynajmniej w jakimĻ stopniu zostaþ stworzony przez

inteligentne istoty o umysþach podobnych do naszych.

Wybitny brytyjski astronom Fred Hoyle uwaŇaþ, iŇ prawa fizyki do tego stopnia sprzyjajĢ ludzkiej

egzystencji, Ňe wszechĻwiat musiaþ byę áustawionyÑ. Zgadzam siħ z nim: zostaþ on ustawiony tak,

by byę Ļrodowiskiem dla Ňycia, nawet jeŇeli wyewoluowaþo ono bez ingerencji z zewnĢtrz dziħki

doborowi naturalnemu. Nie jest tak, Ňe czþowiek zostaþ stworzony na obraz i podobieıstwo Boga Î

to nasz wszechĻwiat powstaþ w mniejszym lub wiħkszym stopniu wedþug planu jego projektantw.

John Gribbin jest astronomem, stypendystĢ University of Sussex i autorem ksiĢŇki áIn Search of

the MultiverseÑ (áW poszukiwaniu wieloĻwiataÑ).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: